Kappa Ursae Majoris
Kappa Ursae Majoris (Alkaphrah, κ UMa) – gwiazda podwójna w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy, znajdująca się w odległości około 357 lat świetlnych od Słońca[2].
| κ UMa | |||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
09h 03m 37,528s[1] | ||||||||||||||||
| Deklinacja |
+47° 09′ 23,49″[1] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−55,40 ± 0,32 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
2,3 ± 1,2 km/s[1] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Okres obrotu | |||||||||||||||||
| Prędkość obrotu |
201 km/s[6] | ||||||||||||||||
| Wiek |
~250 mln lat[6] | ||||||||||||||||
| Temperatura |
9600 K[6] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Nazwa edytuj
Gwiazda ta ma nazwę własną Alkaphrah. Arabowie określali tę gwiazdę oraz pobliską Jota Ursae Majoris wyrażeniem arab. القفزة الثالث Al Ḳafzah al thālithaḥ, co oznacza „trzeci skok gazeli”[6][7]. Z tego wyrażenia powstała nazwa Talitha, którą nosi druga z gwiazd, zaś nazwa Al Kaphrah była błędnie przypisana do gwiazdy Chi Ursae Majoris[7]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2017 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alkaphrah dla określenia Kappa Ursae Majoris[8].
Charakterystyka edytuj
Oba składniki układu są gwiazdami ciągu głównego reprezentującymi typ widmowy A[1][3]. Ich obserwowana wielkość gwiazdowa to 4,16m (składnik A) i 4,54m(składnik B)[3], zaś cały układ ma jasność 3,60m[1]. Gwiazdy okrążają wspólny środek masy układu w ciągu 35,6 roku[3]. Na niebie dzieli je odległość 0,3 sekundy kątowej (pomiar z 2014 r.)[9], a w przestrzeni od 11 do 37 au (średnio 24 au)[6]. Parametry orbitalne wskazują, że układ ma łączną masę 11 M☉, ale temperatura (9600 K) i jasność (razem 540 L☉) sugerują niższą masę, około 7 mas Słońca. Gwiazdy powstały około 250 milionów lat temu i kończą okres syntezy wodoru w hel, stając się podolbrzymami. Ponadto jedna z gwiazd (lub obie) charakteryzuje się liniami emisyjnymi wodoru, co wskazuje na obecność orbitującego dysku materii[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Kappa Ursae Majoris w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b Anderson E., Francis C.: HIP 44471. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
- ↑ a b c d Malkov O.Yu., Tamazian V.S., Docobo J.A., Chulkov D.A.: Orbits of visual binaries and dynamical masses. VizieR, 2012. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
- ↑ BD+47 1633A w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ BD+47 1633B w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h Jim Kaler: Kappa Ursae Majoris. [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2017-10-04]. (ang.).
- ↑ a b Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 442–443. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-08-10. [dostęp 2018-12-06].
- ↑ Mason et al.: WDS J09036+4709AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.