Jan Łomnicki
Jan Łomnicki (ur. 30 czerwca 1929 w Podhajcach, zm. 18 grudnia 2002 w Warszawie[1]) – polski reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych.
Jan Łomnicki (lata 60 XX w.) | |
Imię i nazwisko przy narodzeniu |
Jan Emilian Łomnicki |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
30 czerwca 1929 |
Data i miejsce śmierci |
18 grudnia 2002 |
Zawód | |
Lata aktywności |
1951–2000 |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujBrat aktora Tadeusza Łomnickiego. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim i Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR. W 1954 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi, a w 1957 uzyskał dyplom. W czasie studiów w łódzkiej filmówce tworzył nieformalną grupę określaną jako „Kolektyw”, do której należeli również Stanisław Bareja, Janusz Weychert, Janusz Morgenstern, Lech Lorentowicz i Kazimierz Kutz. Na początku studiów miał być relegowany z uczelni z powodu wybryku, jakim było skracanie trasy podczas marszobiegu mającego służyć tężyźnie fizycznej, a który nabrał znaczenia politycznego. Ponieważ do udziału w tym wybryku przyznał się również Bareja, zrezygnowano z tak silnej sankcji. Wyrzucenie ze studiów dwóch osób mogłoby spowodować większe zainteresowanie uczelnią ze strony UBP w Łodzi[2].
W latach 1989–1991 był członkiem Komitetu Kinematografii. Jako reżyser debiutował w 1954 krótkim filmem dokumentalnym pt. Ziemia czeka, w którym agitował do osiedlania się na ziemiach odzyskanych. W następnych latach zrealizował szereg kolejnych dokumentów, z których największe uznanie zdobył obsypany międzynarodowymi nagrodami film Narodziny statku (1961) opowiadający o końcowych pracach przy montażu i wodowaniu statku w Stoczni Gdańskiej. W 1963 wyreżyserował swój pierwszy film fabularny; dramat obyczajowy pt. Wiano, w którym swoją pierwszą główną rolę w karierze zagrał Roman Wilhelmi. Często w swoich późniejszych filmach poruszał tematykę wojenną; były to m.in. Ocalić miasto (1976), Akcja pod Arsenałem (1977) czy Jeszcze tylko ten las (1991). W zrealizowanych w latach 90 XX w. filmach Wielka wsypa (1992) i Szczur (1994) poruszał współczesną tematykę opisując nową polską rzeczywistość po upadku komunizmu oraz zmieniające się wartości i obyczaje. Jednak największą popularność i uznanie przyniósł mu 25-odcinkowy serial obyczajowy Dom, którego realizacja z przerwami zajęła mu 20 lat. Opowiadający o powojennych losach mieszkańców warszawskiej kamienicy serial cieszy się od lat niesłabnącym zainteresowaniem widzów.
Zmarł 18 grudnia 2002 po długiej i ciężkiej chorobie w szpitalu w Warszawie – Aninie. Jest pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 131-5-12)[3].
Był mężem Danuty z Piłsudskich h. Kościesza[4]. Jego synem jest reżyser Marcin Mikołaj Łomnicki (ur. 1958). Miał także córkę Jadwigę (ur. 1982)
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)[5]
- Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1978)
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1979)[6]
Filmografia
edytujFilmy fabularne i seriale
- Wiano (1963)
- Kontrybucja (1966)
- Cyrograf dojrzałości (1967)
- Mała ankieta (1970)
- Pan Dodek (1970)
- Poślizg (1972)
- Nagrody i odznaczenia (1973)
- Ocalić miasto (1976)
- Akcja pod Arsenałem (1977)
- Dom (1980–2000; serial TV)
- Rzeka kłamstwa (1987; serial TV)
- Modrzejewska (1989; serial TV)
- Jeszcze tylko ten las (1991)
- Wielka wsypa (1992)
- Szczur (1994)
- Jest jak jest (1994; serial TV); tylko odc. 1. oraz od 4. do 7.
Filmy dokumentalne
- Ziemia czeka (1954)
- Szarlejka (1955)
- Walcownia (1956)
- Mistrz Nikifor (1956)
- Dom starych kobiet (1957)
- Warszawa Główna (1958)
- Stal (1959)
- Nie ma końca wielkiej wojny (1959)
- Narodziny miasta (1959)
- Huta 1959 (1959)
- Piosenki dla Krakowa (1960)
- Koncert wawelski (1960)
- Na straży granic (1960)
- Mostostalowcy (1960)
- Narodziny statku (1961)
- Kolorowy świat (1961)
- Władysław Broniewski (1962)
- Nadzieja i inne wiersze (1962)
- Suita polska (1962)
- Skrzyżowanie (1962)
- Karta wizytowa (1962)
- Rzecz niepospolita (1964)
- Rówieśnicy (1964)
- Ab urbe condita (1965)
- Stocznia Gdańska (1966)
- Spotkania z Warszawą (1966)
- Jubileuszowy (1967)
- Gienek (1968)
- Dzieciom (1968)
- Witamy (1969)
- Toast (1969)
- Ojcowie i dzieci (1969)
- Wszystkie nasze końskie sprawy (1970)
- Pory roku (1970)
- Polska przeminionych Kołodziejów (1970)
- Polak jako taki (1970)
- Pamięć (1970)
- Troska i pieśń (1970)
- Huta 75 (1975)
- Andrzej Banach (1991)
- Ludwik Perski - krótkie wspomnienie z długiego życia (2000)
Przypisy
edytuj- ↑ Jan Łomnicki w bazie filmpolski.pl
- ↑ Maciej Replewicz: Stanisław Bareja. Król krzywego zwierciadła. Poznań: Zysk i S-ka, 2009, s. 29, 33. ISBN 978-83-7506-387-5.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JADWIGA ŁOMNICKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-20] .
- ↑ Jan Emilian Łomnicki [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-05-07] .
- ↑ Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-07] (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 10, 1 września 1979, s. 12.
Linki zewnętrzne
edytuj- Jan Łomnicki w bazie Filmweb
- Jan Łomnicki na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”