Wikipedia

Jan Świtalski (krótkofalowiec)

Jan Świtalski (ur. 23 czerwca 1912 w Zagórzu, zm. 2 maja 1999 w Sanoku) – polski krótkofalowiec.

Jan Świtalski
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1912
Zagórz

Data i miejsce śmierci

2 maja 1999
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Miejsce zamieszkania

Sanok

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Rodzice

Apolinary, Maria

Małżeństwo

Urszula

Dzieci

Celina[potrzebny przypis], Tadeusz, Wojciech[potrzebny przypis]

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Krzyż Armii Krajowej Krzyż Partyzancki

Życiorys edytuj

Urodził się 23 czerwca 1912 w Zagórzu jako syn Apolinarego[1][2] (piekarz we Lwowie i Zagórzu[3]) i Marii z domu Ferenc (1892–1968[4])[5]. Przed 1914 przeprowadził się z rodziną do Lwowa[1].

Zdał egzamin dojrzałości w V Państwowym Gimnazjum im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego we Lwowie[1]. Podjął studia na tamtejszym Wydziale Prawa i w Studium Dyplomatycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, które ukończył w 1937 z dyplomami magistra praw i magistra nauk dyplomatycznych[6][1]. Podczas studiów w 1934 został członkiem Lwowskiego Klubu Krótkofalowców, w którym był sekretarzem[7][8][1][9]. Po zdaniu egzaminu od marca/kwietnia 1937 dysponował licencją krótkofalowca[1] (znak wywoławczy SP1MJ[6][9][10][11]). W tym samym roku legitymował się liczbą ok. 3000 kontaktów radiowych z 80 państw świata[9][8][1].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas okupacji sowieckiej, od połowy 1941 w trakcie okupacji niemieckiej był zatrudniony w Instytucie prof. Rudolfa Weigla, pracując w dziale obsługi urządzeń elektrycznych powiązanych z produkcją szczepionek przeciw tyfusowi plamistemu[12][8][13]. Wówczas dokonał montażu radiostacji na podstawie projektu kierownika działu w Instytucie, inż. Jana Ziembickiego, która posłużyła następnie Armii Krajowej do prowadzenia komunikacji[12][13]. W kwietniu 1943 przyjął sugestię wstąpienia do Armii Krajowej, po czym został zaprzysiężony i służył jako radiotelegrafista Okręgu Lwów AK[12][8], używając znaku rozpoznawczego IKS2J na stacji nadawczej 6YL do końca wojny zajmował się odbieraniem i nadawaniem szyfrogramów w kontakcie z Londynem przez Brindisi we Włoszech[14][15]. Do stycznia 1944 zajmował się testowaniem stacji nadawczo-odbiorczych[12]. Od tego czasu z rozkazu dowództwa AK funkcjonował samodzielnie na radiostacji o większej mocy, działającej w różnych mieszkaniach lwowskich[16]. Od lipca 1944 w przeddzień akcji „Burza” we Lwowie otrzymał rozkaz współdziałania z oddziałami leśnymi operującymi na wschód od miasta[16]. Od tego czasu był dowódcą trzyosobowego patrolu, wyposażonego w przenośną radiostację, podlegającego „Antkowi”, po czym wykonywał meldunki[16]. Został aresztowany przez NKWD w swoim mieszkaniu w lwowskiej dzielnicy Zamarstynów w nocy 13/14 marca 1945[8][3][13]. Do maja 1945 był poddawany śledztwu w więzieniu przy ul. Łąckiego we Lwowie, po czym drogą lotniczą został przewieziony do Moskwy i osadzony w więzieniu Łubianka[8][17] oraz Butyrki[18]. Tam był poddawany śledztwu i nakłaniany do świadczenia przeciw AK na procesie szesnastu[19]. Później został przewieziony drogą kolejową z powrotem do Lwowa, gdzie we wrześniu 1945 wyrokiem sowieckiego sądu wojskowego został skazany na karę 10 lat w obozie pracy[3][20]. Wówczas skazani na pobyt w łagrze zostali także jego żona Urszula – 6 lat, oraz brat Stanisław – 7 lat[20]. W listopadzie 1945 wszyscy troje zostali wywiezieni na obszar obwodu permskiego (Połowinka)[20]. Wykonywał prace w kamieniołomie, później dzięki wsparciu prof. dr. inż. Jana Węgierskiego został pomocnikiem geodety[21]. W 1948 kary Jana i Urszuli Świtalskich zostały skrócone, wskutek czego w sierpniu tego roku mogli wrócić w rodzinne strony (brat pozostał w łagrze)[22].

