Jaskier dziewięciornikolistny

gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych

Jaskier dziewięciornikolistny[4] (Ranunculus parnassifolius L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Pirenejach i Alpach[5].

Jaskier dziewięciornikolistny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

jaskier dziewięciornikolistny

Nazwa systematyczna
Ranunculus parnassifolius L.
Sp. Pl. 549 1753[3]

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

We Francji gatunek został zaobserwowany w departamentach Pireneje Atlantyckie oraz Pireneje Wschodnie. Prawdopodobnie rośnie również w departamentach Alpy Górnej Prowansji, Alpy Wysokie, Alpy Nadmorskie, Ariège, Górna Garonna, Isère, Pireneje Wysokie, Sabaudia oraz Górna Sabaudia[6]. W Szwajcarii występuje w Alpach Berneńskich, Urneńskich, Glarneńskich oraz Retyckich[7]. We Włoszech rośnie w Piemoncie, Lombardii, Trydencie-Górnej Adydze, Wenecji Euganejskiej oraz Fruli-Wenecji Julijskiej[8].

Morfologia

edytuj
 
Kwiat
Pokrój
Niska bylina o nagich lub owłosionych pędach[5]. Dorasta do 5–15 cm wysokości. Łodygi są wygięte, wznoszące się[9].
Liście
Mają jasnozieloną barwę. Mają owalnie sercowaty kształt. Młode liście są owłosione na brzegach i górnej powierzchni. Widoczne jest użyłkowanie liści. Brzegi są całobrzegie[5][9].
Kwiaty
Są pojedyncze lub zebrane po 2–5 w kwiatostanach. Mają żółtą barwę, często z odcieniem różowym lub czerwonym. Dorastają do 20–25 mm średnicy. Działki kielicha są owłosione[5].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośnie na skałach i morenach wapiennych, w miejscach, gdzie zalega śnieg. Występuje na wysokości od 1900 do 2900 m n.p.m. Kwitnie od lipca do sierpnia[5]. Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu lun półcieniu[10]. Świeże części rośliny są trujące – zawierają protoanemoninę[11].

Ochrona

edytuj

We Francji gatunek ten został wpisany do krajowej Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych. Został zaliczony do kategorii gatunków narażonych na wyginięcie (Vulnerable). Ponadto jest chroniony na poziomie regionalnym w Prowansji-Alpach-Lazurowym Wybrzeżu[12].

Zmienność

edytuj

W obrębie tego gatunku wyhodowano kultywar 'Nuria' – kwiaty dorastają do 3 cm średnicy, mają białą barwę z widocznymi różowo-fioletowymi żyłkami, które z daleka wyglądają jak kwiaty jabłoni[13].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
  3. Ranunculus parnassifolius L.. The Plant List. [dostęp 2015-07-21]. (ang.).
  4. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 152. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. a b c d e Ranunculus parnassifolius. Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  6. Ranunculus parnassifolius L., 1753. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  7. Ranunculus parnassiifolius L. – Carte. Info Flora. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  8. Ranunculus parnassifolius L. subsp. heterocarpus Küpfer. Altervista. [dostęp 2015-07-21]. (wł.).
  9. a b Ranunculus parnassiifolius L.. Info Flora. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  10. Ranunculus parnassifolius. Edrom Nurseries. [dostęp 2015-07-21]. (ang.).
  11. Renoncule à feuilles de Parnassie. PharmaNatur. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  12. Renoncule à feuilles de Parnassie. Flore Alpes. [dostęp 2015-07-21]. (fr.).
  13. Ranunculus pamassifolius. Alpine Garden Society. [dostęp 2015-07-21]. (ang.).