Klejek czerwonawy (Chroogomphus rutilus (Schaeff.) O.K. Mill.) – gatunek grzybów z rodziny klejówkowatych (Gomphidiaceae)[1].

Klejek czerwonawy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

borowikowce

Rodzina

klejówkowate

Rodzaj

Chroogomphus

Gatunek

klejek czerwonawy

Nazwa systematyczna
Chroogomphus rutilus (Schaeff.) O.K. Mill
Mycologia 56(4): 543 (1964)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chroogomphus, Gomphidiaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus rutilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1964 r. Miller, przenosząc go do rodzaju Chroogomphus[1].

Niektóre synonimy[1]:

  • Agaricus gomphus Pers. 1800
  • Agaricus rufescens J.F. Gmel. 1792
  • Agaricus rutilus Schaeff. 1774
  • Chroogomphus britannicus A.Z.M. Khan & Hora 1978
  • Chroogomphus corallinus O.K. Mill. & Watling 1970
  • Chroogomphus helveticus subsp. tatrensis (Pilát) Kuthan & Singer 1976
  • Chroogomphus rutilus subsp. alabamensis (Singer) Singer 1990
  • Chroogomphus rutilus subsp. michoacanensis Singer & Kuthan 1976
  • Chroogomphus rutilus (Schaeff.) O.K. Mill. 1964 (subsp. rutilus
  • Chroogomphus rutilus (Schaeff.) O.K. Mill. 1964 var. rutilus
  • Chroogomphus rutilus var. tatrensis (Pilát) Bon & Courtec. 1987
  • Chroogomphus testaceus (Fr.) Příhoda 1987
  • Cortinarius rutilus (Schaeff.) Gray [jako Cortinaria rutila] 1821
  • Gomphidius corralinus (O.K. Mill. & Watling) Kotl. & Pouzar 1974
  • Gomphidius rutilus (Schaeff.) S. Lundell 1937
  • Gomphidius rutilus f. testaceus (Fr.) Pilát & Dermek 1974
  • Gomphidius rutilus subsp. alabamensis Singer 1946
  • Gomphidius testaceus (Fr.) Mussat 1901
  • Gomphidius viscidus var. tatrensis Pilát 1926
  • Gomphus viscidus sensu auct. 2005

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: klejek lepki, bedłka lepak, klejówka mała, czop jemiołak, klejówka lepka[2].

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Średnica 4–15 cm. Za młodu wypukły z podwiniętym brzegiem, miedzianobrązowy, później trochę wyblakły; stary spłaszczony; wilgotny – silnie śluzowaty, suchy – gładki i błyszczący; bardzo gruby i mięsisty[3]. Młode owocniki otoczone pajęczynowatą osłoną[4].

Blaszki

Najpierw miedzianoszare, po dojrzeniu ciemnopurpurowo-brązowe; bardzo grube i rzadkie; często rozwidlone i daleko zbiegające na trzon[3].

Trzon

Długi i wysmukły, mięsisty, miedzianopomarańczowy do żółtobrązowawego, z delikatnym, zygzakowatym wzorkiem z ochrowej osłony, w stanie suchym czasem ze zgrubiałą strefą pierścieniową[3].

Miąższ

Pomarańczowożółty, po naciśnięciu po pewnym czasie przebarwiony karminowo. W podstawie trzonu chromowożółty; bez zapachu i o łagodnym smaku[3].

Wysyp zarodników

Oliwkowoczarny. Zarodniki wydłużone, elipsoidalno-wrzecionowate, gładkie, brązowożółte, o średnicy 17–23 × 5,5–7 µm[3].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie, podano jego stanowiska także w Korei i Japonii[5]. W Polsce jest pospolity[4].

Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na ziemi, pod jodłą pospolitą, sosną zwyczajną i kosodrzewiną. Owocniki pojawiają się od lipca do listopada[2].

Znaczenie

edytuj

Grzyb mikoryzowy[2]. Jest grzybem jadalnym średniej jakości[6]. Nie powinien jednak być zbierany przez niezbyt doświadczonych grzybiarzy, istnieje bowiem możliwość pomylenia go z podobnymi, ale silnie trującymi gatunkami, np. zasłonak rudawy (Cortinarius rubellus) czy zasłonakiem rudym (Cortinarius orellanus)[4].

Gatunki podobne

edytuj

Klejek alpejski (Chroogomphus helveticus), który ma filcowaty kapelusz. Jadalny.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  2. a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  3. a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 374. ISBN 83-7404-513-2.
  4. a b c Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
  5. Discover Life Maps. [dostęp 2017-01-10].
  6. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.