Kampania o Gabon

Kampania o Gabon, zwana też bitwą o Libreville – krótkotrwała kampania wojenna pod koniec 1940 r. pomiędzy wojskami Wolnej Francji oraz morskimi i lotniczymi siłami brytyjskimi, a siłami wiernymi Francji Vichy.

Kampania o Gabon

II wojna światowa, kampania afrykańska
Czas	27 października – 12 listopada 1940
Miejsce	Gabon
Terytorium	Francuska Afryka Równikowa
Przyczyna	decyzja o zlikwidowaniu sił Vichy w Gabonie
Wynik	zwycięstwo aliantów
Strony konfliktu
Francja Vichy Wolna Francja Wielka Brytania
Dowódcy
Georges Masson † Marcel Têtu Charles de Gaulle Philippe Marie Leclerc Marie Pierre Kœnig John Cunningham
Siły
n/n siły lądowe, 1 okręt podwodny, 1 awizo n/n siły lądowe, 1 ciężki krążownik, 1 slup, 1 awizo, 1 trałowiec przeciwminowy, 1 statek transportowy
Straty
n/n straty ludzkie, 1 okręt podwodny zatopiony 1 awizo zniszczone od 20 do 100 ludzi, 4 samoloty zestrzelone
Położenie na mapie Gabonu miejsce bitwy
0°23′24″N 9°27′06″E

Geneza

Po ataku Niemiec na Francję i kapitulacji wojsk francuskich 22 czerwca 1940 roku, w Wielkiej Brytanii zawiązał się Komitet Wolnej Francji pod przewodnictwem gen. Charles’a de Gaulle’a. Natomiast w południowej części Francji powstało marionetkowe państwo francuskie zwane Francją Vichy, na czele którego stanął marszałek Philippe Pétain. Gubernatorzy francuskich kolonii w Afryce opowiedzieli się po różnych stronach. Georges Pierre Masson, gubernator Gabonu we Francuskiej Afryce Równikowej, okazał się zwolennikiem rządu Vichy. W tej sytuacji gen. de Gaulle postanowił opanować zbrojnie tę kolonię. 8 października przybył do Duali w pobliskim Kamerunie, gdzie spotkał się ze sztabem swoich wojsk. 12 października został zatwierdzony plan kampanii przeciwko wojskom Vichy w Gabonie.

Przebieg działań

27 października oddziały wojskowe Wolnych Francuzów pod dowództwem płk Philippe’a Marie Leclerca przekroczyły granicę z Gabonem. Z terytorium Kamerunu nacierała Grupa „Dio”, zajmując miejscowość Mitzic, a następnie kierując się na południe. Grupy „Parent” i „Delange” atakowały z obszaru Kongo w kierunku północnym. 5 listopada skapitulował vichystowski garnizon Lambaréné. Tymczasem Grupa „Kœnig”, przewożona statkiem handlowym „Casamance”, wylądowała w nocy w Pointe La Mondah, po czym skierowała się na Libreville. Jednocześnie toczyły się działania na morzu, gdzie wraz z okrętami francuskimi działały brytyjskie siły morskie pod dowództwem wadm. Johna Cunninghama, w składzie dwóch krążowników „Devonshire” i „Delhi” i mniejszych jednostek. Brytyjskie okręty miały rozkaz prowadzić blokadę Libreville i zatrzymywać jednostki Vichy, nie otwierając ognia jako pierwsze. 8 listopada brytyjski slup HMS „Milford” podczas patrolowania wybrzeża Gabonu zatopił ok. 20 mil od brzegu francuski okręt podwodny „Poncelet”, który miał zaatakować siły desantu w zatoce, lecz usiłował storpedować okręt brytyjski. 9 listopada brytyjskie samoloty Westland Lysander zbombardowały lotnisko w Libreville. Wojska Wolnych Francuzów po dotarciu do stolicy Gabonu napotkały silny opór, ale ostatecznie zajęły miasto. W tym czasie siły morskie, w tym kanonierka kolonialna „Savorgnan de Brazza”, zaatakowały okręty Vichy, zatapiając bliźniaczą kanonierkę kolonialną „Bougainville”. 12 listopada poddały się w Port-Gentil ostatnie oddziały wierne rządowi Vichy pod dowództwem gen. Marcela Têtu. Gubernator G. P. Masson popełnił samobójstwo, a jego miejsce zajął nowy urzędnik z nadania gen. Charles’a de Gaulle’a. Na stronę Wolnych Francuzów przeszła mniejsza część żołnierzy Vichy, zaś reszta została internowana do końca wojny w obozie w Brazzaville w Kongu.

Siły obu stron

Wojska Wolnych Francuzów

• Piechota – d-ca płk Philippe Marie Leclerc
  • Grupa „Dio” (Groupement „Dio”) – d-ca kpt. Louis Dio
    • część 4 batalionu piechoty – d-ca por. Raymond Dronne
    • część 1 kompanii czołgów (czołgi Hotchkiss H-39)– d-ca por. Jean Volvey
    • bateria artylerii (działa 75 mm) – d-ca kpt. Jean-Claude Laurent-Champrosay
  • Grupa „Parent” (Groupement „Parent”)
    • część 1 batalionu piechoty – d-ca kpt. Guy Baucheron de Boissoudy
    • część batalionu Point d'Appui de Pointe-Noire – d-ca por. Duclerc
    • część 1 batalionu strzelców morskich – d-ca EV. Le Bourgeois
    • część d’Artillerie Coloniale de Pointe-Noire – d-ca por. Lucciani
  • Grupa „Delange” (Groupement „Delange”) – d-ca mjr Raymond Delange
    • część 1 batalionu piechoty – d-ca mjr R. Delange
  • Grupa „Koenig” (Groupement „Kœnig”) – d-ca płk Marie Pierre Kœnig
    • część 13 półbrygady Legii Cudzoziemskiej – d-ca płk M. P. Koenig

Łącznie siły te liczyły ponad 1 tys. żołnierzy.

• Siły morskie – d-ca kmdr ppor. Georges Thierry d’Argenlieu
  • awizo „Savorgnan de Brazza”
  • awizo „Commandant Dominé"
  • statek handlowy „Casamance"
• Siły lotnicze
  • Lotnicza grupa bojowa n°1 FAFL – d-ca Lionel de Marmi

Wojska Francji Vichy – d-ca gen. Marcel Têtu

Łącznie liczyły ok. 4 tys. żołnierzy

Linki zewnętrzne

• Skład wojsk Wolnych Francuzów i historia operacji gabońskiej (jęz. francuski)