Jaronowice
Jaronowice – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Nagłowice[4][6]. Leży przy drodze krajowej nr 78.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
257[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-362[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TJE |
| SIMC |
0254781[4] |
Położenie na mapie gminy Nagłowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
 50°39′18″N 20°02′11″E/50,655000 20,036389[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0254798 | Kierzki | osada |
Historia edytuj
W wieku XIX Jaronowice należą do parafii Chlewice (Jaronowice, albo Jaroniewice, dawniej Aronowice). Należały dawniej do powiatu Lelowskiego, w gminie Nagłowice, leżą przy szosie Jędrzejów – Szczekociny, od Jędrzejowa położone o 21 km., od Szczekocin 14 km.
W 1827 r. posiadały Jaronowice 24 domów, 170 mieszkańców. Rozległość 998 mórg, gruntu omego 503, łąk 26, lasu 416, nieużytków i placów 53. Budynków murowanych 6, drewnianych 24. Wieś Jaronowice liczyła 42 osad, gruntu ornego było 393 morgi[7].
Jaronowice to dawna siedziba rodu Pilawitów. Długosz wspomina o Janie Pilawicie herbu Pilawa, właścicielu Jaronowic[8].
W XV w. dziedziczyli oni na Jaronowicach, jest to ród śląskiego pochodzenia – mieli swe posiadłości w okolicach Lelowa, zaś Jaronowice, to jedna z pierwszych placówek tego łańcucha.
Z tego rodu pochodzili Mysłowscy, którzy przez cały wiek 16. władali Jaronowicami. Jan Mysłowski, do którego należała Drużykowa, oraz działy w Mękarzowie (na Mękarzowie miał działy Klimunt Mysłowski), gorliwy katolik w 1568 r. występował w obronie kościoła w Rakoszynie, przeciw Kempskim, którego to kościoła fundatorami byli przodkowie Mysłowskiego, jeszcze w XIV w.
Mysłowscy dziedziczą do końca XVI w., po nich kupują wieś Gródeccy, herbu Jastrzębiec.
W wieku XVII Jaronowice należały do Stanisława Gródeckiego, elekta Władysława IV. W 1642 r. jest on dziedzicem Jaronowic i Różnicy, wymieniają go akta grodzkie, jak i kościelne parafii Sędziszowskiej[8].
Od Gródeckich przechodzą Jaronowice w końcu XVII w. do Latalskich, herbu Prawdzic, znanej rodziny, dziedziczącej w Wielkopolsce i Radomskiem, spokrewnionej już przedtem z Reyami w tej okolicy. Jaronowice należały do Józefa Antoniego Latalskiego i Teodory z Rozrażewskich. Od Latalskich kupują Stokowscy ok. 1712 r., o których przy Rakoszynie wspomnimy. Właścicielem Jaronowic w 1714 r. jest Franciszek Stokowski i żona jego Izabella Teresa. W 1733 r. należą do Teresy Stokowskiej, która sprzedaje je około 1740 r. Pawłowi Księskiemu, podczaszycowi drohickiemu, synowi Antoniego i Anny Drohojewskiej, l.voto Andrzejowej Wizenbergowej.
Od Księskich około 1770 r. kupują Kossakowscy, herbu Ślepowron a mianowicie: Antoni Kossakowski, syn Marcina i Marianny Byting Jędrzejowskiej, sekretarz królewski przy Radzie Nieustającej.
Leonard Kossakowski (szambelan Stanisława Augusta w 1774) w 1784 r. sprzedał Jaronowice Teodorowi Jordanowi (komornik graniczny lelowski, ur. 1738 r. w Sędziszowie). Teodor Jordan sprzedał Jaronowice w 1819 r. synowi Józefowi, Radcy Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.
W roku tymże 1819 kupuje Jaronowice Jan hrabia Ledóchowski za 9884 sztuk złotych holenderskich[8].
W 1834 r. nabył Jaronowice za 83.200 złp. Franciszek Olszowski, ożeniony z Anną Piotrowską. Po śmierci Franciszka Olszowskiego, pozostały po nim dzieci, córki: Józefa Antoniowa Borkowska, Maria Lipawska i synowie Wincenty, Teodor i Stanisław Olszowscy, którzy stali się właścicielami Jaronowic. Tak było do roku 1911 po czym Jaronowice przechodzą na własność Wincentego Biernackiego[8].
W Jaronowicach w 1868 r. urodził Ludwik de Laveaux, polski malarz[9].
Zabytki edytuj
Zespół dworski wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.121/1-2 z 18.12.1957 i z 26.04.1977)[10]:
- dwór z XVIII w., przebudowany w I połowie XIX w.
- park z XVIII w., przebudowany w XIX w.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44564
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 5 [dostęp 2022-02-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 370 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Jednostki organizacyjne gminy Nagłowice. Urząd Gminy Nagłowice. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20].
- ↑ Jaronowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 454.
- ↑ a b c d Borkiewicz i Linowski 1937 ↓, s. 50-51.
- ↑ Ludwik de Laveaux. pinakoteka.zascianek.pl. [dostęp 2015-10-15].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 8 [dostęp 2015-10-15].
Bibliografia edytuj
- Seweryn Borkiewicz, Zygmunt Linowski, Monografia historyczna i gospodarcza powiatu jędrzejowskiego, Kielce: nakładem Związku Ziemian w Jędrzejowie, 1937, s. 77 [dostęp 2015-03-26].