Marynarka Wojenna
Marynarka Wojenna (MW) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej.
Orzeł Marynarki Wojennej | |
Państwo | |
---|---|
Siły zbrojne | |
Nazwa skrócona |
MW |
Data utworzenia |
24 marca 1568 (Komisja Morska) |
Prefiks |
ORP |
Bandera | |
Proporzec | |
Liczebność |
6 950 (02.2022)[1] |
Marynarka Wojenna przeznaczona jest do obrony interesów państwa na polskich obszarach morskich, morskiej obrony wybrzeża oraz udziału w lądowej obronie wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych w ramach strategicznej operacji obronnej. Na podstawie umów międzynarodowych, Marynarka Wojenna zobowiązana jest do utrzymywania zdolności do realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa zarówno w obszarze Morza Bałtyckiego, jak i poza nim. Podstawowym zadaniem Marynarki Wojennej jest obrona i utrzymanie morskich linii komunikacyjnych państwa podczas kryzysu i wojny oraz niedopuszczenie do blokady morskiej kraju. W czasie pokoju Marynarka Wojenna wspiera działania Straży Granicznej w obszarze morskich wód terytorialnych i wyłącznej strefy ekonomicznej.
Trzon struktury Marynarki Wojennej tworzą flotylle okrętów, Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, a także brzegowe jednostki wsparcia i zabezpieczenia działań oraz ośrodki szkolne.
Historia
edytujPoczątek wojenno-morskiej obecności Polski datuje się na 1463, kiedy to zaimprowizowane oddziały elbląsko-gdańskie pokonały flotę krzyżacką w bitwie na Zalewie Wiślanym. W 1561, w odpowiedzi na manifest królewski powstała zorganizowana flota kaperska, zwana także flotą strażników morza. Podjęto też wtedy budowę pierwszego polskiego okrętu – galeonu „Smok”. Od 1601 zaczęto budować pierwsze zawodowe siły morskie – królewską flotę wojenną, która prowadziła działania przeciwko Rosjanom i Szwedom. Największym i zarazem ostatnim zwycięstwem okrętów królewskich było pokonanie eskadry szwedzkiej w bitwie pod Oliwą.
Krótko po odzyskaniu niepodległości w 1918 rozpoczęto budowę Marynarki Wojennej. Zamieszczony w Monitorze Polskim nr 217 z dnia 30 listopada 1918 roku podpisany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego rozkaz stwierdzał: „Z dniem 28 listopada 1918 roku [rocznica bitwy pod Oliwą] rozkazuję utworzyć Marynarkę Polską, mianując jednocześnie pułkownika marynarki Bogumiła Nowotnego Szefem Sekcji Marynarki Wojennej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych”.
W latach 20 XX w. trzon floty stanowiły poniemieckie trałowce i torpedowce. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej marynarze uczestniczyli w działaniach lądowych na froncie. Znaczący rozwój Marynarki Wojennej nastąpił dopiero w latach 30 XX w., kiedy do służby trafiły, zbudowane głównie za granicą, nowoczesne niszczyciele, okręty podwodne i okręty minowe (trałowce, stawiacz min) oraz wodnosamoloty rozpoznawcze.
Podczas kampanii wrześniowej w 1939 polska Obrona Wybrzeża nie miała szans nawiązania równorzędnej walki z przeważającym Wehrmachtem, w tym Kriegsmarine. Dlatego tuż przed wybuchem wojny trzon polskiej floty w postaci trzech niszczycieli wysłano do Wielkiej Brytanii, gdzie stały się zaczątkiem Marynarki Wojennej u boku aliantów zachodnich. Większość okrętów pozostających w Polsce została zatopiona, dwóm okrętom podwodnym udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, a pozostałe internowały się w Szwecji. Marynarze broniący półwyspu Helskiego poddali się jako jeden z ostatnich punktów obrony w kraju.
Od chwili zajęcia całego kraju przez wojska Rzeszy Niemieckiej i ZSRR okręty Marynarki Wojennej stały się jedynym wolnym terytorium podbitego państwa polskiego. Dzięki nim, po zajęciu kraju przez wojska dwóch agresorów Polska jako państwo istniejące de iure nie przestała egzystować de facto, zgodnie z prawem międzynarodowym okręty wojenne są bowiem uznawane za cząstkę terytorium państwa, którego noszą banderę, i nie podlegają jurysdykcji żadnego innego państwa (handlowe statki tej jurysdykcji podlegają).
Od 1939 do 1947 roku Marynarka Wojenna funkcjonowała w ramach polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a jej skład opierał się na wydzierżawionych od Wielkiej Brytanii jednostkach, głównie niszczycielach i okrętach podwodnych. W tym czasie polskie okręty działały na Oceanie Atlantyckim oraz Morzu Śródziemnym, Północnym i Arktycznym, biorąc udział m.in. w konwojach atlantyckich i arktycznych oraz lądowaniu w Normandii.
