Lossen (1910)
Lossen – duński stawiacz min z okresu obu wojen światowych, zbudowany w 1910 roku w Danii, później wschodnioniemiecki holownik ratowniczy Wismar, pozostający w służbie do 1962 roku.
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
5 stycznia 1910 |
| Wodowanie |
5 października 1910 |
 Kongelige Danske Marine
| |
| Nazwa |
Lossen |
| Wejście do służby |
13 października 1911 |
| Wycofanie ze służby |
29 sierpnia 1943 |
 Volksmarine
| |
| Nazwa |
Wismar |
| Wejście do służby |
30 maja 1953 |
| Wycofanie ze służby |
1 lipca 1962 |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
624 t (początkowo) |
| Długość |
48,55 m |
| Szerokość |
8,53 m |
| Zanurzenie |
3,1 m |
| Napęd | |
| 1 maszyna parowa o mocy 900 KM 2 kotły, 1 śruba | |
| Prędkość |
12 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| • początkowe: 2 działa 75 mm (2×I) 2 karabiny maszynowe 175 min | |
| Załoga |
53 |
Wszedł do służby w Duńskiej Marynarce Wojennej w 1911 roku. Został samozatopiony w Kopenhadze 29 września 1943 roku w celu uniknięcia przejęcia przez Niemców. Po wojnie został gruntownie przebudowany i służył w Marynarce Ludowej NRD do 1962 roku jako holownik ratowniczy.
Budowa i opis edytuj
Stawiacz min „Lossen” został zbudowany dla Duńskiej Marynarki Wojennej w stoczni Marynarki Orlogsværftet w Kopenhadze jako pojedynczy okręt[1][2]. Stępkę pod jego budowę położono 5 stycznia 1910 roku, pod numerem stoczniowym 101, a wodowano go 5 października 1910 roku[2]. Okręt wszedł do służby 13 października 1911 roku[2].
Okręt był niewielkim stawiaczem min, przypominającym jednostkę cywilną, z podniesionym pokładem na samym dziobie i obniżeniem pokładu przed centralną grupą nadbudówek ze ścianami stanowiącymi przedłużenie burt, oraz z nawisającą rufą[3]. Bezpośrednio za mostkiem znajdował się pojedynczy cienki komin[3]. Wyporność wynosiła 624 tony[2] (według innych danych, 640 ton[4]). Jego długość wynosiła 48,55 m, szerokość 8,53 m, a zanurzenie do 3,1 m[2]. Napędzała go jedna maszyna parowa potrójnego rozprężania własnej produkcji stoczni o mocy indykowanej 900 KM[1][2]. Parę dostarczały dwa kotły wodnorurkowe[2]. Prędkość maksymalna wynosiła 12 węzłów[2]. Zapas węgla wynosił 44 tony[4]. Załoga wynosiła 53 osoby[2] do 62 osób[4].
Uzbrojenie obejmowało dwie armaty kalibru 75 mm i dwa karabiny maszynowe[2]. Armaty ustawione były na pokładzie dziobowym i na końcu nadbudówki[3]. Okręt mógł przenosić na torach minowych na pokładzie 175 min kotwicznych[2]. Mimo niewielkich rozmiarów jednostki, przenosił największą liczbę min wśród duńskich stawiaczy min zbudowanych do II wojny światowej[5].
Służba w Danii edytuj
„Lossen” służył podczas I wojny światowej, w której Dania była neutralna, oraz w okresie międzywojennym. U progu II wojny światowej był najstarszym z duńskich stawiaczy min i był przewidziany do zastąpienia przez nowy okręt „Lindormen”, który wszedł do służby w 1940 roku, lecz nie doszło do jego wycofania z uwagi na wybuch wojny[6][4]. Wraz z innymi siłami marynarki duńskiej pełnił służbę w ochronie neutralności Danii, bazując w Kopenhadze[2]. Pozostał w składzie marynarki również po zajęciu Danii przez Niemcy w kwietniu 1940 roku. Podczas niemieckiej próby zajęcia duńskiej floty 29 sierpnia 1943 roku został uszkodzony ładunkami wybuchowymi i samozatopiony przez załogę w Kopenhadze[2].
