Komisariat Straży Granicznej „Jabłonka”

Komisariat Straży Granicznej „Jabłonka” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Komisariat Straży Granicznej „Jabłonka”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1929
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Jabłonka
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 18 Obwód SG „Nowy Targ”

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i strukturę komisariatu.

Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 roku w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Zawoja” z komisariatu Straży Granicznej „Jabłonka” i włączył w skład komisariatu Straży Granicznej „Korbielów”. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę Straży Granicznej I linii „Przywarówka”. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski utworzył posterunek SG „Chyże”. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Tarnów”. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek [...], komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił rozgraniczenia placówek komisariatu Straży Granicznej „Jabłonka”. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Zubrzyca Górna”

Służba graniczna

W 1939 roku zmieniono rozgraniczenia placówek:

• placówka I linii „Przywarówka” od kamienia granicznego nr 104 z przesunięciem w kierunku południowym (lewym) do kamienia granicznego nr 87. Długość odcinka placówki 7 km.
• placówka I linii „Roztoki” od kamienia granicznego nr 87 z przesunięciem w kierunku południowym do kamienia granicznego nr 75.
• rozgraniczenie z następną placówką I linii „Lipnica Wielka” to krzywa linia przez kotę 771 i 691, tartak w Lipnicy Małej do granicy gromad Lipnica Mała i Zubrzyca Dolna. Długość odcinka placówki 6,5 km.
• placówka I linii „Lipnica Wielka” od kamienia granicznego nr 75 z przesunięciem w kierunku południowym do kamienia granicznego nr 57. Długość odcinka placówki 14 km.
• posterunek I linii „Chyżne” od kamienia granicznego nr 57.
• lewe skrzydło posterunku jak i rozgraniczenie placówki I linii „Chyżne” pozostawały bez zmiany

Wydarzenia

W 1939 roku „Czata” informowała, że:

• „Duży pożar w Jabłonce Orawskiej pomagali gasić wszyscy podoficerowie miejscowego komisariatu i placówki II linii”.
• na terenie placówki „Przywarówka” zastrzelony został 21 letni przemytnik narodowości słowackiej

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Korbielów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Czarny Dunajec” − 1935

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
podkomisarz	Stanisław Roloff	1930 – 1932
komisarz	Janusz Pawłowski	- 1 XIII 1937	Małopolski IO
komisarz	Tadeusz Seidler-Wiśniewski	12 III 1938 -
aspirant	Władysław Igielski	24 III 1939 –
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Roman Omelan	1 V 1939 –

Struktura organizacyjna

Szkic Obwodu SG „Nowy Targ”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929:

• 1/18 komenda − Jabłonka
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawoja”
• placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Lipnica Wielka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Chyżne”
• placówka Straży Granicznej II linii „Jabłonka”

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda − Jabłonka (51 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawoja” → w 1934 przeniesiona do komisariatu „Korbielów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Lipnica Wielka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Chyżne”
• placówka Straży Granicznej II linii „Jabłonka”

Organizacja komisariatu w 1935:

• komenda − Jabłonka
• placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Lipnica Wielka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Chyżne”
• placówka Straży Granicznej II linii „Jabłonka”

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Lwowska lista akt personalnych byłych funkcjonariuszy oraz pracowników kontraktowych Straży Celnej i Straży Granicznej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej”. 4, s. 214–235, 2007. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• „Czaty” − czasopismo Straży Celnej i Straży Granicznej w latach 1925−1939 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.