Kampania o Gabon, zwana też bitwą o Libreville – krótkotrwała kampania wojenna pod koniec 1940 r. pomiędzy wojskami Wolnej Francji oraz morskimi i lotniczymi siłami brytyjskimi, a siłami wiernymi Francji Vichy.

Kampania o Gabon
II wojna światowa, kampania afrykańska
ilustracja
Czas

27 października12 listopada 1940

Miejsce

Gabon

Terytorium

Francuska Afryka Równikowa

Przyczyna

decyzja o zlikwidowaniu sił Vichy w Gabonie

Wynik

zwycięstwo aliantów

Strony konfliktu
 Francja Vichy  Wolna Francja
 Wielka Brytania
Dowódcy
Georges Masson
Marcel Têtu
Charles de Gaulle
Philippe Marie Leclerc
Marie Pierre Kœnig
John Cunningham
Siły
n/n siły lądowe,
1 okręt podwodny,
1 awizo
n/n siły lądowe,
1 ciężki krążownik,
1 slup,
1 awizo,
1 trałowiec przeciwminowy,
1 statek transportowy
Straty
n/n stary ludzkie,
1 okręt podwodny zatopiony
1 awizo zniszczone
od 20 do 100 ludzi,
4 samoloty zestrzelone
Położenie na mapie Gabonu
Mapa konturowa Gabonu, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia0°23′24″N 9°27′06″E/0,390000 9,451667

Geneza edytuj

Po ataku Niemiec na Francję i kapitulacji wojsk francuskich 22 czerwca 1940 roku, w Wielkiej Brytanii zawiązał się Komitet Wolnej Francji pod przewodnictwem gen. Charles’a de Gaulle’a. Natomiast w południowej części Francji powstało marionetkowe państwo francuskie zwane Francją Vichy, na czele którego stanął marszałek Philippe Pétain. Gubernatorzy francuskich kolonii w Afryce opowiedzieli się po różnych stronach. Georges Pierre Masson, gubernator Gabonu we Francuskiej Afryce Równikowej, okazał się zwolennikiem rządu Vichy. W tej sytuacji gen. de Gaulle postanowił opanować zbrojnie tę kolonię. 8 października przybył do Duali w pobliskim Kamerunie, gdzie spotkał się ze sztabem swoich wojsk. 12 października został zatwierdzony plan kampanii przeciwko wojskom Vichy w Gabonie.

Przebieg działań edytuj

27 października oddziały wojskowe Wolnych Francuzów pod dowództwem płk Philippe’a Marie Leclerca przekroczyły granicę z Gabonem. Z terytorium Kamerunu nacierała Grupa „Dio”, zajmując miejscowość Mitzic, a następnie kierując się na południe. Grupy „Parent” i „Delange” atakowały z obszaru Kongo w kierunku północnym. 5 listopada skapitulował vichystowski garnizon Lambaréné. Tymczasem Grupa „Kœnig”, przewożona statkiem handlowym „Casamance”, wylądowała w nocy w Pointe La Mondah, po czym skierowała się na Libreville. Jednocześnie toczyły się działania na morzu, gdzie wraz z okrętami francuskimi działały brytyjskie siły morskie pod dowództwem wadm. Johna Cunninghama, w składzie dwóch krążowników „Devonshire” i „Delhi” i mniejszych jednostek[1]. Brytyjskie okręty miały rozkaz prowadzić blokadę Libreville i zatrzymywać jednostki Vichy, nie otwierając ognia jako pierwsze[1]. 8 listopada brytyjski slup HMS „Milford” podczas patrolowania wybrzeża Gabonu zatopił ok. 20 mil od brzegu francuski okręt podwodnyPoncelet”, który miał zaatakować siły desantu w zatoce, lecz usiłował storpedować okręt brytyjski[1]. 9 listopada brytyjskie samoloty Westland Lysander zbombardowały lotnisko w Libreville. Wojska Wolnych Francuzów po dotarciu do stolicy Gabonu napotkały silny opór, ale ostatecznie zajęły miasto. W tym czasie siły morskie, w tym kanonierka kolonialna „Savorgnan de Brazza”, zaatakowały okręty Vichy, zatapiając bliźniaczą kanonierkę kolonialną „Bougainville”. 12 listopada poddały się w Port-Gentil ostatnie oddziały wierne rządowi Vichy pod dowództwem gen. Marcela Têtu. Gubernator G. P. Masson popełnił samobójstwo, a jego miejsce zajął nowy urzędnik z nadania gen. Charles’a de Gaulle’a. Na stronę Wolnych Francuzów przeszła mniejsza część żołnierzy Vichy, zaś reszta została internowana do końca wojny w obozie w Brazzaville w Kongu.

Siły obu stron edytuj

Wojska Wolnych Francuzów

  • Piechota – d-ca płk Philippe Marie Leclerc
    • Grupa „Dio” (Groupement „Dio”) – d-ca kpt. Louis Dio
    • Grupa „Parent” (Groupement „Parent”)
      • część 1 batalionu piechoty – d-ca kpt. Guy Baucheron de Boissoudy
      • część batalionu Point d'Appui de Pointe-Noire – d-ca por. Duclerc
      • część 1 batalionu strzelców morskich – d-ca EV. Le Bourgeois
      • część d’Artillerie Coloniale de Pointe-Noire – d-ca por. Lucciani
    • Grupa „Delange” (Groupement „Delange”) – d-ca mjr Raymond Delange
      • część 1 batalionu piechoty – d-ca mjr R. Delange
    • Grupa „Koenig” (Groupement „Kœnig”) – d-ca płk Marie Pierre Kœnig

Łącznie siły te liczyły ponad 1 tys. żołnierzy.

Wojska Francji Vichy – d-ca gen. Marcel Têtu

Łącznie liczyły ok. 4 tys. żołnierzy

Przypisy edytuj

  1. a b c Wojciech Holicki. Poncelet - dwa epizody. „Technika Wojskowa Historia”. 6/2015, s. 89, listopad-grudzień 2015

Linki zewnętrzne edytuj