Okres powojenny
edytujPo II wojnie światowej do kraju powróciły jednostki pływające stanowiące własność Polski, jednak tworzona w powojennych realiach geopolitycznych Marynarka Wojenna rozwijała się w ścisłym powiązaniu ze Związkiem Radzieckim. Wszystkie istotne dla jej przyszłości decyzje podejmowane były w następstwie uzgodnień dokonywanych między Naczelnym Dowództwem WP a Naczelnym Dowództwem Armii Czerwonej[2]. Wyrazem powiązania, a nawet całkowitego uzależnienia od Moskwy organizowanej w tych warunkach Marynarki Wojennej była pierwsza obsada jej najważniejszych stanowisk. Na czele Marynarki Wojennej stanęli obywatele Związku Radzieckiego i oficerowie radzieccy kontradmirał Nikołaj Abramow – Dowódca Marynarki Wojennej, komandor Iwan Szylingowski – Szef Sztabu Głównego MW i komandor Józef Urbanowicz – Zastępca Dowódcy Marynarki Wojennej do spraw polityczno-wychowawczych. Podobnie wszystkie kierownicze stanowiska, włącznie z prokuraturą, sądem i wszechwładnym VIII Oddziałem Informacji Wojskowej, pełnili oficerowie radzieccy. Ogółem na siedem istniejących w 1945 roku etatów admiralskich tylko dwa powierzono Polakom, jednak oni byli pod nadzorem radzieckich przełożonych. Byli to komandor Jerzy Kłossowski (szef Oddziału MW przy MON) i komandor Adam Mohuczy (Zastępca Szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej)[3].
Lata 50 XX w. były nasycone represjami okresu stalinowskiego. W sfingowanych procesach skazano bezpodstawnie stu pięćdziesięciu marynarzy, z czego ponad 20 zostało straconych (między innymi komandorzy Stanisław Mieszkowski, Jerzy Staniewicz, czy Zbigniew Przybyszewski za udział w rzekomym spisku komandorów). W więzieniu zmarł kontradmirał Adam Mohuczy, a wielu oficerom – w tym kontradmirałowi Włodzimierzowi Steyerowi, czy też komandor Bolesławowi Romanowskiemu i komandor porucznik Franciszkowi Dąbrowskiemu – zabroniono przebywania na wybrzeżu[4].
W czasach Układu Warszawskiego Marynarka Wojenna przygotowywała się do operacji desantowej na Półwyspie Jutlandzkim, w związku z czym masowo wcielano okręty desantowe, uzupełnione o rozbudowane siły lekkie w postaci kutrów torpedowych, rakietowych oraz trałowców. Do trzonu floty zaliczały się także niszczyciele i okręty podwodne oraz samoloty myśliwskie i śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych. Kolejne generacje uzbrojenia stanowiły jednostki pływające i statki powietrzne radzieckiej lub polskiej produkcji.
III Rzeczpospolita Polska
edytujOd początku ostatniej dekady XX wieku trwa degradacja Marynarki Wojennej. W związku ze zmianą doktryny obronnej niemal całkowicie wycofano środki desantowe i lekkie siły uderzeniowe oraz zlikwidowano lotnictwo uderzeniowe. Od 1992 do 1995 wybudowano 3 niedozbrojone korwety rakietowo-artyleryjskie, z których jedna, ORP „Grom”, dopiero w grudniu 2007 r. została wyposażona w pociski przeciwokrętowe. W latach 2000–2005 do służby wprowadzono przestarzałe okręty podarowane przez kraje NATO fregaty rakietowe (Stany Zjednoczone) i okręty podwodne (Norwegia), które zastąpiły radzieckie jednostki tej samej generacji. Okres III Rzeczypospolitej jest okresem stałej degradacji Marynarki Wojennej połączonej z utratą możliwości bojowych i wykonywania zadań operacyjnych[5]. Marynarka Wojenna od początku RP, lat 90 XX w. jest pominięta w zakresie priorytetów modernizacyjnych i finansowania, środki przeznaczane na MW są mniejsze niż na dużo mniej liczebne Wojska Specjalne[5]. Od czasu przyjęcia Polski do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego do tylko licząc do 2013 roku zlikwidowano ponad 100 okrętów bojowych i pomocniczych (62%), zaś stan osobowy Marynarki Wojennej zmniejszono o 36% do ok. 11 tys. marynarzy.
Najważniejszymi działaniami Marynarki Wojennej po 1989 były operacje na rzecz interesu wojennego USA „Pustynna Burza” (1990–1991), „Iracka Wolność” (2002–2003) oraz „Aktywny Wysiłek” (2005–2006). W 2016 po raz pierwszy dowództwo okrętu MW powierzono kobiecie[6].
Podstawy prawne
edytujPodstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o obronie Ojczyzny z dnia 11 marca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2305). Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna, Wojska Specjalne oraz Wojska Obrony Terytorialnej, zaś na podstawie art. 20 ust. 1 oraz art. 21 ust. 1 tej samej ustawy, jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi należącymi wcześniej do Sił Powietrznych dowodzi Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych wraz z Dowódcą Operacyjnym Rodzajów Sił Zbrojnych. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony.
Operacyjne
edytuj- zapewnienie wczesnego wykrycia symptomów zagrożenia bezpieczeństwa państwa od strony morza;
- realizacja programowych zadań szkolenia bojowego jednostek i przygotowanie sił do realizacji zadań w czasie zagrożenia i wojny;
- utrzymanie wysokiej gotowości bojowej i mobilizacyjnej do realizacji zadań osłony operacyjnej morskiej granicy państwa i polskich obszarów morskich;
- wsparcie Straży Granicznej w ochronie morskiej granicy państwowej i polskiej strefy ekonomicznej;
- udział w ratowaniu życia w polskiej strefie ratownictwa SAR (Search and Rescue) oraz ratownictwo załóg samolotów we współdziałaniu z Wojskami Lotniczymi i Obrony Powietrznej;
- zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na polskich obszarach morskich przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej istniejące obecnie na zasadach instytucji i urzędu państwowego;
- demonstrowanie obecności morskiej w strefie zainteresowania państwa (32,8 tys. km² Wyłącznej Strefy Ekonomicznej i ponad 140 tys. km² obszaru zainteresowania Państwa);
- udział w ochronie ekologicznej polskich obszarów morskich;
- utrzymywanie gotowości do udziału w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych oraz uczestniczenia w programie „Partnerstwo dla pokoju”, a także współpracy bilateralnej i multilateralnej z siłami morskimi innych państw;
- realizacja zadań polskiej morskiej racji stanu (demonstrowanie bandery, utrzymywanie więzi ze środowiskami polonijnymi).
