Jaworznia
Jaworznia – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Piekoszów[4][5].
| wieś | |
 Jaworznia. Widok w kierunku Górek Szczukowskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1819[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-065[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0261440[4] |
Położenie na mapie gminy Piekoszów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
 50°51′37″N 20°28′57″E/50,860278 20,482500[1]
| |
W Królestwie Polskim istniała gmina Jaworznia.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaworznia, po jej zniesieniu w gromadzie Białogon, powtórnie była siedzibą gromady Jaworznia. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Położenie edytuj
Jaworznia leży w odległości dziesięciu kilometrów od centrum Kielc i dojechać tu można miejskim autobusem obsługującym linię nr 28. Nazwa miejscowości jest związana niewątpliwie z szatą roślinną, w dokumencie z 1581 r. wspomniano o nazwie Jaworzno. Na wschód od wsi położony jest przysiółek zwany Wapiennikiem.
Niedaleko miejscowości znajduje się węzeł Kielce-Jaworznia, który znajduje się na zachodniej obwodnicy Kielc w ciągu S7.
Przez wieś przechodzi 
czarny szlak turystyczny z Piekoszowa do Zgórskich Gór.
We wsi znajduje się nieczynny kamieniołom wapieni dewońskich „Jaworznia”. W kamieniołomie odkryto największe w Górach Świętokrzyskich jaskinie: Chelosiową Jamę –Jaskinię Jaworznicką i Jaskinię Pajęczą. W ich pobliżu znajdują się trzy mniejsze jaskinie: Duża Dziura w Jaworzni, Gazownia i Schronisko Krótkie w Jaworzni[6]. Wszystkie jaskinie objęto ochroną w 1997 roku jako rezerwat przyrody nieożywionej Chelosiowa Jama.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0261456 | Dwór | przysiółek |
| 0992645 | Garbatówka | przysiółek |
| 0992639 | Jachówka | przysiółek |
| 0261485 | Kostówki | część wsi |
Historia edytuj
Jaworznia lub Jaworzno, w wieku XIX opisana jako wieś w powiecie kieleckim, gminie i parafii Piekoszów[7]
Leży o 9 wiorst od Kielc, o 7 od Chęcin, śród pięknych gór lasami zarosłych, przy drodze bitej do Włoszczowy, w pobliżu Białogonu.
Znajduje się tu ogromna góra z łomami marmuru blado różowego, twardego i trudnego do obrobienia.
W r.1827 Jaworznia liczyła 18 domów, 116 mieszkańców.
Miała niegdyś znaczne kopalnie ołowiu, w 1883 był tu zaniedbany piec wapienny.
Folwark Jaworznia z wsią Jaworznia i Stanisławów posiadał rozległość 781 mórg, grunta orne i ogrody mórg 281, łąk mórg 53. pastwisk mórg 38, wody mórg 5, lasu mórg 353, nieużytki i place mórg 31. Budynków murowanych było 10, drewnianych 2.
W 1883 była tu fabryka śrutu.
Wieś Jaworznie posiadała osad 32, z gruntem mórg 228. Wieś Stanisławów osad 4, z gruntem mórg 26.(Opisu dostarczył Bronisław Chlebowski Słownik t.III s.532)
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45638
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-03-16]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 380 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Jaworznia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 531.