Pod koniec sierpnia 1948 powrócił w rodzinne strony, początkowo przebywał w Zagórzu, a potem zamieszkał w pobliskim Sanoku[8][3][22]. Tam podjął pracę w radiowęźle jako technik dyżurny, od 1950 był kierownikiem punktu ZURiT[8][22]. W latach 50. otrzymał licencję nasłuchową (SP-8-001), w 1956 licencję nadawcy (po wojnie używał znaku rozpoznawczego SP8MJ)[7][22][10][11]. W zorganizowanych w 1954 międzynarodowych zawodach zajął pierwsze miejsce jako nasłuchowiec, łącząc się z 160 państwami[23]. Był jednym z pierwszych organizatorów kursów łączności na terenie województwa rzeszowskiego[24]. W 1966 był współzałożycielem Bieszczadzkiego Klubu Krótkofalowców, działającego w budynku Powiatowego Domu Kultury w Sanoku, którego był wieloletnim prezesem[6][3][10][25]. Przez 23 lata prowadził Biuro QSL, potwierdzające połączenia krótkofalarskie[25]. Był menedżerem okręgu SP8. Został członkiem Polskiego Związku Krótkofalowców (był członkiem zarządu wojewódzkiego PZK)[7], członkiem Centralnej Rady Radioklubów[7], Światowego Związku Łowców Dyplomów[25]. Podczas wieloletniej działalności krótkofalarskiej po wojnie nawiązał kontakt radiowy z przedstawicielami z ok. 280 krajów świata na 6 kontynentach (do 1966 nawiązał ok. 17 000 łączności z 172 krajami[6], do 1973 nawiązał 33 500 łączności z obywatelami ponad 200 państw[7], do 1997 nawiązał ponad 80 000 łączności z ponad 280 krajami[8][3]). Dwukrotnie zdobywał I miejsce w nieoficjalnych mistrzostwach świata „World-Wide DXContest” (w tym w 1967[26])[7]. W światowych zawodach zorganizowanych przez amerykański „Klub Łowców Dyplomów” (CHC) w 1966 zajął pierwsze miejsce wśród Polaków i trzecie wśród zawodników z Europy[27]. W okresie PRL był bezpartyjny[5]. Od kwietnia 1981 należał do koła miejskiego ZBoWiD w Sanoku[5]. Był także członkiem Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Sybiraków[3][25].

W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy 6 Marca (później ul. Józefa Piłsudskiego) 7[6]. Zmarł 2 maja 1999[11][25]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku 6 maja 1999. Wraz z nim zostały pochowane jego matka Maria i żona Urszula z domu Traczewska (1911–1993[28], dyplomowana pielęgniarka[3][22], kierująca szkoleniem praktycznym w Liceum Medycznym w Sanoku[29]). Oboje mieli syna Tadeusza[30].

