Jan Zápolya
Jan Zápolya (węg. Szapolyai János) (ur. 2 lutego 1487[1] na Zamku Spiskim, zm. 22 lipca 1540 w Szászebes[2]) – król Węgier od 1526, przywódca stronnictwa antyhabsburskiego na Węgrzech.
| ||||
| ||||
| ||||
_(1526-1540).svg)
| ||||
| ||||
| (anty)król Węgier | ||||
| Okres | od 1526 do 1540 | |||
| Poprzednik | Ludwik II Jagiellończyk | |||
| Następca | Ferdynand I Habsburg | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | Zápolya | |||
| Data urodzenia | 2 lutego 1487 | |||
| Data śmierci | 22 lipca 1540 | |||
| Ojciec | Stefan Zápolya | |||
| Matka | Jadwiga cieszyńska | |||
| Żona | Izabela Jagiellonka | |||
| Dzieci | Jan II Zygmunt Zápolya 
| |||
ŻyciorysEdytuj
Był najstarszym dzieckiem Stefana Zápolyi i Jadwigi cieszyńskiej; bratem Jerzego, Barbary i Magdaleny. Po śmierci ojca (1499) otrzymał godność żupana spiskiego. Był wojewodą siedmiogrodzkim od 1511 roku i banem komitatu Szörény.
W 1526 roku, po śmierci Ludwika II Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem, został wybrany na króla Węgier przez zgromadzenia szlacheckie w Tokaju (X 1526) i w Székesfehérvár (XI 1526). W grudniu jednak magnaci pod wodzą rodu Frangepán obwołali w Cetinie królem arcyksięcia Austrii Ferdynanda Habsburga, młodszego brata cesarza Karola V. W zamku kamienieckim w Odrzykoniu 12 marca 1528 roku hetman polny koronny Marcin Kamieniecki podejmował wygnanego z Węgier króla Jana Zapolyę po zatargach w wojnie domowej ze stronnikami Habsburgów na Węgrzech. Wysyłał z Odrzykonia listy zapraszające polskich magnatów na sejmik do Tarnowa, na którym liczył otrzymać poparcie w walce o tron i uzyskał głosy ich samych oraz Sulejmana I. W 1528 Jan Amor Tarnowski udzielił mu półrocznej gościny na swym zamku w Tarnowie[3]. W 1539 r. poślubił Izabelę Jagiellonkę. Ojciec Jana II Zygmunta Zapolyi.
Drzewo genealogiczneEdytuj
| 4. Władysław Zápolya | ||||||
| 2. Stefan Zápolya | ||||||
| 5. Dorota | ||||||
| 1. Jan Zápolya | ||||||
| 6. Przemysław II | ||||||
| 3. Jadwiga | ||||||
| 7. Anna | ||||||
PrzypisyEdytuj
- ↑ Najczęściej podaje się jako datę narodzenia Jana rok 1487; za najbardziej prawdopodobną datę uchodzi koniec tego roku, gdyż jego rodzice pobrali się w grudniu 1486 (Sroka, Jadwiga Zapolya, s. 24.) Pojawiło się mniejszościowe stanowisko, że urodził się w 1490 roku.
- ↑ Jarosław Nikodem, Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, Maciej Serwański, Józef Dobosz (red.), hasło: Jan Zápolya, Poznań 1998: Wydawnictwo Poznańskie, s. 188.
- ↑ Zdzisław Spieralski, Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977, s. 124-125.
BibliografiaEdytuj
- Sroka S.A., Jadwiga Zapolya, Kraków 2005, ISBN 83-88385-54-2, s. 24-25.