Lejkówka miseczkowata

gatunek grzyba

Lejkówka miseczkowata (Clitocybe catinus (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].

Lejkówka miseczkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Incertae sedis

Rodzaj

lejkówka

Gatunek

lejkówka miseczkowata

Nazwa systematyczna
Clitocybe catinus (Fr.) Quél.
Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 215 (1872)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitocybe, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus catinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.[1]

Synonimy:

  • Agaricus catinus Fr.
  • Clitocybe catinus var. magnispora Raithelh. 1996
  • Clitocybe infundibuliformis var. catina (Fr.) Costantin & L.M. Dufour 1891
  • Clitocybe infundibuliformis var. catinus (Fr.) Konrad & Maubl. 1937
  • Infundibulicybe catinus (Fr.) Harmaja 2003
  • Omphalia catina (Fr.) Quél 1886
  • Omphalia catinus (Fr.) Quél. 1886[2].

Aleksander Zalewski w 1948 r. nadał mu polską nazwę głąbik miseczkowaty, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na lejkówka miseczkowata[3]

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Średnica 2–9(11) cm, kształt początkowo miseczkowaty, później lejkowaty, na koniec talerzowaty z wgłębieniem na środku, ale bez garba. Powierzchnia czasami biaława, ale zwykle jasnobrązowa lub bladopłowa do kremowoochrowej. Brzeg pofalowany, u starszych okazów nieco prążkowany i nieco higrofaniczny[4].

Blaszki

Zbiegające na trzon, dość gęste, z międzyblaszkami, kremowe[4].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość do 1 cm, cylindryczny, dołem rozszerzający się, elastyczny, pełny, rzadko gąbczasty. Powierzchnia naga, podstawa z filcowatą grzybnią[4].

Miąższ

Biały, gąbczasty, cienki, twardy, włóknisty. Zapach słaby, nieco grzybowy, migdałowy, smak lekko gorzki[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki jasnokremowobiałe, 6,5–8,5 × 4,5–6 µm, eliptyczne, gładkie[4].

Gatunki podobne

Morfologicznie podobne są: lejkówka liściowa (Citocybe phyllophila), lejkówka żółtobrązowa (Infundibulicybe gibba), lejkówka czerwonawa (Bonomyces sinopica), gąsówka rudawa (Paralepista flaccida). Podobny zapach ma Infundibulicybe geotropa (lejkówka okazała)[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Lejkówka miseczkowata występuje w Ameryce Północnej, Europie i Japonii. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce do 2003 r. znane były tylko 2 stanowiska; w Puszczy Zielonka, podane przez A. Zalewskiego i w Wielkopolskim Parku Narodowym, podane przez S. Domańskiego. Według W. Wojewody częstość występowania i stopień zagrożenia tego gatunku nie są znane[3].

Grzyb naziemny występujący wśród traw w lasach liściastych. Owocniki tworzy zwykle od września do listopada[3].

Znaczenie

edytuj

Naziemny grzyb saprotroficzny. Jest grzybem jadalnym[3], ale średniej wartości[4]. Lepiej go nie zbierać w celach spożywczych ze względu na możliwość pomyłki z trującymi gatunkami lejkówek (np. lejkówką liściową), tym bardziej że jest nieco gorzkawy[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-23] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-23] (ang.).
  3. a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g h Schüsselförmiger Trichterling [online], 123 pilzsuche [dostęp 2022-12-23] (niem.).
  5. Występowanie Clitocybe catinus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-23] (ang.).

emn