Blaszkowiec drobnozarodnikowy
Blaszkowiec drobnozarodnikowy (Lenzites betulina (L.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1]. Czasami opisywany jest jako Lenzites betulinus (L.) Fr. (synonim)[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
blaszkowiec drobnozarodnikowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lenzites betulina (L.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 405 (1838) | |
.JPG)
_Fr_183517.jpg)
_Fr_183518.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lenzites, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Agaricus betulinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Lenzites[1].
Synonimów naukowych ma około 90[3].
Nazwę polską podał S. Domański i in. w 1967 r. W piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma również inne polskie nazwy: bedłka brzozowa, blaszkowiec brzozowy, siatkowiec brzozowy, siatkowiec wiotki, skórzak brzozowy, skórzak różnobarwny[2].
Morfologia edytuj
Jednoroczny. Pojedynczy owocnik ma kształt konsolowaty lub półkulisty, szerokość 2–8 cm, grubość 0,3–1,5 cm, do podłoża przyrasta bokiem lub centralnie. Zazwyczaj owocniki występują gromadnie, dachówkowato, lub pozrastane są bokiem lub nasadą. Powierzchnia jest nierówna, filcowato-owłosiona, koncentrycznie strefowana i pręgowana, wskutek czego przypomina niektóre gatunki wrośniaków. Górna powierzchnia owocnika ma kolor brudnobiały, słomkowożółty, szary, płowy. Czasami porastają ją glony i wówczas jest zielona. Brzeg owocnika w tym samym kolorze lub ochrowobrunatny, cienki i równy[4].
Blaszkowaty. Blaszki promieniście wyrastają z nasady, w większości są gładkie, czasami poszarpane. W jednym owocniku jest ich na 1 cm 12–15, wyjątkowo do 17 (licząc na brzegu owocnika). U nasady są połączone anastomozami. Barwa blaszek od białej przez jasnoszarą do jasnoorzechowej[4].
Ma grubość do 1 cm, jest skórzasty, biały lub jasnobrązowy. Smak i zapach niewyraźny[5].
Biały. Zarodniki bezbarwne, cylindryczne z zaostrzoną podstawą i wygięte na kształt przecinka. Powierzchnia gładka, rozmiar 4,5–6,5 × 2–3 μm. W hymenium znajdują się nieliczne grubościenne cystydy o słomkowożółtej barwie i wrzecionowatym kształcie[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Z wyjątkiem wyższych położeń górskich występuje na całym terenie Polski i jest pospolity, można go spotkać nie tylko w lasach, ale także w zaroślach, parkach, ogrodach[5].
Rośnie w lasach liściastych i mieszanych na pniach i pniakach obumarłych drzew, rzadko na żywych drzewach. Występuje także poza lasami na drewnie użytkowym, np. na drewnianych płotach, mostkach, itp[4]. Stwierdzono występowanie na brzozie brodawkowatej (Betula verrucosa) oraz drzewach należących do rodzajów olsza (Alnus), buk (Fagus), dąb (Quercus)[2].
Znaczenie edytuj
Grzyb niejadalny, saprotrof, rzadko pasożyt drzew osłabionych lub uszkodzonych. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Ochrona drewna użytkowego przed tym grzybem polega na impregnacji środkami grzybobójczymi[4].
Jest wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej do leczenia bólu kości udowych, udaru mózgu, przeziębień. Badania naukowe wykazały, że zawarte w tym grzybie związki chemiczne mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe, immunosupresyjne i antyoksydacyjne. Wodny wyciąg wykazuje słabe działanie przeciwnowotworowe w odniesieniu do złośliwego mięsaka[6].
W 1955 niemiecki naukowiec Lohwag wykazał, że blaszkowca drobnozarodnikowego można hodować na pożywce z agaru z domieszką trocin buka[6].
Gatunki podobne edytuj
Może być pomylony z innymi nadrzewnymi gatunkami grzybów, gdyż jest bardzo zmienny morfologicznie i bardzo różnorodnie ubarwiony. Górną powierzchnią przypomina wrośniaki (szczególnie wrośniaka różnobarwnego i w. szorstkiego), łatwo jednak go od nich odróżnić, gdyż wrośniaki w hymenoforze nie mają blaszek, lecz rurki z drobnymi porami[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b Medicinal Mushroom. [dostęp 2013-03-12].