Kamienica Pod Śpiewającą Żabą w Krakowie
Kamienica Pod Śpiewającą Żabą – kamienica z lat 1889–1890 w Krakowie, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
 nr rej. A-256 z dnia 29 maja 1968
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
nawiązujący do neorenesansu flamandzkiego |
| Architekt |
Teodor Talowski, Aleksander Biborski (3. piętro) |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1889 |
| Ukończenie budowy |
1890 |
| Ważniejsze przebudowy |
około 1909 (dobudowanie 3. piętra) |
| Pierwszy właściciel |
Sylwester Richter |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°03′34,0″N 19°55′38,8″E/50,059444 19,927444
| |
Historia edytuj
Kamienica została wzniesiona według projektu Teodora Talowskiego w latach 1889–1890 dla Sylwestra Richtera[2], który był jej pierwszym właścicielem[3]. Pierwotnie był to prawdopodobnie budynek mieszkalny[4]. Adaptacja jednego lokalu na parterze na szkołę muzyczną im. Władysława Żeleńskiego miała miejsce zapewne w dwudziestoleciu międzywojennym, projekt adaptacji sporządzili Stanisław Filipkiewicz i Juliusz Kolarzowski[4].
29 maja 1968 kamienica została wpisana do rejestru zabytków województwa małopolskiego[5]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[6].
W budynku znajduje się m.in. siedziba oddziału banku Pekao[7].
Architektura edytuj
.JPG)
Kamienica zalicza się do pierwszej fazy twórczości Teodora Talowskiego[8]. Stylistycznie projekt nawiązuje do neorenesansu flamandzkiego[9]. Pierwotnie była to kamienica dwupiętrowa[2]. W 1909 nadbudowano trzecie piętro według projektu Aleksandra Biborskiego[2]. W wyniku tego budynek zatracił swoje pierwotne proporcje[4]. Znajdującą się dotychczas na szczycie elewacji figurkę żaby umieszczono wówczas w muszlowatej wnęce[10]. Budynek ma nieregularny plan oraz nieco skomplikowany układ przestrzenny[11].
Elewacja od strony ulicy Józefa Piłsudskiego edytuj
Elewacja od strony ulicy Piłsudskiego jest czteroosiowa[11]. Okna na parterze zwieńczone półkoliście, zaś identyczne okna na pierwszym i drugim piętrze zwieńczone łukowo[11]. Okno pierwszej osi na pierwszym piętrze zostało przerobione na balkon[11].
Elewacja od strony ulicy Retoryka edytuj
Najbardziej urozmaicona jest elewacja od strony ulicy Retoryka, z fragmentem cofniętej w głąb działki fasady, dzięki czemu strefa wejściowa z narożnym podcieniem (pierwotnie zadaszonym) jest poszerzona[11]. Nad tymże wejściowym podcieniem w 1906 zbudowano balkon dostępny z poziomu pierwszego piętra[11]. Okna w wysuniętym ryzalicie, na parterze i pierwszym piętrze są położone wzdłuż dwóch osi, okna drugiego piętra są przesunięte względem tychże osi, a trzecie okno znajduje się na osi środkowej, nad nim została umieszczona półokrągła lukarna ozdobiona kwiatonem i rzeźbą grającej na mandolinie[12] żaby na szczycie, w którym zbiegają się dwie pary esownic[11]. Pod figurką żaby znajduje się tarcza herbowa ze skosem, być może przeróbka herbu pierwszego właściciela, Sylwestra Richtera[3]. Motyw żaby został wybrany prawdopodobnie przez bliskość rzeki Rudawy, wokół której rozbrzmiewał rechot żab[13]. Szczyt pierwotnie wybiegał on ponad zamykające całą elewację belkowanie muszlowatym zwieńczeniem[10]. Na poziomie parteru pod stalową kotwą architekt umieścił kamienną prostokątną tabliczkę z napisem: FECIT T.TALOWSKI 1890[3]. Na parterze jedno z okien ryzalitu przerobiono na drzwi wejściowe[4].
W cofniętym ryzalicie okna rozmieszczono wzdłuż jednej osi, doświetlają one klatkę schodową i są na innych poziomach niż pozostałe okna. Okna na parterze i środkowe okno drugiego piętra mają półokrągłe nadproża[11]. Pozostałe okna tejże fasady mają nadproża o spłaszczonym łuku[11]. Belkowanie ponad trzecią kondygnacją ozdobiono zapisem nutowym[10] melodii pieśni Jana Galla pt. Dziewczę z buzią jak malina[14]. Narożnik z wykuszem, który symbolicznie podtrzymuje lew-maszkaron[3] został zaakcentowany szczytem zakończonym wieżyczką[10]. Nad wykuszem utworzono balkon[4].
Elewacje wykonano z cegły zróżnicowanej fakturowo i kolorystycznie, w którą wpleciono przepalone „guzy”, gładki jasny kamień posłużył do wykonania elementów dekoracyjnych[11]. Takie rozwiązania miały sugerować „starożytność” obiektu[15]. Talowski użył także form protosecesyjnych w postaci żelaznych okuć i esownic[10]. Pierwotną ozdobą elewacji były niezachowane pnącza winobluszczu[10], na które projektant przewidział rowki w murze[16]. Podczas remontu elewacji cegły pomalowano na jednolity kolor, przez co pierwotne niuanse barwne uległy zatraceniu[4].
Dom ten wchodzi w skład największego zespołu budynków autorstwa Teodora Talowskiego, do którego należą także: kamienica nr 3, kamienica nr 5, kamienica Festina Lente oraz kamienica Pod Osłem, wszystkie położone przy ulicy Retoryka[17][18].
Przypisy edytuj
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 49.
- ↑ a b c Sołtysik 2012 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d Sołtysik 2012 ↓, s. 121.
- ↑ a b c d e f Sołtysik 2012 ↓, s. 76.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych miasta Krakowa
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa
- ↑ Bank Pekao, Kraków, ul. Retoryka, 1. Banki.pl. [dostęp 2018-03-27].
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 48.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 18.
- ↑ a b c d e f Kamienica – Kamienica pod Śpiewającą Żabą
- ↑ a b c d e f g h i j Sołtysik 2012 ↓, s. 75.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 140.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 120.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 103, 120.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 114.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 75, 113.
- ↑ Sołtysik 2012 ↓, s. 77.
- ↑ Tomasz Borejza, Popatrz w górę! Fantastyczne detale krakowskich kamienic [online], Krowoderska.pl, 12 września 2022 [dostęp 2022-09-18] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Anna Sołtysik: Język form Teodora Talowskiego a współczesna kompozycja architektoniczna. Praca doktorska. Kraków: 2012.