- odparcie uderzeń przeciwnika z kierunku morskiego;
- zwalczanie sił przeciwnika w strefie obrony Marynarki Wojennej we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych;
- utrzymanie panowania na morzu w przybrzeżnej strefie obrony;
- udział w obronie przeciwdesantowej wybrzeża morskiego we współdziałaniu z wojskami lądowymi i wojskami lotniczymi – zwalczanie desantów morskich przeciwnika.
Sojusznicze
edytuj- zapewnienie systematycznego monitoringu sytuacji morskiej w strefie obrony i rejonach przyległych, samodzielnie i we współdziałaniu z siłami morskimi nadbałtyckich państw NATO;
- zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na liniach komunikacji morskiej przechodzących wzdłuż strefy obrony Marynarki Wojennej;
- utrzymywanie ciągłości funkcjonowania systemu ratownictwa morskiego w polskiej strefie odpowiedzialności SAR, zgodnie z normami międzynarodowymi i NATO;
- utrzymanie w gotowości sił i środków zdolnych do natychmiastowego reagowania w sytuacjach incydentalnych na morzu lub przeciwdziałania nagle powstałym zagrożeniom w strefie obrony, do czasu rozwinięcia sił Sojuszu;
- wydzielenie określonego składu sił okrętowych i lotnictwa morskiego do wielonarodowego zgrupowania morskich sił reagowania Sojuszu.
Organizacja
edytuj- Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych w Warszawie
- Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych w Warszawie
- 3 Flotylla Okrętów w Gdyni[8]
- dywizjon Okrętów Podwodnych w Gdyni
- dywizjon Okrętów Bojowych w Gdyni
- dywizjon Okrętów Wsparcia w Gdyni
- dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego w Gdyni
- grupa Okrętów Rozpoznawczych w Gdyni
- dywizjon Pomocniczych Jednostek Pływających w Gdyni
- Morska Jednostka Rakietowa w Siemirowicach
- 9 Dywizjon Przeciwlotniczy w Ustce
- 43 Batalion Saperów w Rozewiu
- Komenda Portu Wojennego w Gdyni
- Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej w Gdyni
- okręt muzeum ORP Błyskawica
- Zespół Redakcyjno-Wydawniczy MW
- Klub Marynarki Wojennej „Riwiera” w Gdyni
- Poligon Kontrolno-Pomiarowy MW
- 8 Flotylla Obrony Wybrzeża w Świnoujściu[9]
- 2 dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych w Świnoujściu
- 12 dywizjon Trałowców w Świnoujściu
- 13 dywizjon Trałowców w Gdyni
- 8 Batalion Saperów w Dziwnowie
- 8 Dywizjon Przeciwlotniczy w Dziwnowie
- Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu
- Klub 8 FOW
- Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej w Gdyni[10]
- 43 Baza Lotnictwa Morskiego w Gdyni
- 44 Baza Lotnictwa Morskiego w Siemirowicach
- Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej w Gdyni
- 6 Ośrodek Radioelektroniczny w Gdyni
- Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce
- 3 Flotylla Okrętów w Gdyni[8]
Dowództwo
edytujZ dniem 1 stycznia 2014 na podstawie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 852) dowództwo uległo likwidacji, a jego zadania przejęło Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
Marynarką Wojenną dowodził Dowódca Marynarki Wojennej, który wykonywał swoje zadania przy pomocy Dowództwa Marynarki Wojennej.
- Dowódca Marynarki Wojennej – wakat
- Szef Sztabu – zastępca dowódcy – wakat
- Szef Szkolenia – wakat
Uzbrojenie i wyposażenie
edytujOkręty
edytujOkręt jest to jednostka pływająca należąca do Marynarki Wojennej, nosząca należną jej banderę Marynarki Wojennej, dowodzona przez oficera Marynarki Wojennej wpisanego na listę oficerów, posiadająca załogę podlegającą dyscyplinie wojskowej[11].
Okręty Marynarki Wojennej podlegają wyłącznie władzom Rzeczypospolitej Polskiej i posiadają immunitet[11]. Poza wyjątkami wskazanymi w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską przepisach prawa międzynarodowego organy obcego państwa nie mogą wykonywać w stosunku do okrętów aktów władczych ani ingerować w ich życie wewnętrzne. Wszelkie próby ingerencji stosunku do okrętów powinny być zdecydowanie odparte, a w razie zagrożenia życia załogi, bądź siłowego naruszenia immunitetu przysługującego okrętowi należy postępować zgodnie z zasadami użycia siły (ang. „Rules Of Engagement”) oraz przepisami prawa międzynarodowego[11]. Wyjątek stanowi udział w składzie sił sojuszniczych, w stosunku do których obowiązują dokumenty sojusznicze, pod warunkiem, że nie są sprzeczne z przepisami narodowymi. Na obcych wodach wewnętrznych, morzach terytorialnych i w strefach ekonomicznych oraz w portach zagranicznych jednostki pływające MW zobowiązane są do przestrzegania przepisów lokalnych państwa nadbrzeżnego.
