Krypta Lubomirskich w Rozwadowie
Krypta Lubomirskich herbu Drużyna, linii rzeszowsko – rozwadowskiej, w podziemiach klasztoru Ojców Kapucynów w Rozwadowie, dzielnicy Stalowej Woli. Miejsce spoczynku przedstawicieli kilku pokoleń książęcego rodu Lubomirskich, który od pierwszej połowy XVIII wieku do wybuchu II wojny światowej był właścicielem dóbr rozwadowsko – charzewickich.
Historia edytuj
Książę Jerzy Ignacy Lubomirski, założyciel linii rozwadowskiej, po wykupieniu Rozwadowa i majątku w Charzewicach, od rodziny Rozwadowskich, w 1723 zlecił wybudowanie klasztoru oraz sprowadzenie zakonu Kapucynów. Jego życzeniem było, by po swej śmierci został pochowany w jego podziemiach. Zmarł jednak w Rzeszowie, dwa miesiące przed ukończeniem budowy klasztoru i został pochowany w tamtejszych podziemiach klasztoru Bernardynów. Po zakończonej budowie klasztoru i konsekracji kościoła w Rozwadowie w 1753[1], jego wola została spełniona[2]. Ciało księcia przewieziono z Rzeszowa i uroczyście z honorami spoczęło w rodzinnej krypcie w Rozwadowie[3].
W krypcie spoczywają doczesne szczątki przedstawicieli rodu Lubomirskich związanych z Rozwadowem[3]: edytuj
- Jerzy Ignacy Lubomirski fundator klasztoru – zmarł w 1753 roku
Epitafium upamiętniające ten pochówek umieszczone jest nad drzwiami prowadzącymi do krypt. Na czarnej tablicy umieszczono napis w języku łacińskim: „D. O. M. Hic jacet Peccator hujus Loci Fundator ora Deum ut hunc reum Christi lotum sangvine absolvat a crimine” – „Bogu Najlepszemu i Największemu. Tu leży grzesznik, fundator tego miejsca, módl się do Boga, aby tego złoczyńcę, obmytego w krwi Chrystusa, uwolnił od zbrodni.”
- Teodor Hieronim Lubomirski – zmarł w 1761 roku
- Agata Lubomirska z d. Mossakowska – zmarła 1797, (pierwsza żona Franciszka, Grzegorza)
- Franciszek Grzegorz Lubomirski – zmarł w 1812 roku
- Anna z Dobrzańskich Lubomirska – zmarła w roku 1819, (druga żona Franciszka, Grzegorza)
- Jerzy Roman Lubomirski – zmarł w 1865 roku
- Adam Hieronim Lubomirski – zmarł w 1873 roku (brat Jerzego, Romana)
- Karolina Ewelina Lubomirska Ponińska – zmarła w 1890 roku, (żona Adama, Hieronima)
- Hieronim Adam Lubomirski – zmarł w 1905 roku
- Karolina Emilia Lubomirska – zmarła w 1940 roku, (siostra Jerzego Ignacego Lubomirskiego)
- Anna Lubomirska z Alanów Zamojskich – zmarła w 1943 roku, (żona ostatniego dziedzica Charzewic Jerzego Ignacego Lubomirskiego)[4].
Przez wiele lat krypty były niedostępne. Podczas prowadzenia prac remontowych klasztoru zostało odkute wejście do tunelu w podziemiach, wówczas natrafiono na tajemnicze krypty. Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku uporządkowano je i postanowiono udostępnić zwiedzającym. Z czasem przywrócono im pierwotny wygląd[3]. Prace konserwatorskie wykonała prof. dr hab. Anna Drążkowska, specjalizująca się w archeologii, konserwacji zabytków archeologicznych, rekonstrukcji szat grobowych, historii ubioru i badań kostiumologicznych[5].
W chwili obecnej w krypcie znajduje się 11 trumien, kilka niezidentyfikowanych rozsypało się podczas remontu[4]
Nie pochowani w krypcie edytuj
Do dziś nieznane jest miejsce pochówku ostatniego z rodu, imiennika fundatora, Jerzego Ignacego Lubomirskiego zaginionego w 1944 roku po aresztowaniu prawdopodobnie przez UB. W krypcie nad trumną księżnej Anny (żony), umieszczono portret księcia i płytę upamiętniającą jego śmierć. Istnieje kilka hipotez na temat jego śmierci; Jedna z nich mówi, że książę został zamordowany w areszcie w Tarnobrzegu i pochowany w sąsiadującym z więzieniem ogrodzie. Inna wersja podaje, że książę był doprowadzony na stację kolejową i stamtąd miał być przetransportowany na Syberię, ale nigdy tam nie dotarł. Pojawiali się też po wojnie ludzie, którzy przechwalali się, że to oni zamordowali księcia i pochowali go gdzieś w lesie. Miejsce pod klasztornym murem oraz same krypty także wskazywane były jako miejsce jego pochówku. Jeszcze inni twierdzili, że po wojnie widzieli księcia żywego[6].
Jedną z osób, które nie znalazły też miejsca spoczynku w rodowych kryptach Lubomirskich była Felicja (Felicyta) Lubomirska z Mniszków ur.1810, żona Jerzego Romana Lubomirskiego. Księżna zmarła 5 października 1855 roku w Dreźnie mając 45 lat. Tam też została pochowana[6].
Żona Hieronima Lubomirskiego, Felicja Zofia Lubomirska z d. Markiewicz h. Łabędź (1848 – 1930)[7], również nie spoczęła w rodowych kryptach. Być może powodem niezłożenia jej w rodzinnym grobowcu było jej niskie pochodzenie (wywodziła się z podupadłej szlachty) a może rodzinne niesnaski na tle finansowym, gdyż Hieronim w pozostawionym testamencie uczynił ją dożywotnim zarządcą i użytkownikiem całego majątku, co nie satysfakcjonowało jej dzieci. Felicja wyjechała z Charzewic do Bakończyc[8], gdzie zmarła, została pochowana w Przemyślu na głównym miejskim cmentarzu, kwatera RII, rząd 3, nr. grobu 19[9][6][10].
Przypisy edytuj
- ↑ Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów w Rozwadowie - Stalowka.NET [online], www.stalowka.net [dostęp 2024-03-21].
- ↑ Wilhelm Gaj - Piotrowski., Lubomirscy rodowej linii rzeszowsko- rozwadowskiej. s.127, 2002
- ↑ a b c Krypty Lubomirskich - Stalowka.NET [online], www.stalowka.net [dostęp 2024-02-15].
- ↑ a b Zaduszki w podziemiach klasztoru [online], stalowemiasto.pl [dostęp 2024-02-17] (pol.).
- ↑ Krypty w klasztorze Kapucynów w Rozwadowie Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK [online], Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK [dostęp 2024-02-16] (pol.).
- ↑ a b c Tajemnice rodu Lubomirskich [online], www.muzeum.stalowawola.pl [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Sejm wielki [online] [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Skarby podkarpackie [online] [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Cmentarze Przemyśl - Lokalizacja osoby zmarłej [online], www.cmentarzeprzemysl.pl [dostęp 2024-02-16].
- ↑ Wyniki wyszukiwania [online], www.cmentarzeprzemysl.pl [dostęp 2024-03-22].
Bibliografia edytuj
- ks. Wilhelm Gaj - Piotrowski. Lubomirscy rodowej linii rzeszowsko- rozwadowskiej. Wyd. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli ,2002. ISBN 83-911733-2-1, 83-911733-8-0