Jana Shostak
Jana Shostak[1] (biał. Яна Шостак; ur. 1993 w Grodnie) – polsko-białoruska aktywistka, artystka intermedialna, feministka[2]. Posiada stopień doktora, pracuje jako nauczycielka akademicka[3].
 Jana Shostak (2021) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1993 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
polsko-białoruska |
| Alma Mater |
ASP w Krakowie (licencjat), ASP w Warszawie (magister) |
Życiorys edytuj
Jej rodzina pochodzi z Grodna i tam też mieszka. Jana nauczyła się języka polskiego od swojej babci. Przyjechała do Polski w 2010[4]. W 2013 ukończyła studia licencjackie na Wydziale Intermediów Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, zaczynając następnie studia magisterskie na Wydziale Sztuki Mediów na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. 9 września 2015 w Poznaniu, wraz Dorotą Tylką, Łukaszem Stylcem, Moniką Kaczmarczyk i Iwonem Rachwałem[5], brała udział w ustanowieniu nowego polskiego Rekordu Guinnessa, tworząc najdłuższy utwór audio z tagów miejskich. Wynosił on 7 minut i 59 sekund oraz liczył 647 słów[6]. W 2020 została laureatką stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców[7]. Została zatrudniona na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie[3].
Działalność artystyczna edytuj
W 2016 wraz z Marią Olbrychtowicz brała udział w Manifesta 11 w Zurychu[8]. W tym samym roku, jako grupa Diakonessy, zdobyły Grand Prix za najlepszy dyplom na festiwalu Młode Wilki[9]. Jako wolontariuszki brały również udział w Światowych Dniach Młodzieży 2016 w Krakowie, gdzie podmieniły jeden z oficjalnych bannerów na podobiznę papieża Franciszka[10]. Podczas samego spotkania papieża z wolontariuszami Szostak wywiesiła banner z napisem „Papa call me” i swoim numerem telefonu, co zostało uwiecznione przez telewizje na całym świecie[11]. Jej celem było zwrócenie uwagi papieża na problem pedofilii w polskim Kościele katolickim[12].
W maju 2017 brała udział w Biennale Sztuki Mediów WRO 2017 – Draft Systems[13]. 20 czerwca obroniła pracę magisterską w Pracowni Działań Przestrzennych Mirosława Bałki[14]. Opierała się ona na wprowadzeniu słowa nowak (homonim jednego z najpopularniejszych w Polsce nazwisk) do przestrzeni publicznej, jako słowa zamiennego do określenia „uchodźca“. Obrona odbyła się w salonie sklepu Saturn w Złotych Tarasach w Warszawie na 67 telewizorach. Projekt był konsultowany z językoznawcami i uzyskał wsparcie m.in. prof. Jana Miodka[15]. Artystka propaguje słowo także przez inne media, jak radio, blogi czy program Słownik polsko@polski. Popularność określenia rejestrowana jest na specjalnym profilu społecznościowym[16]. W tym samym roku Szostak była laureatką międzynarodowej nagrody Startpoint Prize w Pradze[17]. Rozpoczęła również studia doktoranckie na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu[18].
Otrzymała Paszport „Polityki” 2021 w kategorii Sztuki wizualne (wraz z Mikołajem Sobczakiem)[19].
Od 2018 wraz z Jakubem Jasiukiewiczem tworzy film Miss Polonii, będący połączeniem dokumentu, komedii i eseju wizualnego, pokazujący uczestnictwo artystki w licznych konkursach piękności w Polsce, m.in. Miss Polonii Wielkopolski, gdzie dostała się do finału[20]. Film miał mieć premierę w 2021, na stulecie ustanowienia pierwszych konkursów piękności[4]. Scenariusz filmu stał się jej pracą doktorską[18].
Protesty na Białorusi edytuj
W 2020 zaangażowała się w protesty na Białorusi. Na początku sierpnia zorganizowała akcję „Minuta krzyku dla Białorusi”[21]. Krytykowała pomoc polskiego rządu dla protestujących przeciwko Alaksandrowi Łukaszence Białorusinów, oceniając ją jako powierzchowną. Mimo zapewnień premiera Mateusza Morawieckiego wielu uciekinierów politycznych nie mogło przekroczyć polskiej granicy z powodu trwającej pandemii COVID-19. Szostak próbowała działać, kontaktując się z polskimi politykami, którzy odwiedzali białoruskich protestujących na miejscu, m.in. z Robertem Biedroniem czy Michałem Szczerbą, a także z Helsińską Fundacją Praw Człowieka[22].
8 września na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, po spotkaniu Mateusza Morawieckiego ze Swiatłaną Cichanouską, liderką białoruskich opozycjonistów, „nakrzyczała” w obecności kamer na polskiego premiera, zwracając uwagę na kwestię problemów z przekraczaniem granicy. Na jej działanie bezpośrednio zwrócił uwagę szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michał Dworczyk[4]. Po dwóch dniach zadzwonił do artystki, potwierdzając nieprawidłowości we wdrażaniu rozporządzenia premiera na granicy. Od 17 września 2020 przywrócono wydawanie wiz turystycznych Białorusinom[22].