Zdjęcie | Nazwa | Typ | Numer | Wyporność [t] |
Służba od | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
Fregaty | ||||||
ORP Gen. K. Pułaski ORP Gen. T. Kościuszko |
Oliver Hazard Perry[12] | 272 273 |
3658 | 2000 2002 |
Okręty zostały przejęte od US Navy.
ORP Gen. K. Pułaski zwodowany w 1979. ORP Gen. T. Kościuszko zwodowany w 1978. Przeznaczony do zastąpienia przez zamówione fregaty projektu Miecznik[13] | |
Korwety | ||||||
ORP Kaszub | proj. 620[14] | 240 | 1090 | 1987 | Korweta zwalczania okrętów podwodnych. | |
ORP Ślązak | proj. 621M | 241 | 2200 | 2019 | Budowany pierwotnie jako korweta wielozadaniowa, ukończony jako korweta patrolowa. | |
Małe okręty rakietowe | ||||||
ORP Orkan ORP Piorun ORP Grom |
proj. 660M (Orkan)[15] | 421 422 423 |
369 | 1992 1994 1995 |
||
Okręty podwodne | ||||||
ORP Orzeł | proj. 877 Paltus (NATO: Kilo)[16] | 291 | 2460 nawodna
3180 podwodna |
1986 | ||
Niszczyciele min | ||||||
ORP Kormoran ORP Albatros ORP Mewa |
proj. 258 (Kormoran II) | 601 602 603 |
830 | 2017 2022 2023 |
Podpisano umowę na dostarczenie trzech kolejnych niszczycieli min typu Kormoran II (projektu 258) dla Marynarki Wojennej RP wraz z pakietami wsparcia logistycznego. Zamówione jednostki mają zostać dostarczone w latach 2026–2027[17]. | |
Trałowce | ||||||
ORP Gopło | proj. 207DM (Gopło)[18] | 630 | 225 | 1982 | ||
ORP Gardno ORP Bukowo ORP Dąbie ORP Jamno ORP Mielno ORP Wicko ORP Resko ORP Sarbsko ORP Necko ORP Nakło ORP Drużno ORP Hańcza |
projektu 207P (Gardno) | 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 |
216 | 1984 1985 1986 1986 1987 1987 1988 1988 1989 1990 1990 1991 |
||
ORP Mamry ORP Wigry ORP Śniardwy ORP Wdzydze |
proj. 207M (Mamry)[19] | 643 644 645 646 |
216 | 1992 1993 1994 1994 |
||
Okręty transportowo-minowe | ||||||
ORP Lublin ORP Gniezno ORP Kraków ORP Poznań ORP Toruń |
proj. 767 (Lublin)[20] | 821 822 823 824 825 |
1745 | 1989 1990 1990 1991 1991 |
||
Kutry transportowe | ||||||
KTr 851 KTr 852 KTr 853 |
proj. 716[21] | 851 852 853 |
176 | 1988 1991 1991 |
||
Okręty dowodzenia | ||||||
ORP Kontradmirał Xawery Czernicki[22] | proj. 890 | 511 | 2390 | 2001 | Zwodowany w 1991 jako pływająca stacja demagnetyzacyjna.
W latach 2001–2008 okręt wsparcia logistycznego. Okręt przeszedł remont i modernizację w latach 2019–2021[23]. | |
Zbiornikowce | ||||||
ORP Bałtyk[24] | proj. ZP-1200 | Z-1 | 3050 | 1991 | Wyremontowany i zmodernizowany w 2016 roku[25]. | |
Okręty rozpoznania radioelektronicznego | ||||||
ORP Nawigator ORP Hydrograf |
proj. 863 (Nawigator)[26] | 262 263 |
1675 | 1975 1976 |
Przeznaczony do zastąpienia przez zamówione okręty projektu Delfin[27] | |
Okręty ratownicze | ||||||
ORP Piast ORP Lech |
proj. 570 (Piast)[28] | 281 282 |
1810 | 1974 1974 |
ORP Piast został wyremontowany w 2024 roku[29]. | |
ORP Zbyszko ORP Maćko |
proj. 5002 (Zbyszko)[30] | R-14 R-15 |
374 | 1991 1992 |
Oba zostały zmodernizowane w 2016 roku[31]. | |
Okręty hydrograficzne | ||||||
ORP Heweliusz ORP Arctowski |
proj. 874 (Heweliusz)[32] | 265 266 |
1145 | 1982 1982 |
ORP Arctowski został wyremontowany i zmodernizowany w 2022 roku[33]. | |
Okręty szkolne | ||||||
ORP Iskra | barkentyna proj. B79/II | 253 | 498 | 1982 | ||
ORP Wodnik[34] | proj. 888 (Wodnik) | 251 | 1800 | 1976 | Wyremontowany i zmodernizowany w 2020 roku[35]. | |
Okręty-muzeum | ||||||
ORP Błyskawica | Grom | H34 | 2782 | 1937 | W służbie liniowej do 1975, okręt-muzeum od 1976. |
Pomocnicze jednostki pływające
edytujPomocnicza jednostka pływająca (PJP) w Marynarce Wojennej jest rodzajem okrętu nieuprawnionego do noszenia bandery wojennej i używania skrótu ORP przed nazwą, zazwyczaj pełniąca pomocniczą rolę w stosunku do okrętów bojowych. Okręty te noszą banderę PJP.
