Jerzy Gierula
Jerzy Kazimierz Gierula (ur. 20 lutego 1917 w Krakowie, zm. 14 stycznia 1975 tamże[1]) – polski fizyk, członek korespondent Polskiej Akademii Nauk, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, badacz fizyki cząstek elementarnych i jądra atomowego.
Życiorys
edytujW 1935 ukończył Gimnazjum im. A. Witkowskiego w Krakowie i w tym samym roku rozpoczął studia fizyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które przerwał wybuch II wojny światowej.
W czasie okupacji niemieckiej pracował jako zegarmistrz oraz kontynuował studia konspiracyjnie (1942–1944)[2].
W 1945 ukończył studia i rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Fizyki Doświadczalnej UJ. W latach 1949–1950 odbył studia uzupełniające w Zurychu[2]. W 1950 obronił pracę doktorską Angular distribution of Compton coincidenses napisaną pod kierunkiem Mariana Mięsowicza i rozpoczął pracę w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, jako adiunkt w II Katedrze Fizyki. W latach 1951–1956 był kierownikiem Katedry Fizyki w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
Od 1956 pracował w Instytucie Badań Jądrowych w Warszawie, gdzie do 1969 kierował Pracownią Emulsyjną, równocześnie od 1958 był pracownikiem Akademii Górniczo-Hutniczej, w 1961 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1969 tytuł profesora zwyczajnego. Od 1969 do śmierci pracował w krakowskim oddziale Instytutu Badań Jądrowych, jako kierownik Zakładu Fizyki Jądrowej Wysokich i Średnich Temperatur.
W swoich badaniach zajmował się fizyką cząstek elementarnych i jądra atomowego. M.in. w latach 50. uczestniczył w badaniach własności hiperjąder, a w latach 60. w międzynarodowych badaniach związanych ze statystyczną analizą zderzeń protonów o najwyższych energiach; opracował tzw. dwukomponentowy model zderzeń.
Od 1969 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk[3].
Jego siostrą była Danuta Gierulanka.
Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXV-4-40)[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1972)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Medal Mariana Smoluchowskiego (1970)[5]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za osiągnięcia w zespołowych badaniach nad promieniami kosmicznymi (1952)[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Gierula Jerzy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-18].
- ↑ a b Jerzy Kazimierz Gierula – Historia AGH [online], historia.agh.edu.pl [dostęp 2024-07-24].
- ↑ GIERULA, Jerzy [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Medal Mariana Smoluchowskiego | Polskie Towarzystwo Fizyczne [online], www.ptf.net.pl [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 24 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-07-24].
Bibliografia
edytuj- Biogramy uczonych polskich. Materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN. Cz. 3 : Nauki ścisłe. Oprac. A. Śródka, P. Szczawiński. Wrocław 1986, s. 114–117.
- Jerzy A. Janik Jerzy Gierula (1917–1975), „Postępy fizyki”, nr 6 z 1975, s. 565–567.