Margaret Murray
Margaret Alice Murray (ur. 13 lipca 1863 w Kalkucie[1], zm. 13 listopada 1963 w Welwyn[1]) – brytyjska egiptolog, archeolog i antropolog. Jedna z pionierek folklorystyki[2]. Autorka teorii dotyczącej wiedźmiego kultu leżącej u podstaw religii wicca.
 Margaret Murray, 1938 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
Życiorys
edytujMargaret urodziła się w rodzinie brytyjskich kolonizatorów. Jej ojcem był przedsiębiorca James Murray, a matką Margaret z domu Carr[3]. Miała starszą siostrę Mary. Uczyła się w Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. Po powrocie do Indii pracowała przez parę miesięcy w Calcutta General Hospital[4]. W roku 1894 rozpoczęła studia egiptologiczne na University College w Londynie. Zachęcona przez profesora Williama Flinders Petrie napisała swój pierwszy artykuł The descent of property in the early periods of Egyptian History i rozpoczęła prowadzenie zajęć z podstaw języka egipskiego oraz hieroglifów[4]. Funkcję młodszego wykładowcy pełniła od 1898 r. W roku 1922 została starszym wykładowcą[5]. Dwa lata później otrzymała posadę adiunkta (Assistant Professor), a w 1931 r. honorowy doktorat (Doctor of Letters)[5]. W latach 1953–1955 była prezesem „Folklore Society”.
Egiptologia
edytujMurray uczestniczyła w latach 1902-4 w badaniach wykopaliskowych prowadzonych przez Williama Petrie w Abydos i Sakkarze[6]. Pracowała także na Malcie, na Minorce, w Petrze i Tell el-Ajjul w Palestynie[7].
Była pierwszą kobietą-wykładowcą egiptologii w Wielkiej Brytanii[8]. Brała udział w organizacji studiów na University College w Londynie, m.in. w roku 1911 opracowała program dwuletnich studiów egiptologicznych[7]. Murray była autorką licznych artykułów i publikacji naukowych dotyczących archeologii Egiptu, prowadziła także popularyzatorskie wykłady otwarte z dziedziny egiptologii.
Wiedźmi kult
edytujMargaret Murray twierdziła, że europejskie czarownictwo wywodziło się ze starożytnej, przedchrześcijańskiej, religii płodności opartej na kulcie rogatego boga - Dianosa[9] albo Janusa[10]. Religia ta miała przetrwać do początków średniowiecza i zostać niewłaściwie zinterpretowana przez duchownych jako praktyki satanistyczne[11]. Pod wpływem poglądów Frazera jako terminu synonimicznego do „wiedźmiego kultu”, używała także określenia „kult dianiczny”[10].
Współczesna nauka odrzuciła tezy Murray. Według badaczy Dianos nigdy nie istniał i został wymyślony przez Murray na podstawie różnorodnych wierzeń obejmujących tereny Europy i Azji Mniejszej[9]. Nie znaleziono również dowodów na istnienie w średniowieczu sformalizowanego pogańskiego kultu, w którym czarownice gromadziłyby się w wielkiej liczbie, czy to w celach satanistycznych czy jakichkolwiek innych[11]. Z drugiej strony, teza Murray znalazła jednak poparcie - w jednej ze swoich prac Carlo Ginzburg ustalił, że we włoskiej prowincji Friuli rzeczywiście uprawiano na przełomie XVI-XVII wieku zbiorowy kult płodności[11].
Pod wpływem tez Murray pozostawał Gerald Gardner, inicjator ruchu wicca, autor książki Współczesne czarownictwo[12].
Dzieła
edytujMurray była autorką hasła Czarownice (Witches) w Encyklopedii Britannica (1929)[2].
- The Witch-Cult in Western Europe, Oxford 1921
- The God of The Witches, London 1931
- The Splendour That Was Egypt: A General Survey of Egyptian Culture and Civilisation, London 1949
- The Divine King in England: A Study in Anthropology, London 1954
- My First Hundred Years, London 1963
W kulturze
edytujMurray opisano w powieści Angusa Wilsona Anglosaskie pozy (bohaterka Rose Lorimer)[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Oxford 2004 ↓, s. 972.
- ↑ a b Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 58.
- ↑ Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 51.
- ↑ a b Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 52.
- ↑ a b Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 55.
- ↑ Oxford 2004 ↓, s. 973.
- ↑ a b Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 53.
- ↑ Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 50.
- ↑ a b c Jeffrey B. Russell, Krótka historia czarownictwa, Wrocław 2003, s. 48-49
- ↑ a b Adam Anczyk, Kobieta-legenda na tropie legend. Życie i dziedzictwo Margaret Alice Murray (1863-1963), [w:] Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu, red. A. Anczyk, J. Doroszewska, K.M. Hess, Katowice 2017, s. 57.
- ↑ a b c B. P. Levack, Polowanie na czarownice w Europie wczesnonowożytnej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 29.
- ↑ Susan Greenwood, The Encyclopedia of Magic & Witchcraft. An Illustrated Historical Reference To Spiritual Worlds, London 2004, s. 188.
Bibliografia
edytuj- M. A. Murray, My First Hundred Years, London 1963
- K. L. Sheppard, The Life of Margaret Alice Murray: A Woman's Work in Archeology, Plymouth 2013
- M. A. Murray, Wiedźmi kult w Europie Zachodniej: Studium antropologiczne, Katowice 2016
- Oxford Dictionary of National Biography. Praca zbiorowa. T. 39. Oxford: Oxford University Press, 2004. ISBN 0-19-861389-X. (ang.).