Zdjęcie | Nazwa | Typ | Wyporność (t) |
Służba od |
Uwagi |
---|---|---|---|---|---|
Holowniki | |||||
H-11 Bolko[36] H-12 Semko[37] H-13 Przemko[38] H-1 Gniewko[39] H-2 Mieszko[40] H-3 Leszko[41] |
proj. B860 | 490 | 2020 2020 2021 2020 2020 2021 |
||
H-6[42] H-8[42] |
proj. H-960 | 332 | 1992 1993 |
||
H-4[43] H-5[43] H-7[43] |
proj. H-900/II | 218 | 1980 1981 1981 |
||
H-9[44] H-10[44] |
proj. B820 | 153 | 1993 | ||
Zbiornikowce | |||||
Z-8[45] | proj. B-199 | 1225 | 1970 | ||
Stacje demagnetyzacyjne | |||||
SD-11[46] SD-13[46] |
proj. B208 | 595 | 1971 1972 |
||
Kutry | |||||
K-4[47] K-10[47] |
proj. 4234 | 46,0 | 1989 | Kutry hydrograficzne[48]. | |
K-5 K-7 K-9 |
proj. 4142 | 45,0 | 1988 1988 1989 |
Kutry transportowo-pasażerskie. Przeznaczone do transportu ładunków i ludzi w portach i redach[49]. | |
K-20 K-21 |
proj. KH-K | 12,25 | 1989 1990 |
Kutry holowniczo-komunikacyjne. Przeznaczone do obsługi pomostów pływających i prowadzenia prac holowniczych[50]. | |
Motorówki | |||||
MH-1 MH-2 MH-3 MH-4 |
Wildcat 40 | 18,5 | 2015 | Motorówki hydrograficzne[51]. | |
M-12 M-21 M-22 |
proj. M35/MW | 28,6 | 1983 1983 1984 |
Motorówki cumownicze. Przeznaczone do prac manewrowych i holowniczych w portach[52]. | |
M-25 M-26 |
proj. Delfin | 1971 | Motorówki pomiarowe , bazują w Gdyni. | ||
M-34 Demon | proj. Conrad 1220M | 1982 | Motorówka regatowa (bazuje w Gdyni). | ||
Poławiacz torped | |||||
K-8[53] | typ Kormoran | 133 | 1971 | Przeznaczony do poławiania torped z wody[54]. | |
Barki | |||||
B-7 | 9235 | 615 | 1961 | Służy do zbierania odpadów ropopochodnych z okrętów. | |
B-3 | BPZ-500A/MW | 1988 | Służy do przechowywania paliwa. | ||
B-11 | BZ800 | 1979 | Służy do przechowywania paliwa. |
Ponadto, Marynarka Wojenna posiada:
Lotnictwo Marynarki Wojennej
edytujZdjęcie | Nazwa | Pochodzenie | Liczba | Numery maszyn | Służba od | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
Samoloty | ||||||
PZL M28B 1E Bryza | Polska | 2 | 0404 0405 |
2001(1988) 2001(1988)[57] |
Samoloty monitoringu ekologicznego. Pierwotnie były transportowe (M-28B Bryza-1TD), w 2001 zmodernizowane (M-28B Bryza-1E)[58]. | |
PZL M28B 1R Bryza | Polska | 7 | 1022 1008 1017 1006 1114 1115 1116 |
1994 1999 1999 2000 2000 2000 2000[57] |
Samoloty rozpoznawczo-patrolowe. Służba od 1994[60]. | |
PZL M28B 1RM Bryza Bis | Polska | 1 | 0810 | 2008(1999) | Samoloty rozpoznawczo-patrolowe. Pierwotnie samolot o numerze 0810 wykorzystywany był w wersji M-28B Bryza-1R. W 2008 samolot został zmodernizowany do wersji M-28B Bryza-1RM bis[60]. | |
PZL An-28TD Bryza M28B Bryza |
Polska | 4 | 1117 1118 0723 1003 |
2001 2002 2012 2012 |
Samoloty transportowe. Numery 1117 i 1118 weszły do służby w 2001 i 2002, a numery 1003 i 0723 w 2012[61]. | |
Śmigłowce | ||||||
Mi-2D | ZSRR Polska |
4 | 5245 5348 5830 5828[62] |
?(1977) 2010(1978) 2010(1978) 2010(1978) |
Śmigłowce szkoleniowe i transportowo-łącznikowe. Najdłużej w MW eksploatowany jest śmigłowiec z numerem 5245. Trzy pozostałe przejęte od SP w 2010[63].
2 szt. w 43 Bazie Lotnictwa Morskiego oraz 2 szt. w 44 Bazie Lotnictwa Morskiego[59]. | |
PZL W-3WARM Anakonda | Polska | 8 | 0209 0304 0505 0506 0511 0813 0815 0906 |
1989 1989 1992 1992 1993 1998 1998 2002 |
Śmiglowce SAR.
6 szt. w 43 Bazie Lotnictwa Morskiego oraz 2 szt. w 44 Bazie Lotnictwa Morskiego[59]. | |
Kaman SH-2G Super Seasprite | Stany Zjednoczone | 4 | 3543 3544 3545 3546 |
2002, 2003 | Śmigłowce ASW. Wyprodukowane w 1992–1993, przejęte od US wraz z fregatami typu OHP w 2002 i 2003[64].
