Lejkówka gorzkawa
Lejkówka gorzkawa (Clitocybe amarescens Harmaja) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lejkówka gorzkawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Clitocybe amarescens Harmaja Karstenia 10: 98 (1969) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitocybe, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1969 r. Harri Harmaja w Finlandii[1]. Synonimy
- Clitocybe amarescens var. nitrophila (Bon) E. Ludw 2012
- Clitocybe nitrophila Bon 1979
- Lepista amarescens (Harmaja) Harmaja 1976[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 1–4 cm, początkowo łukowaty, potem kolejno płaskołukowaty z wklęsłym środkiem i lejkowaty, czasami z małym garbem na środku, cienki. Brzeg długo podwinięty. Jest higrofaniczny: podczas suchej pogody biaława, podczas wilgotnej cielistożółta, jasnobrązowoszara, mięsnobrązowa, na środku ciemniejsza. Skórka w dotyku nieco tłustawa[4].
Szeroko przyrośnięte, czasem nieco zbiegające, o barwie od białej do kremowej[4].
Wysokość 3–6 cm, grubość 3–7 mm, walcowaty, dołem rozszerzający się do maczugowatego, pusty. Powierzchnia tej samej barwy co kapelusz, podstawa pilśniowata od białej grzybni[4].
Cienki. Zapach słodko-kwaśny, nieco podobny do amoniaku, smak gorzkawy[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 5-8 × 3,5-5 µm (Q = 1,6-1,9), eliptyczne, cyjanofilowe, gładkie. Podstawki 30 × 7 µm, maczugowatelub cylindryczne, czterozarodnikowe, ze sprzążkami bazalnymi. Cheilocystyd brak. Strzępki tworzące skórkę równoległe, o średnicy 4 µm, z pigmentem wewnątrzkomórkowym i przegrodami[5].
- Gatunki podobne
Lejkówka rowkowana (Clitocibe vibecina) rosnąca na igliwiu pod drzewami iglastymi. Odróżnia się także mącznym zapachem i smakiem[4].
Występowanie i siedlisko
edytujLejkówka gorzkawa występuje tylko w Europie[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył jedno tylko stanowisko z uwagą, że częstość występowania i stopień zagrożenia tego gatunku nie są znane[3]. Aktualne stanowiska przytacza także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje wśród traw i opadłych liści na łąkach i w lasach, na ziemi i kompoście[3], także w ogrodach, parkach. Preferuje glebę bogatą w azot[4], czasami rośnie nawet na odchodach zwierząt roślinożernych[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-20] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Clitocybe amarescens [online], Sociedad Micológica Barakaldo [dostęp 2022-12-20] (hiszp.).
- ↑ Występowanie Clitocybe amarescens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-20] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska lejkówki gorzkawej w Polsce [online], Internetowy atlas grzybów [dostęp 2017-07-20] (pol.).