Marcinków (województwo łódzkie)

wieś w województwie łódzkim

Marcinkówwieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, w gminie Żarnów[4][5].

Marcinków
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

opoczyński

Gmina

Żarnów

Wysokość

221 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

85[2]

Strefa numeracyjna

44

Kod pocztowy

26-330[3]

Tablice rejestracyjne

EOP

SIMC

0557777[4]

Położenie na mapie gminy Żarnów
Mapa konturowa gminy Żarnów, na dole znajduje się punkt z opisem „Marcinków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Marcinków”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Marcinków”
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego
Mapa konturowa powiatu opoczyńskiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Marcinków”
Ziemia51°13′04″N 20°08′33″E/51,217778 20,142500[1]

W skład sołectwa Marcinków wchodzą także wsie Kamieniec i Tomaszów[6].

Do 1954 roku siedziba gminy Machory. W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Marcinków. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Integralne części wsi Marcinków[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0557783 Gajówka Marcinków część wsi

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Miłosierdzia Bożego w Chełstach[7].

Historia edytuj

Nazwa miejscowości wywodzi się od Marcina Dołęgi, jej założyciela. Wraz z Michałem Odrowążem Straszem uważani są przez historyków za osiemnastowiecznych pionierów akcji osadniczej wieczystodzierżawnej w dawnym powiecie opoczyńskim. Około 1775 r. Marcin Dołęga utworzył na terenie Chełst kolonię Marcinków, zwaną początkowo Pieńkami.

Oficer wojsk koronnych, kalwin Marcin Dołęga był właścicielem majątku, w skład którego wchodziły między innymi: Adamów, Chełsty, Machory, Młynek, Myślibórz, Sulborowice i Wesołej. Dziedzic tego rozległego majątku skupiał się głównie na produkcji surówki wielkopiecowej. Posiadał on 6 dymów fabrycznych w Młynku i 4 w Machorach. Okolice te obfitowały również w złoża rudy żelaznej i glinki ogniotrwałej.

Na początku XIX w. Marcinków oraz wcześniej wymienione miejscowości wraz z Korytkowem należały do Ignacego i Katarzyny Dembińskich, jednak rabunkowa gospodarka właścicieli doprowadziła do tego, że majątek został poddany licytacji.

W 1814 r. dobra te nabył warszawski przemysłowiec żydowskiego pochodzenia Samuel Fraenkel. W 1826 roku małżonkowie Atalia i Samuel Fraenkel sprzedali synowi Atalii, Ludwikowi Laskiemu dobra: Machory, Młynek, Marcinków, Adamów, Chełsty, Wyszyna, Piasek (Tama) oraz Sulborowice w powiecie koneckim za sumę 350 000 zł.

W 1862 r. dobra Machory w skład, których wszedł między innymi Marcinków oraz Klew i Sulborowice stały się własnością Antoniego Laskiego i Ludwiki z Laskich, małżonki Rudolfa Beningsena. Wtedy to powstały nowe kolonie. Były to: Antoniów - nazwa pochodzi prawdopodobnie od założyciela, Cegielnia, Jasin (Jasion), Maliny (prawdopodobnie Malenie), Dąbrowa (Nowa Góra), oraz Podlesie. Miejscowości te zostały utworzone w obrębie folwarku Machory.

Ostatnim prywatnym właścicielem tych ziem był Ludwik Bayer, który pod koniec XIX w. uruchomił w Machorach fabrykę kafli i tektury.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 77448
  2. Wieś Marcinków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-20] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 764 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Strona gminy, sołectwa
  7. Opis parafii na stronie diecezji

Bibliografia edytuj

  • Bohdan Baranowski - Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku Tom 1 - Wyd. Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1958
  • Łódzkie studia etnograficzne Tomy 21-23 - Państwowe Wyd. Naukowe, Oddział w Łodzi, 1982