Janusz Gaładyk
Jan Franciszek Gaładyk[1] (ur. 3 października 1898 w Warszawie, zm. 18 lipca 1947 tamże) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego. Walczył w Legionach Polskich, w kampanii wrześniowej i w I Korpusie PSZ. Odznaczony m.in. Virtuti Militari.
Janusz Gaładyk (przed 1934) | |
pułkownik dyplomowany piechoty | |
Data i miejsce urodzenia |
3 października 1898 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
18 lipca 1947 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1946 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
5 pułk piechoty |
Stanowiska |
dowódca plutonu |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 3 października 1898 w Warszawie, w rodzinie Franciszka i Marii z Góreckich. W 1914 ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie[2][3], następnie studiował na Politechnice Warszawskiej[4]. Od 3 listopada 1913 był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Od 6 sierpnia 1914 walczył w Legionach Polskich. Był oficerem 5 pułku piechoty Legionów Polskich, dowódcą plutonu. Był w tym okresie trzykrotnie ranny. 22 lipca 1917, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Beniaminowie. Od 6 sierpnia do 11 listopada 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej[4].
Do Wojska Polskiego wstąpił 11 listopada 1918, w którym był do 1 lutego 1919 w I Oddziale Sztabu Generalnego oficerem do zleceń, a następnie od 1 lutego do 10 grudnia tego samego roku referentem w Biurze Wywiadowczym II Oddziału Naczelnego Dowództwa[5]. Od kwietnia do lipca 1920 szef Oddziału II Sztabu 3 Armii, a dalej od lipca do grudnia dowódca batalionu w 201 Ochotniczym pułku piechoty[5].
Ukończył kurs w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie w okresie od 5 grudnia 1920 do 9 maja 1921, a następnie II kurs uzupełniający dla oficerów innych rodzajów broni przy Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu (z 5 lokatą) od 1 czerwca do 1 października 1921[6][5]. Po ukończeniu kursów otrzymał przydział do 5 pułku piechoty Legionów, w którym pełnił służbę od listopada 1921 do marca 1922, nie otrzymując żadnej funkcji[7]. Dowódca III batalionu 79 pułku piechoty w Słonimiu od kwietnia 1922 do października 1923[7].
31 października 1923 został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza IV Kursu Normalnego[8]. 1 października 1925, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Inspektoratu Armii Nr 1 na stanowisko referenta[9]. 14 października 1926 został przydzielony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko II oficera sztabu inspektora armii generała dywizji Edwarda Śmigłego-Rydza[10]. 4 listopada 1927 został dyrektorem nauk Oficerskiej Szkoły Piechoty (od 9 sierpnia 1928 – Szkoła Podchorążych Piechoty) w Komorowie[11]. W lipcu 1929 został przeniesiony z Biura Ogólno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie do dowództwa 29 Dywizji Piechoty w Grodnie na stanowisko szefa sztabu[12]. Od 3 listopada 1931 dowodził II batalionem 6 pułku strzelców podhalańskich detaszowanym w Drohobyczu[13][14]. Od 10 lipca 1933 pełnił służbę na stanowisku zastępcy dowódcy 18 pułku piechoty w Skierniewicach[15]. 23 maja 1934 został przeniesiony na identyczne stanowisko do 76 pułku piechoty w Grodnie[16]. Od 5 listopada 1935 do maja 1939 dowodził pułkiem KOP „Wilejka”[5]. Wiceprezes Okręgu Wileńskiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich w 1939[17].
W czasie kampanii wrześniowej dowodził 1 Brygadą Górską Strzelców do 6 września[7]. Uniknął niewoli po walkach wrześniowych i działał w konspiracji. Mianowany komendantem Związku Walki Zbrojnej w Wilnie. Stanowiska nie objął[7]. 11 listopada 1939 aresztowany na przejściu granicznym litewsko – białoruskim przez władze radzieckie. Do lipca 1941 przebywał w więzieniu, a po uwolnieniu służył w Polskich Siłach Zbrojnych w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, gdzie był komendantem Ośrodka Zapasowego Armii w Tockoje i Kołtubance do 10 października 1941, a następnie do 22 marca 1942 był zastępcą dowódcy 8 Dywizji Piechoty[18]. Od 23 marca 1942 zastępował dowódcę 7 Dywizji Piechoty. Urlopowany na okres dwóch lat, przebywał na terenie Palestyny. Następnie służył w I Korpusie[7]. 17 czerwca 1946 powrócił do kraju, a 18 lipca 1947 zmarł w Szpitalu Wojskowym w Warszawie na ul. Koszykowej 78 (wg świadectwa zgonu nr 9994/1 z lipca 1947 i księgi cmentarnej cmentarza Wojskowego na Powązkach)[5]. Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 28 WOJ-5-30)[19].
Awanse
edytuj- chorąży – 1 kwietnia 1917[20]
- porucznik – 1918
- kapitan – 1919
- major – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924
- podpułkownik – 1933
- pułkownik – 1939
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4530 (1922)[21]
- Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)[22]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[23]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[24]
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[25]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)[26]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[a]
- Odznaka za Rany i Kontuzje (trzykrotnie)
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
- Odznaka 76 Lidzkiego Pułku Piechoty
Uwagi
edytuj- ↑ Medal nadany Rozkazem nr 25 Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 28 maja 1938 roku, pkt 4 (informacja ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
Przypisy
edytuj- ↑ W Dzienniku Personalnym M.S.Wojsk. Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 56 zostało sprostowane imię pułkownika Gaładyka z Janusz na Jan Franciszek. Jako Jan Franciszek Gaładyk figuruje w zarządzeniu Prezydenta RP z dnia 11 listopada 1937 roku w sprawie nadania Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Mimo sprostowania imienia w dotychczasowej literaturze występuje, jako Janusz Gaładyk.
- ↑ Siwek 1988 ↓, s. 488.
- ↑ Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 2023-10-05].
- ↑ a b Jurga 1990 ↓, s. 767.
- ↑ a b c d e Jurga 1990 ↓, s. 768.
- ↑ Moszumański 2000 ↓, s. 58–63, 120.
- ↑ a b c d e Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 717-718.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 71 z 13 listopada 1923 roku, s. 750.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 101 z 7 października 1925 roku, s. 546.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 355.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 300.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 328.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 27, 620.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 154.
- ↑ Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 214.
- ↑ Wawer 2001 ↓, s. 29,33, 182, 230-233, 237.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-05-14] .
- ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich..., s. 35.
- ↑ Dziennik Personalny z 1922 r. nr 2, s. 103
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych G.M.I.L. 1254 z 1926 r. (Dziennik Personalny z 1926 r. Nr 12, s. 70)
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 607 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
- Rocznik Oficerski 1932. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1932. [dostęp 2017-02-22].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 767–768. ISBN 83-211-1096-7.
- Zbigniew Moszumański: Wojenne szkoły dla oficerów artylerii (1914–1921). Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2000, s. 58–63, 120. ISBN 83-88773-74-7.
- Władysław Siwek: Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 498. ISBN 83-06-01691-2.
- Zbigniew Wawer: Znowu w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942. Warszawa: Zbigniew Wawer Prod. Film. i Międzynarodowa Szkoła Menedżerów sp.z.o.o., 2001. ISBN 83-86891-71-8.