Mehmet Talaat
Mehmet Talaat (częściej Talaat Pasza) (tr. Mehmed Talât Paşa) (ur. w 1874 w Kyrdżali, zm. 15 marca 1921 w Berlinie), turecki polityk związany z ruchem młodoturków, jeden z przywódców Komitetu Jedności i Postępu, dwukrotny minister spraw wewnętrznych i wielki wezyr Imperium Osmańskiego. Jeden z głównych inspiratorów i organizatorów ludobójstwa Ormian.
| ||
 Mehmet Talaat Pasza jako minister spraw wewnętrznych | ||
| Data i miejsce urodzenia | 1874 Kyrdżali, Imperium Osmańskie | |
| Data i miejsce śmierci | 15 marca 1921 Berlin, Niemcy | |
| Minister spraw wewnętrznych Imperium Osmańskiego | ||
| Okres | od lipca 1913 do 4 lutego 1917 | |
| Przynależność polityczna | Komitet Jedności i Postępu | |
| Wielki wezyr | ||
| Okres | od 4 lutego 1917 do 8 października 1918 | |
| Przynależność polityczna | Komitet Jedności i Postępu | |
| Poprzednik | Said Halim Pasza | |
| Następca | Ahmed İzzet Pasza | |
ŻyciorysEdytuj
Urodzony w Kyrdżali (tr. Kırcaali) w wilajecie Edirne, leżącym w europejskiej części Imperium Osmańskiego. Był synem urzędnika Porty. Ukończył szkołę wyższą w Edirne. Rozpoczął pracę w firmie telegraficznej, jednak szybko został aresztowany za udział w tajnych sprzysiężeniach. Uwolniony po 2 latach został mianowany kierownikiem poczty i telegrafów w Salonikach. Zwolniony w 1908 z powodów politycznych za członkostwo w młodotureckiej organizacji Komitet Jedności i Postępu. Po rewolucji młodotureckiej w tym samym roku, został deputowanym Edirne w parlamencie osmańskim, a rok później ministrem spraw wewnętrznych, ministrem poczty i wreszcie sekretarzem generalnym swej partii w 1912. Po śmierci wielkiego wezyra Mahmuda Szevketa w lipcu 1913, Talaat Pasza po raz drugi został ministrem spraw wewnętrznych.
Przed I wojną światową początkowo opowiadał się po stronie Ententy, jednak dał się przekonać Enwerowi Paszy i ostatecznie Imperium Osmańskie opowiedziało się po stronie państw centralnych. Wraz z Enwerem Paszą i Dżemalem Paszą tworzył młodoturecki triumwirat rządzący krajem w czasie wojny. Był wówczas głównym odpowiedzialnym za dokonanie masowych przesiedleń ludności ormiańskiej, co doprowadziło w latach 1915-1916 do ludobójstwa Ormian.
4 lutego 1917 został wielkim wezyrem, a urząd ten sprawował do 8 października 1918. W styczniu 1918 reprezentował Imperium Osmańskie podczas rokowań pokojowych w Brześciu zakończonych zawarciem traktatu pokojowego między państwami centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową (9 lutego 1918) i traktatu z Rosją sowiecką (3 marca 1918). W obliczu klęski państw centralnych podał się do dymisji 14 października 1918 i wraz z pozostałymi przywódcami Komitetu Jedności i Postępu w nocy z 1 na 2 listopada uciekł do Niemiec.
W kwietniu 1919 nowy rząd zorganizował proces przeciw przywódcom młodotureckim, oskarżanym m.in. za eksterminację Ormian. Wyroki śmierci wymierzono (w tym Mehmetowi Talaattowi) tylko zaocznie. 15 marca 1921 Talaat został zamordowany w Berlinie przez Saghomona Tehliriana, ormiańskiego zamachowca, co było częścią tzw. operacji Nemezis. Jego zabójca został potem uniewinniony przez sąd niemiecki w czerwcu 1921. W 1943 grób Talaata przeniesiono z Berlina do Stambułu do dzielnicy Şişli.
Zobacz teżEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 207-208, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.