Lepnik zwyczajny

Lepnik zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	lepnik
Gatunek	lepnik zwyczajny
	Nazwa systematyczna
	Lappula squarrosa (Retz.) Dumort.; Fl. Belg. 40 1827
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepnik zwyczajny (Lappula squarrosa (Retz.) Dumort.) – gatunek rośliny z rodziny ogórecznikowatych.

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Główny obszar jego występowania to Prowincja Pontyjska^[3]. Rozprzestrzenił się jednak i obecnie występuje także w niemal całej Europie (brak go na wyspach brytyjskich), Ameryce Północnej (USA i Kanada), niektórych regionach Ameryki Środkowej, Azji, Afryki i Australii^[4]. W Polsce jest gatunkiem nieczęstym; rośnie w rozproszeniu na terenie całego kraju^[5], głównie na niżu i w niższych położeniach górskich. Status gatunku we florze Polski jest niejasny, według niektórych źródeł jest gatunkiem rodzimym^[3], według innych archeofitem lub kenofitem^[6].

Morfologia edytuj

Łodyga: O wysokości 20–70 cm, szorstko białawo owłosiona, gałęzista w górnej części, o skośnie odstających gałązkach^[7].
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście łopatkowate, na ogonkach. Szybko zamierają. Górne liście równowąskolancetowate i siedzące^[3].
Kwiaty: Drobne, krótkoszypułkowe, błękitne i zebrane w kwiatostan zwany skrętkiem. Kielich złożony z 5 rozciętych prawie do nasady równowąskolancetowatych działek. Długa i lejkowata Korona ma 5 zaokrąglonych łatek, a wewnątrz rurki trójkątne i brodawkowate osklepki. Słupek 1, pręcików 5^[3].
Owoc: Rozłupnia o średnicy 3–4 mm. Rozłupki brodawkowane, z dwoma lub trzema szeregami kolców na brzegu. Kolce około dwa razy krótsze od szerokości rozłupni^[7].
Gatunki podobne: W Polsce jako efemerofity występują jeszcze dwa gatunki: lepnik odgiętoowockowy (Lappula deflexa) i różnokolcowy (L. heteracantha). Lepnik odgiętoowockowy ma szypułki odgięte podczas kwitnienia, kolce na owocu w jednym rzędzie, dołem zrośnięte w błoniaste skrzydełko, a kielich krótszy od owocu. U lepnika różnokolcowego kolce na owocu są w jednym rzędzie, wolne, niezrośnięte nasadami, kielich w czasie w czasie kwitnienia ma długość 2-3 mm, w czasie owocowania 3-4 mm^[6].

Kwiaty
Owoce
Owoce
Owoce

Pokrój

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój: Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Kwitnie od maja do sierpnia. Nasiona rozsiewane są przez zwierzęta, przyczepione do ich sierści (epizoochoria), stąd też roślina ta często występuje w pobliżu ich nor. Kiełkują nie tylko w wilgotnej glebie, ale także podczas suchego przechowywania^[3].
Siedlisko: Rośnie na siedliskach ruderalnych; na przydrożach, ugorach i nieużytkach, ale także na skarpach i w murawach kserotermicznych^[3].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 48^[6].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[8].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-13] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-17].
↑ Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ ^a ^b ^c Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-13] (ang.).

[sudnik-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[discover-4] Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-17].

[zajac-5] Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.

[rutkowski-6] Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[szafer-7] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969

[lista-8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]