Jednotarczowce
Jednotarczowce, jednopłytkowce (Monoplacophora) – gromada morskich, reliktowych mięczaków charakteryzujących się pojedynczą, tarczowatą muszlą w kształcie stożka lub symetrycznej czapeczki frygijskiej – oraz seryjną powtarzalnością narządów[2][3].
| Monoplacophora[1] | |||
| Odhner in Wenz, 1940 | |||
| Okres istnienia: kambr–współcześnie | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada |
jednotarczowce | ||
| Synonimy | |||
| |||
Historia odkryć i występowanie
edytujZnanych jest ponad 30 gatunków żyjących współcześnie i kilkadziesiąt kopalnych. Do 1952 roku jednotarczowce uważane były za grupę wymarłą, znaną jedynie z wykopalisk od kambru do dewonu. W czasie drugiej z cyklu ekspedycji „Galathea” – duńskiej wyprawy na wschodni Ocean Spokojny, u zachodnich wybrzeży Kostaryki wyłowiono okaz współcześnie żyjącego jednotarczowca, opisanego później pod nazwą Neopilina galatheae[2][3][4]. Od tamtej pory odkryto około 30 dalszych gatunków zamieszkujących wody poza granicami szelfu kontynentalnego[2]. Większość z nich żyje w strefie abisalu Oceanu Spokojnego, niektóre na głębokościach przekraczających 6 tys. m p.p.m.[4]
Budowa
edytujJednotarczowce mają ciało o symetrii dwubocznej, spłaszczone grzbieto-brzusznie, w zarysie okrągłe lub owalne, osłonięte pojedynczą muszlą o skierowanym do przodu wierzchołku. Długość ciała mieści się w przedziale od 1[2] do 67 mm[5]. Głowa jest słabo wyodrębniona (szczątkowa). Po stronie brzusznej znajduje się kolista, szeroka noga przypominająca przyssawkę. Płaszcz jest krótki[6]. Systemy mięśni mają skomplikowaną organizację[2]. Niektóre narządy jednotarczowców są powielone[3] – mięśnie grzbieto-brzuszne, nefrydia, gonady i ktenidia[2].
Biologia i ekologia
edytujSą to zwierzęta rozdzielnopłciowe. Biologia rozwoju jest słabo poznana. Odżywiają się detrytusem, okrzemkami, otwornicami i gąbkami.
Systematyka
edytujGromada Monoplacophora – jednotarczowce
- Rząd † Cyrtonellida
- Rząd † Hypseloconida
- Rząd Tryblidiida
- Rodzina Neopilinidae
- rodzaj Adenopilina
- rodzaj Laevipilina
- rodzaj Monoplacophorus
- rodzaj Neopilina
- rodzaj Rokopella
- rodzaj Veleropilina
- rodzaj Vema
- Rodzina Micropilinidae
- rodzaj Micropilina
- Rodzina †Tryblidiidae
- rodzaj †Tryblidium
- Rodzina Neopilinidae
Przypisy
edytuj- ↑ Monoplacophora, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Andrzej Lesicki: Gromada: jednotarczowce – Monoplacophora. W: Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 426. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ a b c Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
- ↑ a b Enrico Schwabe. A summary of reports of abyssal and hadal Monoplacophora and Polyplacophora (Mollusca). „Zootaxa”. 1866, s. 205-222, 2008. (ang.).
- ↑ Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 347.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.