43 Baza Lotnictwa Morskiego[59]. Docelowo (zakończenie wsparcia przez producenta i znaczne zużycie) będą zastąpione przez 4–8 szt. w ramach programu Kondor[65]. | |
Mi-14PŁ | ZSRR | 3 | 1008 1010 1011 |
1981[66][67] | Śmigłowce ASW. W służbie od 1981. W 2018 rozpoczęto procedurę wydłużenia resursów dla wszystkich maszyn[68]. | |
Mi-14PŁ/R | ZSRR | 1 | 1009 | 2011(1981)[70][67] | Śmiglowce SAR, Mi-14PŁ przebudowane do wersji ratowniczej[71]. | |
Leonardo AW101 | Wielka Brytania | 4 | 2023 | Śmigłowce ASW/CSAR. Umowa 2019, dostawy 2023[72]. |
Broń przeciwlotnicza
edytujZdjęcie | Nazwa | Pochodzenie | Liczba | Uwagi | Przypisy |
---|---|---|---|---|---|
armata przeciwlotnicza S-60MB | ZSRR Polska |
Wariant zmodernizowany.
4 armaty w każdej baterii. |
[73][74][75] | ||
armata przeciwlotnicza ZU-23-2 | ZSRR Polska |
[76] | |||
PPZR Grom | Polska | [73] |
Stacje radiolokacyjne i systemy dowodzenia
edytujZdjęcie | Nazwa | Pochodzenie | Liczba | Uwagi | Przypisy |
---|---|---|---|---|---|
NUR-22-N (3D) | Polska | 3 | Radiolokacyjna stacja wstępnego poszukiwania, po jednej sztuce na wyposażeniu 8 Dywizjonu Przeciwlotniczego, 9 Dywizjonu Przeciwlotniczego oraz Morskiej Jednostki Rakietowej | [77][78][79][80] | |
TRS-15 Odra C | Polska | 2 | Stacja radiolokacyjna przeznaczona do wykrywania celów morskich o zasięgu do 50 km, na wyposażeniu Morskiej Jednostki Rakietowej | [81][82] | |
Radary mobilne RM-100 | Polska | 3 | Trudno wykrywalna, mobilna stacja radiolokacyjna RM-100, przeznaczona do wykrywania i automatycznego śledzenia celów nawodnych oraz określania ich współrzędnych | [83][84][85][86][87] | |
Wozy dowodzenia i kierowania ogniem WD-95 | Polska | Wozy dowodzenia systemu Blenda, na wyposażeniu dywizjonów przeciwlotniczych Marynarki Wojennej i baterii baz lotnictwa morskiego. 3 wozy w każdym dywizjonie i 1 w każdej baterii. | [75] | ||
Łowcza-3KN | Polska | Mobilne stanowisko dowodzenia obroną przeciwlotniczą | [88][89] | ||
Zestawy REGA-4 | Polska | Zestaw automatyzacji dowodzenia dla dowódców drużyn przeciwlotniczych, zestawów artyleryjskich, holowanych i przewożonych oraz przenośnych zestawów rakietowych, na wyposażeniu dywizjonów przeciwlotniczych Marynarki Wojennej | [73][90] | ||
GCA-2000/GCA-2000M | Stany Zjednoczone | 3 | Radiolokacyjne systemy precyzyjnego wspomagania lądowania (PAR). Dla całości SZRP zakupiono 5 stacji w wersji GCA-2000 oraz 9 w wersji GCA-2000M.
Na wyposażeniu lotnisk Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. |
[91][92][93] | |
Zestawy WD-2001 Rega-1 | Polska | Wóz dowodzenia baterii przeciwlotniczej na podwoziu samochodu terenowego Honker, na wyposażeniu Morskiej Jednostki Rakietowej | [76][94] |
Morska Jednostka Rakietowa
edytujZdjęcie | Nazwa | Pochodzenie | Liczba | Struktura | Opis | Uwagi | Przypisy |
---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Naval Strike Missile | Norwegia | 72 pociski | Dwa dywizjony ogniowe,
łącznie 12 wyrzutni |
przeciwokrętowy pocisk manewrujący | Każdy dywizjon ogniowy składa się z 6 wyrzutni, każda wyrzutnia posiada po 4 kontenery z pociskami NSM.
Ograniczona możliwość zwalczania celów lądowych W 2023 roku zamówiono kolejne 2 dywizjony ogniowe wraz z kilkuset pociskami[95] |
[96][97][98][99][100] |
Symbole i insygnia
edytujBandery i flagi
edytujKażda jednostka pływająca, wchodząca w skład Marynarki Wojennej, nosi należną jej banderę wojenną. Bandera wojenna przysługuje jednostce pływającej od daty wcielenia w skład Marynarki Wojennej do daty skreślenia z jej składu. Bandera wojenna podniesiona na jednostce pływającej jest znakiem przynależności tej jednostki do Marynarki Wojennej. W żadnym wypadku nie wolno opuścić bandery przed przeciwnikiem[11]. Jeśli w czasie walki bandera zostanie zestrzelona lub zniszczona, natychmiast podnosi się następną. Okręt podwodny nie nosi bandery w położeniu podwodnym. Bandery i proporce podnoszone są na jednostkach pływających zgodnie z ceremoniałem morskim. Podobną rolę do bander pełnią w dowództwach, jednostkach wojskowych i na lotniskach flagi marynarki wojennej oraz lotnisk i lądowisk.
