Krwawnik wyprostowany
Krwawnik wyprostowany[4] (Achillea stricta Schleich. ex Koch) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Jest to takson niedostatecznie jeszcze poznany, wymagający dalszych badań[5]. W ujęciu bazy taksonomicznej Plants of the World Online stanowi podgatunek Achillea distans subsp. stricta (Gremli) Janch.[6]
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
krwawnik wyprostowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Achillea stricta Schleich. ex Koch Syn. Fl. Germ. Helv. (Koch) 1(2): 374. 1837[3] | |
Rozmieszczenie geograficzne
edytujWystępuje w zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego i w górach Europy Południowej i Środkowej (Alpy, Apeniny, Sudety, Karpaty). W Polsce potwierdzono jego występowanie tylko na dwóch stanowiskach: Wyżnia Polana Tomanowa w Tatrach i koło Karpacza w Karkonoszach. Natomiast na Śląsku spotyka się formy pośrednie, wykazujące cechy k. wyprostowanego A. stricta i k. pospolitego A. millefolium[5].
Na jedynym stanowisku w Tatrach po 1981 r. nie znaleziono krwawnika wyprostowanego. Słowaccy botanicy podają, że występuje w słowackiej części Bieszczadów Zachodnich, niewykluczone więc, że znaleziony zostanie również po ich polskiej stronie[5].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Z płożącego się kłącza wyrasta gruba, mocna łodyga o wysokości do 90 cm[5].
- Liście
- 2–3 krotnie pierzaste, lancetowate. Liście odziomkowe i dolne liście łodygowe na ogonkach, wyższe – siedzące. Oś liścia wąsko oskrzydlona. Górna część osi ząbkowana[5].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki o długości 4–5 mm, te z kolei zebrane w szczytowy podbaldach. Koszyczek składa się z 5 żeńskich, białych, różowych lub liliowych kwiatów języczkowych oraz licznych obupłciowych, żółtych kwiatów rurkowatych[5].
- Owoce
- Niełupka długości do 2,5 mm, bez puchu kielichowego[5].
Biologia i ekologia
edytujBylina, hemikryptofit. Rośnie na górskich łąkach i w murawach. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n=18.
Zagrożenia i ochrona
edytujNa terenie Polski uznany za wymierający[5]. Jest umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin w kategorii DD (stopień zagrożenia trudny do określenia). Znajduje się także na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w kategorii E (wymierający – krytycznie zagrożony). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię DD (stopień zagrożenia trudny do ustalenia)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-12].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 22, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f g h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Achillea distans subsp. stricta (Gremli) Janch., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens Kew [dostęp 2025-06-08].
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.