W październiku 1943 roku „Lossen” został podniesiony przez Niemców i jego remont uznano za uzasadniony ekonomicznie[2]. Został przeholowany w 1944 roku do Warnemünde w Rostocku, lecz jego remont nie został przeprowadzony do końca wojny i okręt nie wszedł do służby w niemieckiej Kriegsmarine[2]. Po wojnie przejęły go tam radzieckie władze okupacyjne, natomiast Dania nie była zainteresowana zwrotem okrętu[2]. W 1947 roku wrak „Lossena” posłużył do pomocy przy wydobyciu również duńskiego okrętu ochrony rybołówstwa „Hvidbjörnen”, który przewrócił się w basenie portowym[7].
Przebudowa i służba w NRD edytuj
Władze radzieckiej strefy okupacyjnej zdecydowały odbudować „Lossen” jako jednostkę do obsługi znaków nawigacyjnych i został przeholowany 2 czerwca 1949 roku do stoczni Hansawerft w Wismarze, gdzie dokonano najpotrzebniejszych prac[7]. 31 grudnia 1950 roku podczas dalszego holowania do stoczni Peenewerft w Wolgast „Lossen” zerwał się z holu i zaginął[8]. Dopiero na początku 1951 roku został odnaleziony u wybrzeży Szwecji i ostatecznie 5 maja przeholowany do Wolgastu[8]. Został tam gruntownie przebudowany na holownik ratowniczy, otrzymując numer projektu 4. Ze starego okrętu pozostał kil, wręgi i część zewnętrzna poszycia w rejonie śródokręcia[8]. Zmianie uległa sylwetka na typową dla wschodnioniemieckich okrętów budowanych w latach 50. (przez długi czas pochodzenie okrętu na Zachodzie od dawnego stawiacza min nie było zidentyfikowane)[8].
Wyporność wynosiła po przebudowie 727 ton[8]. Jego długość wzrosła do 49,90 m, szerokość wynosiła 8,5 m, a zanurzenie 3,05 m[8]. Napędzały go teraz dwa silniki wysokoprężne Buckau-Wolf R8DV 148 o mocy 1000 KM[8]. Prędkość wynosiła nadal 12 węzłów[8]. Zasięg wynosił 1200 mil morskich[8]. Załoga zmniejszyła się do 16 osób[8]. Okręt był nieuzbrojony, przewidywano ewentualnie ustawienie torów minowych[8]. Okręt wyposażony był m.in. w pompy przeciwpożarowe i awaryjne oraz urządzenia ładunkowe i holownicze[9].
„Wismar” wszedł do służby 30 maja 1953 roku w składzie sił Ludowej Policji Morskiej (VP-See), przekształconej w 1956 roku w siły morskie Narodowej Armii Ludowej[9]. Stacjonował w Sassnitz w ramach służby ratownictwa morskiego[9]. Nosił kolejno znaki burtowe: 926, H-12, H-33 i D-22[9].
Między innymi, 30 marca 1958 roku „Wismar” holował, a następnie ściągał ze skał tonący trałowiec „Habicht”[9]. Jako holownik miał jednak niewystarczającą stateczność z powodu kształtów kadłuba[10]. 1 lipca 1962 roku został wycofany ze służby w Volksmarine[10]. Został złomowany około 1965 roku prawdopodobnie w Stralsundzie, przy czym jego nadbudówka z mostkiem została sprzedana jednemu z nurków Zakładu Ratownictwa Morskiego i ustawiona w 1966 roku w ogródku działkowym w Stahlbrode nad cieśniną Strelasund[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 ↓, s. 355.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Kramer 2004 ↓, s. 48.
- ↑ a b c Daszjan 2005 ↓, s. 11 (rysunek).
- ↑ a b c d Daszjan 2005 ↓, s. 11.
- ↑ Na podstawie Kramer 2004 ↓, s. 47 i Daszjan 2005 ↓, s. 11
- ↑ Kramer 2004 ↓, s. 47.
- ↑ a b Kramer 2004 ↓, s. 49.
- ↑ a b c d e f g h i j k Kramer 2004 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d e Kramer 2004 ↓, s. 51.
- ↑ a b c Kramer 2004 ↓, s. 52-53.
Bibliografia edytuj
- Reinhard Kramer. Zmienne dzieje stawiacza min Lossen i holownika Wismar. „Okręty Wojenne”. Nr 3/2004. XIV (65), 2004. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- A. Daszjan. Korabli Wtoroj mirowoj wojny – WMS Polszy i stran Skandinawii (Danii, Norwiegii, Szwiecyi i Finlandii). „Morskaja Kollekcyja”. Nr 3/2005, 2005. (ros.).
- Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).