-
Bandera wojenna
-
Proporzec
-
Bandera pjp
-
Bandera Jacht Klubu MW „Kotwica”
-
Flaga Marynarki Wojennej
-
Flaga lotnisk MW
Znaki funkcyjne
edytujFlagi i proporce funkcyjne podnosi się na okrętach i pomocniczych jednostkach pływających, gdy na ich pokładzie przebywa osoba, której przysługuje odpowiedni znak.
-
Proporzec Prezydenta RP
-
Flaga
Ministra ON -
Flaga
marsz. Polski -
Flaga
Szefa SG WP -
Flaga Dowódcy MW[a]
-
Flaga adm.
-
Flaga Dowódcy Generalnego RSZ
-
Flaga adm. fl.
-
Flaga wadm.
-
Flaga kadm.
-
Flaga gen.
-
Proporzec Szefa Sztabu MW[a]
-
Proporzec dowódcy flotylli okrętów
-
Proporzec dowódcy dywizjonu okrętów
-
Proporzec dowódcy grupy okrętów
-
Znak dowódcy okrętu
Mundury
edytujZobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ a b Zniesiona 1 stycznia 2014 (Dz.U. z 2013 r. poz. 1636).
Przypisy
edytuj- ↑ prezentacji Informacje o budżecie resortu Obrony Narodowej, gov.pl, luty 2022, slajd 13.
- ↑ Nawrot 2011 ↓, s. 11.
- ↑ Nawrot 2011 ↓, s. 12.
- ↑ MON: Historia MW, PRL.
- ↑ a b PLP: Degradacja MW.
- ↑ „Głos Szczeciński” – 30 listopada 2016, 1 grudnia 2016.
- ↑ Zadania [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
- ↑ Jednostki podległe [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
- ↑ Struktura [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
- ↑ Strona główna [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
- ↑ a b c d Regulamin służby na okrętach Marynarki Wojennej. Marynarka Wojenna. s. 7. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-06)].
- ↑ Fregata [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ Rusza budowa pierwszej fregaty MIECZNIK [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Małe okręty rakietowe typu ORKAN. mw.mil.pl. [dostęp 2012-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-13)]. (pol.).
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Tomasz Dmitruk , Trzy dodatkowe niszczyciele min typu Kormoran II zamówione [online], 26 czerwca 2022 .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Kutry transportowe [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-04-26] (pol.).
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ „Czernicki” wraca po remoncie do służby – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-02-05] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ ORP „Bałtyk” prawie jak nowy [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2020-04-26] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Początek budowy pierwszego okrętu rozpoznania radioelektronicznego [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Łukasz Pacholski , ORP Piast wraca do służby [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 13 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-13] (pol.).
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ „Zbyszko” i „Maćko” – prawie jak nowi [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-04-11] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ ORP Arctowski wrócił do służby po remoncie [online], defence24.pl [dostęp 2022-04-08] (pol.).
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Zmodernizowany „Wodnik” powrócił do służby – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-12-11] .
- ↑ Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na Holowniku H-11 Bolko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na Holowniku H-12 Semko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Święto Marynarki Wojennej w 8 Flotylli Obrony Wybrzeża. Nowy holownik podniósł banderę – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-06-27] .
- ↑ Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-1 Gniewko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-2 Mieszko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-3 Leszko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ a b H-8 – holownik uniwersalny Marynarki Wojennej [online], www.graptolite.net [dostęp 2021-03-10] .
- ↑ a b c Mistrzowie drugiego planu [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM [dostęp 2021-01-29] (pol.).
- ↑ a b Stanisław Biela , Holowniki redowo-portowe typu B 820 [online] .
- ↑ Marynarka Wojenna chce kupić zbiornikowce [online], trojmiasto.pl, 18 czerwca 2016 [dostęp 2021-01-29] (pol.).
- ↑ a b Sześciu chętnych na nowy okręt Marynarki Wojennej – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-29] .
- ↑ a b Grupa Kutrów i Motorówek dywizjonu Zabezpieczenia Hydrograficznego Marynarki Wojennej RP. – Nasz Bałtyk – morskie czasopismo [online], www.naszbaltyk.com [dostęp 2021-01-29] .
- ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 173.
- ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 172.
- ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 166–167.
- ↑ Ciślak 2015 ↓, s. 20–21.
- ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 178.
- ↑ Pierwsza kobieta-dowódca zespołu okrętów w Marynarce Wojennej [online], trojmiasto.pl, 14 lutego 2017 [dostęp 2021-01-29] (pol.).
- ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 168.
- ↑ Marek Kozubal-22 listopada 2019, Analiza Radaru: Marynarka Wojenna powoli rdzewieje [online], Radar, 22 listopada 2019 [dostęp 2020-04-26] (pol.).
- ↑ Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-04-08] (pol.).
- ↑ a b PZL M28B Bryza w Wojsku Polskim [online], Gdzie zaczyna się wojsko…, 8 października 2010 [dostęp 2020-05-12] (pol.).
- ↑ Samolot monitoringu ekologicznego An-28E. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Strona główna [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).
- ↑ a b Samolot patrolowo-rozpoznawczy An-28B1R. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
- ↑ Samolot transportowy An-28TD. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
- ↑ Mi-2 Marynarka Wojenna | [online] [dostęp 2019-12-11] (pol.).
- ↑ Śmiglowiec transportowy Mi-2 [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2019-12-11] (pol.).
- ↑ Łukasz Pacholski: SH-2G – polskie modyfikacje. dziennikzbrojny.pl, 2011-11-13.
