Linia kolejowa Sztutowo – Nowa Karczma

Linia kolejowa SztutowoNowa Karczma – funkcjonująca w roku 1945 oraz w latach 1948-1953 wąskotorowa linia kolejowa.

Linia
Sztutowo – Nowa Karczma
Dane podstawowe
Zarządca

Wehrmacht (1945)
Polskie Koleje Państwowe (1948-1953)

Długość

ok. 38 km

Rozstaw szyn

750 mm

Zdjęcie LK
Dawny szlak kolejki między Przebrnem i Krynicą Morską. Resztki podkładów leżą w trawie na wydmie.
Historia
Lata budowy

styczeń-kwiecień 1945

Rok otwarcia

kwiecień 1945

Rok włączenia do PKP

maj 1945

Rok zawieszenia ruchu

1945-1948 (przed odbudową)
wrzesień 1953 (po odbudowie)

Rok likwidacji

1965

Historia

edytuj

Linia była budowana od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. przez saperów Wehrmachtu. Punktem docelowym miały być okolice Alttief w pobliżu portu Pillau na terenie obecnego obwodu królewieckiego. Do budowy wykorzystano materiał z rozbieranych linii i bocznic kolejek żuławskich. Linię wyprowadzono ze stacji w Sztutowie i poprowadzono przez las w kierunku Kątów Rybackich, gdzie tor zbliżał się do wybrzeża. Na dalszym odcinku trasa wiodła równolegle do brzegu skręcając miejscami głębiej w las. Na znacznej długości poprowadzono ją jednak grzbietem nadmorskich wydm. Pomiędzy Kątami Rybackimi i Skowronkami zbudowano trzy mosty nad rowami przeciwczołgowymi. Ogółem Niemcy zdążyli wybudować około 50 km toru, który na całej długości był wykorzystywany jedynie przez kilkanaście dni. W trakcie zaciętych walk z Armią Czerwoną na przełomie kwietnia i maja 1945 infrastruktura została w znacznym stopniu zniszczona.

Po przejęciu administracji przez władze polskie podjęto decyzję o odbudowie odcinka SztutowoKrynica Morska[1]. Do 1948 r. odbudowano mosty nad rowami przeciwczołgowymi, naprawiono miejscami podmyty albo zasypany tor i rozpoczęto przewozy na potrzeby Marynarki Wojennej, która wówczas przejęła z rąk sowieckich bazy w Skowronkach i Krynicy Morskiej. Wybudowana pospiesznie i ze słabych materiałów linia przysparzała wielu problemów. Po ukończeniu budowy szosy biegnącej wzdłuż Mierzei kolejka okazała się nieprzydatna i we wrześniu 1953 r. rozpoczęto jej rozbiórkę. Pozostawiono wówczas jedynie odcinek o długości ok. 3,5 km od Krynicy Morskiej w stronę Nowej Karczmy, który przetrwał do około 1965 r. Do dziś można spotkać na trasie pojedyncze podkłady i inne elementy nawierzchni kolejowej.

Na linii ze względu na ochronę lasów nadmorskich nigdy nie stosowano trakcji parowej.

  • Do budowy i obsługi linii Wehrmacht dysponował czteroosiowymi lokomotywami spalinowymi typu HF 200 D(inne języki) o mocy 200 KM.
  • W pierwszym okresie po odbudowie linii przez władze polskie stosowano trakcję konną, jednakże ze względu na trudny profil przysparzało to licznych kłopotów.
  • W 1950 roku sprowadzono z Kolei Jabłonowskiej z Warszawy dwie trzyosiowe lokomotywy o mocy 100 KM. Pojazdy te okazały się bardzo awaryjne, co było jednym z czynników, które przesądziły o likwidacji linii.

Bibliografia

edytuj
  • Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach, Kolpress, 2009.
  • Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach Wiślanych – cykl artykułów w miesięczniku „Świat Kolei” nr: 2/2007, 8/2007, 12/2007, 3/2008, 9/2008 i 11/2008.
  • „Wykaz Odległości Taryfowych Kolei Żelaznych” (POUFNE) z 1950 r.

Przypisy

edytuj
  1. Do 1958 r. miejscowość nosiła nazwę Łysica.