 
Grobowiec rodziny Świtalskich w Sanoku

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Odznaczenia cywilne i wojskowe
Wyróżnienia krótkofalarskie
  • Dyplom WAC (1937)[11]
  • Statuetka „Złoty Mikrofon” (1966, przyznana przez Kalifornijski Klub Łowców Dyplomów jako pierwszemu Polakowi i piątej osobie z Europy za nawiązanie 500 łączności z członkami klubu)[31][32][25]
  • Dyplom WANJ (1967, jako pierwszy wyróżniony na półkuli wschodniej)[26]
  • Dyplom XO-23-XR przyznany przez Rumuński Związek Krótkofalowców (1967, jako pierwszy Europejczyk i drugi na świecie)[26]
  • Dyplom SPDX (przed 1973, za nawiązanie łączności z ponad 100 krajami)[7]
  • Odznaka honorowa Polskiego Związku Krótkofalowców (1973)[11][33][3]
  • Członek honorowy Polskiego Związku Krótkofalowców (1990)[25]
  • Złota odznaka honorowa Polskiego Związku Krótkofalowców (1997)[34][3]
  • inne nagrody i wyróżnienia (w tym trofea na zawodach w Polsce i za granicą, ponad 700 dyplomów krótkofalarskich)[6][25]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Bańkowski 2000 ↓, s. 7.
  2. ↑ Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krośnie (1975) 1983–1990. Jan Świtalski. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-04].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Bańkowski 1999 ↓, s. 11.
  4. ↑ Kondolencje. „Nowiny”. Nr 162, s. 3, 9 lipca 1968. 
  5. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 103.
  6. ↑ a b c d e f Bałda 1966 ↓, s. 6.
  7. ↑ a b c d e f g h i Bałda 1973 ↓, s. 3.
  8. ↑ a b c d e f g h i Olszański 1997 ↓, s. 6.
  9. ↑ a b c Radelyn Gaydardjiev: Historia Lwowskiego Klubu Radiowców. comhem.se. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  10. ↑ a b c Klub krótkofalowców. sdksanok.pl. [dostęp 2016-02-18].
  11. ↑ a b c d e Podkowa 2016 ↓.
  12. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 105.
  13. ↑ a b c Bańkowski 2000 ↓, s. 8.
  14. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 7, 8.
  15. ↑ Anita Czupryn: Krótkofalowcy – pasjonujące życie w eterze. polskatimes.pl, 2013-05-03. [dostęp 2016-02-18].
  16. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 106.
  17. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 7, 9.
  18. ↑ a b c d e f g Jerzy SQ8GBG 2012 ↓.
  19. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 8–9.
  20. ↑ a b c Bańkowski 2000 ↓, s. 9.
  21. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 9–19.
  22. ↑ a b c d e Bańkowski 2000 ↓, s. 10.
  23. ↑ Mieć przyjaciół w Costa-Rica – nie jest tak trudno. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 274, s. 5, 17 listopada 1955. 
  24. ↑ Radiowcy na start! 38 zawodników wzięło udział w zawodach wojewódzkich. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 112, s. 5, 11 maja 1956. 
  25. ↑ a b c d e f g h Bańkowski 2000 ↓, s. 11.
  26. ↑ a b c Światowe sukcesy sanockich krótkofalowców. „Nowiny”. Nr 236, s. 6, 4 października 1967. 
  27. ↑ Sukcesy sanockiego krótkofalowca. W światowych zawodach klubu CHC – J. Świtalski pierwszy w Polsce i trzeci w Europie. „Nowiny”. Nr 279, s. 5, 24 listopada 1966. 
  28. ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 178 (poz. 34).
  29. ↑ Krystyna Chowaniec: W latach powojennych, Szkoły ponadpodstawowe. Liceum Medyczne. W: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995, s. 889. ISBN 83-86077-57-3.
  30. ↑ Tadeusz Świtalski. Pozostaną w pamięci. Jan Świtalski. Pożegnanie. Nasz Jan. „Tygodnik Sanocki”. Nr 20, s. 11, 14 maja 1999. 
  31. ↑ Kolejny sukces sanockiego krótkofalowca. SP8MJ pierwszy w kraju i piąty w Europie uzyskał statuetkę ze złotym mikrofonem. „Nowiny”. Nr 112, s. 4, 13 maja 1966. 
  32. ↑ Jeszcze jedno wyróżnienie dla sanockiego krótkofalowca. „Nowiny”. Nr 213, s. 6, 8 września 1966. 
  33. ↑ Odznaka honorowa PZK. Odznaki honorowe. otpzk05.pl. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
  34. ↑ Odznaka honorowa PZK. Złote odznaki. otpzk05.pl. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Świtalski_(krótkofalowiec)&oldid=71781522”