W 2022 tygodnik „Polityka” uznał jej Krzyk dla Białorusi za jedno z dziesięciu najważniejszych dzieł sztuki ostatniego trzydziestolecia[23].
Działalność polityczna edytuj
W 2023 została ogłoszona kandydatką Koalicji Obywatelskiej w wyborach parlamentarnych z rekomendacji Zielonych. Została jednak skreślona z listy jeszcze przed jej rejestracją ze względu na kontrowersyjną wypowiedź o aborcji[24]. 29 sierpnia ogłoszono, że będzie kandydować z listy Nowej Lewicy w Poznaniu[25]. Zdobyła 1786 głosów i nie uzyskała mandatu[1].
Wybrane realizacje edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b SHOSTAK Jana. [w:] wybory.gov.pl/sejmsenat2023 [on-line]. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2023-10-18].
- ↑ Renata Lis: Krzykucha nie krzyczy. Dwutygodnik.com, 2021. [dostęp 2023-06-14].
- ↑ a b dr Jana Shostak. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie. [dostęp 2023-10-18].
- ↑ a b c Jana Shostak: W Białorusi Kościół był przestrzenią wolności. Polski katolicyzm mnie rozczarował [online], gazeta.pl [dostęp 2020-10-16].
- ↑ Księga Rekordów Polski 2015 [online], Biuro Rekordów.
- ↑ Najdłuższy utwór audio z tagów miejskich ⋆ Biuro Rekordów [online], 10 września 2015 [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców 2020 dla doktorantki UAP Jany Shostak — UAP Poznań [online], uap.edu.pl [dostęp 2023-08-16].
- ↑ a b Jana Shostak & Maria Olbrychtowicz [online], Manifesta 11, 24 czerwca 2016 [dostęp 2020-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-19] (ang.).
- ↑ Jana Shostak (ASP Kraków) – „Bez śmiechu nie ma rewolucji” [online], MŁODE WILKI [dostęp 2020-02-08].
- ↑ ŚDM: nielegalna akcja dwóch młodych artystek [WIDEO] [online], DEON.pl [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Łukasz Grzesiczak, ŚDM. Jana wciąż czeka na telefon od papieża Franciszka [online], krakow.wyborcza.pl, 2 sierpnia 2016 [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Agnieszka Żądło, Jana Shostak: "Papieżu, zadzwoń do mnie!". Wicemiss zachodniopomorskiego chce opowiedzieć Franciszkowi o pedofilii w Kościele [online], wysokieobcasy.pl, 7 września 2019 [dostęp 2020-10-16].
- ↑ a b kocham Cię! [online], WRO 2017, 5 kwietnia 2017 [dostęp 2020-02-08].
- ↑ a b JANA SHOSTAK – NOWAK / NOWACZKA / NOWACY [online], CENTRUM SZTUKI WRO, 11 maja 2018 [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Jana Shostak, studentka ASP, chce wprowadzić słowo "nowak" do języka polskiego [WYWIAD] – Wiadomości [online], wiadomosci.radiozet.pl [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Nowacy [online], www.facebook.com [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Jana Shostak – STARTPOINT PRIZE 2017 [online], www.startpointprize.eu [dostęp 2020-02-08].
- ↑ a b mgr Jana Shostak. Biuletyn Informacji Publicznej Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. [dostęp 2023-06-15].
- ↑ Sztuki wizualne: Jana Shostak i Mikołaj Sobczak laureatami Paszportów POLITYKI. polityka.pl. [dostęp 2023-06-14].
- ↑ Bez śmiechu nie ma rewolucji. Rozmowa z Janą Shostak [online], SZUM, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Dzień Dobry TVN, Rewolucja kobiet na Białorusi. "Wyszłyśmy, pokonałyśmy swój strach, walczymy z nim codziennie" [online], dziendobry.tvn.pl, 22 września 2020 [dostęp 2020-10-16].
- ↑ a b Historia jednego protestu: nakrzyczała na Morawieckiego i wywalczyła pomoc dla Białorusinów [online], oko.press [dostęp 2020-10-16].
- ↑ Piotr Sarzyński, Dzieła zebrane, „Niezbędnik Inteligenta” (1), 2022, s. 74.
- ↑ M.Kidawa-Błońska: Jana Shostak, opowiadająca się za aborcją przez cały okres trwania ciąży, nie będzie kandydować z listy KO. wnp.pl, 24 sierpnia 2023. [dostęp 2023-08-24].
- ↑ "Poszerzamy nasze progi". Jana Shostak wystartuje z list Lewicy [online], TVN24, 29 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Jana Shostak (ASP Warszawa) & Maria Olbrychtowicz (ASP Kraków) – GRAND PRIX [online], MŁODE WILKI [dostęp 2020-02-08].