Jeffersonia dwulistna
Jeffersonia dwulistna[4] (Jeffersonia diphylla (L.) Pers.) – gatunek z monotypowego rodzaju z rodziny berberysowatych (Berberidaceae). W przeszłości wyróżniano w obrębie rodzaju drugi gatunek jeffersonię wątpliwą J. dubia, przeniesiony on został do odrębnego rodzaju Plagiorhegma. Występuje we wschodniej Ameryce Północnej od Ontario na północy po Georgię i Alabamę na południu[3]. Rośnie zazwyczaj na glebach wapiennych w wilgotnych lasach liściastych oraz wśród skał, na obszarach górskich do 800 m n.p.m.[5]
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
jeffersonia |
| Gatunek |
jeffersonia dwulistna |
| Nazwa systematyczna | |
| Jeffersonia diphylla (L.) Pers. Syn. Pl. 1: 418 (1805)[3] | |
Nazwa rodzajowa upamiętnia Thomasa Jeffersona – trzeciego prezydenta Stanów Zjednoczonych[6].
Roślina wykorzystywana jest jako lecznicza i ozdobna[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Byliny z krótkim kłączem, nagie. Co roku rozwija się kilka liści. Rośliny osiągają od 10 do 40 cm wysokości[6].
- Liście
- Skrętoległe, długoogonkowe. Blaszka liściowa nerkowata lub kolista o średnicy od 1,5 do 18 cm, podzielona na dwa listki. Liście są całobrzegie lub płytko zatokowe[6].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowy kwiatostan. Poszczególne kwiaty wyrastają na długich szypułach. Kwiaty czterokrotne o średnicy od 1,5 do 3 cm. Listki zewnętrznego okółka szybko odpadające, listki okółka wewnętrznego w liczbie 8, efektowne, białe lub lawendowe. Pręcików 8[6] z żółtymi pylnikami[5].
- Owoce
- Owalne torebki[6] otwierające się na szczycie[5] i zawierające po 10–25 czerwonych nasion[6].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Gatunek i rodzaj należy do podrodziny Berberidoideae, rodziny berberysowatych (Berberidaceae) zaliczanej do jaskrowców (Ranunculales)[2].
W niektórych ujęciach systematycznych do rodzaju zaliczany jest gatunek wschodnioazjatycki – Jeffersonia dubia, klasyfikowany współcześnie jako Plagiorhegma dubium[7][8].
Zastosowanie edytuj
- Roślina ozdobna
- Zalecana do uprawy w cienistych ogrodach skalnych i pod roślinami drzewiastymi[5].
- Roślina lecznicza
- Popularnie wykorzystywana przez północnoamerykańskich Indian do leczenia obrzęków, oparzeń, owrzodzeń, a także biegunki i kamicy nerkowej[5].
Uprawa edytuj
Najlepiej rośnie na glebach bogatych w węglan wapnia, na stanowiskach ocienionych. Rozmnażana jest przez wysiew nasion. Rośliny zaczynają kwitnienie w 3 roku[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-08-12] (ang.).
- ↑ a b Jeffersonia diphylla (L.) Pers.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-08].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e f g Beata Grabowska, Tomasz Kubala, Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 505, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812.
- ↑ a b c d e f Lisa O'Rourke George: Jeffersonia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-13].
- ↑ Plagiorhegma Maximowicz. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-19].
- ↑ Plagiorhegma dubium Maxim., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-04-24].