- ↑ Dziewięciu chętnych na pokładowy śmigłowiec Kondor – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2020-05-19] .
- ↑ Jarosław Ciślak , Od Migów do patrolowych Bryz. 30 lat gdyńskich skrzydeł - część II [RAPORT] [online], defence24.pl, 9 listopada 2024 [dostęp 2024-11-11] (pol.).
- ↑ a b Szachownice i kotwice – BLMW na ratunek – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-12-11] .
- ↑ Wydłużono resurs ratowniczego Mi-14. Prace na śmigłowcach ZOP – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-12-11] .
- ↑ Umowa na dostawy AW101 podpisana [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-06-24] (pol.).
- ↑ Jarosław Ciślak , Od Migów do patrolowych Bryz. 30 lat gdyńskich skrzydeł - część II [RAPORT] [online], defence24.pl, 9 listopada 2024 [dostęp 2024-11-11] (pol.).
- ↑ Śmigłowiec poszukiwawczo-ratowniczy Mi-14PŁ/R [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2019-12-11] (pol.).
- ↑ Śmigłowce AW101 już w Darłowie [FOTO] [online], defence24.pl, 8 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-08] (pol.).
- ↑ a b c Nowy dowódca H-8 i Grupy Jednostek Pływających [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2020-04-28] .
- ↑ Następcy armat S-60 [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2018-05-29] .
- ↑ a b Przegląd Sił Zbrojnych 1/2021.
- ↑ a b Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2019-10-25] .
- ↑ Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2021-01-21] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2021-01-21] .
- ↑ Polskie radary w polskich rękach – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-21] .
- ↑ Radwar dla Marynarki Wojennej [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-01-21] (ang.).
- ↑ Morska Jednostka Rakietowa [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2021-01-21] .
- ↑ MSPO 2018: Umowa na dostawy radarów Odra [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21] (pol.).
- ↑ Radar mobilny RM-100 [online], www.pitradwar.com [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ Radiolokacyjna Odra szykowana na wojnę [online], www.rp.pl [dostęp 2021-01-22] (pol.).
- ↑ Dostawa radarów mobilnych RM-100 [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-22] (pol.).
- ↑ e-RAPORT MSPO 4/2016 – Morskie radary PIT-Radwar – Altair Agencja Lotnicza [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ „Efekt polonizacji” według gen. Kozieja: polskie radary ograniczeniem Morskiej Jednostki Rakietowej – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ ŁOWCZA-3 w nowym systemie obrony powietrznej i przeciwlotniczej [online], web.archive.org, 27 grudnia 2014 [dostęp 2021-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-27] .
- ↑ Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2021-01-21] .
- ↑ PIT-RADWAR, System automatyzacji dowodzenia obroną przeciwlotniczą REGA – PIT-RADWAR [online], www.pitradwar.com [dostęp 2020-08-05] .
- ↑ Radary precyzyjnego lądowania dla SZ RP – czy można było inaczej? – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-04-16] .
- ↑ GCA-2000 dla SZ RP [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-04-16] (ang.).
- ↑ WZE S.A. z umową na awaryjny serwis radiolokacyjnych systemów lądowania [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-16] (pol.).
- ↑ Morska Jednostka Rakietowa [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ Znaczące wzmocnienie polskiej obrony wybrzeża [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
- ↑ Pociski NSM do naprawy [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 6 listopada 2020 [dostęp 2021-01-22] (pol.).
- ↑ Kongsberg naprawi pociski Morskiej Jednostki Rakietowej – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ Tomasz Dmitruk , Ocena stanu realizacji Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013–2022, 2017–2026 i 2021–2035. W zestawieniu uwzględniono także wybrane zadania zawarte w Planie Zakupu Środków Materiałowych. wg stanu na dzień 27 grudnia 2020 roku, „Dziennik Zbrojny”, 21 grudnia 2020 .
- ↑ Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2021-01-22] .
- ↑ Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy gotowy do działań – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Piwnicki, Bogdan Zalewski. „Polska wojskowa polityka morska od X do końca XX wieku” Dowództwo Marynarki Wojennej – Oddział Społeczno-Wychowawczy. Gdynia 2002. (ISBN 83-88698-25-7)
- Dariusz Nawrot. Historia Korpusu Oficerskiego Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, Post Scriptum. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”. 8 (NR 1 (184) 2011), s. 11, 2011. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej. ISSN 0860-889X.
- Dariusz Nawrot. Polska Marynarka Wojenna i jej korpus oficerski w II wojnie światowej. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, 2002. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej. ISSN 0860-889X.
- Historia MW: Polska Rzeczpospolita Ludowa. MON. [dostęp 2019-03-06].
- Polskie Lobby Przemysłowe zabiera głos w sprawie powstrzymania degradacji Marynarki Wojennej. gospodarkamorska.pl. [dostęp 2019-03-06].
- Jarosław Ciślak. Kutry i motorówki hydrograficzne Marynarki Wojennej. „Morze Statki i Okręty”. 5–6/2015, s. 16–21, 2015. Magnum X. ISSN 1426-529X.
- Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995. ISBN 83-86776-08-0.
- Andrzej Nawodny: Holowniki Projektu B860. "Morze, Statki i Okręty" 11-12/2021. Magnum X. ISSN 1426-529X.
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona internetowa Marynarki Wojennej
- Maciej Neumann: Powstanie i początki Polskiej Marynarki Wojennej w latach 1918–1939. Wiedza i Życie. [dostęp 2013-06-29]. (pol.).