Mieczysław Ettinger
Mieczysław Ettinger (ur. 15 października 1886 w Warszawie[1], zm. 30 maja 1947 w Krakowie[2][3]) – polski adwokat pochodzenia żydowskiego, syn adwokata Henryka Ettingera.
.JPG) Mieczysław Ettinger z Ritą Gorgonową podczas jej procesu (1933) | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 października 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 maja 1947 |
| Zawód, zajęcie |
adwokat |
| Odznaczenia | |
| |
_2.JPG)
Życiorys
edytujUrodził się i wychował w Warszawie, był synem adwokata-karnisty Henryka, członka Naczelnej Rady Adwokackiej. Za udział w strajku szkolnym 1905 roku został wydalony z rosyjskiego gimnazjum i zdawał maturę jako ekstern. Studia ukończył na Uniwersytecie w Warszawie.
W latach międzywojennych był adwokatem w Warszawie. Jeszcze przed II wojną światową przeszedł na chrześcijaństwo. Jako obrońca bronił między innymi Rity Gorgonowej, Bejlisa czy też Jana Bispinga w sprawie o zabójstwo Władysława Druckiego Lubeckiego. Był jakiś czas sekretarzem Naczelnej Rady Adwokackiej, w okresie kiedy jej prezesem był Franciszek Paschalski. Był członkiem Trybunału Stanu.
Jedną z pierwszych głośnych spraw, w której wystąpił jako adwokat, była w 1910 roku sprawa Bogdana Jaxa-Ronikiera, oskarżonego o zabójstwo Stanisława Chrzanowskiego, siedemnastoletniego syna Bronisława Chrzanowskiego (ziemianina, właściciela majątku Tuczapy). W sprawie tej obaj Ettingerowie, ojciec i syn, wystąpili razem, z tym że Mieczysław Ettinger jeszcze jako pomocnik adwokacki.
Bronił w Białymstoku działaczy białoruskich związanych z Białoruską Włościańsko-Robotniczą Hromadą. W 1936 roku uczestniczył też jako adwokat w głośnej sprawie sądowej związanej z pogromem Żydów w Przytyku, w którym pierwsza ofiara padła po stronie polskiej. Rezultatem tych zajść był proces w Radomiu przeciwko ich uczestnikom, Polakom i Żydom. Wyroki, które zapadły wobec Polaków w procesie w Radomiu, zostały uznane przez Żydów w Polsce za niskie, wręcz zachęcające do pogromów. Nastąpiły protesty w całym kraju. Rozprawa odwoławcza przed sądem apelacyjnym w Lublinie zgromadziła też adwokatów pochodzenia żydowskiego, między innymi Mieczysława Ettingera.
Jesienią 1939, po zajęciu Warszawy przez Niemców, był jednym z założycieli Żydowskiego Związku Wojskowego, organizacji założonej z inicjatywy oficerów Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego, którzy uniknęli niewoli, oraz reprezentantów Centralnego Komitetu Organizacji Niepodległościowych, nadrzędnej organizacji politycznej reprezentującej premiera Władysława Sikorskiego.
W czasie okupacji niemieckiej pozostał początkowo poza tworzonym gettem, podobnie jak inni przechrzczeni inteligenci żydowscy, których nazywano ironicznie Ronikierami, od nazwiska hrabiego Adama Ronikiera, reprezentanta strony polskiej w Radzie Głównej Opiekuńczej.
Od 1941 roku przebywał w warszawskim getcie, pełniąc funkcję pierwszego rzecznika dyscyplinarnego gminy. Jego kandydaturę zaproponował adwokat, członek Rady, Bolesław Rozensztat. Wywoływała ona opory ze względu na zmianę wyznania. Swoje obowiązki wykonywał bardzo sumiennie. Chrześcijanom w getcie wolno było pracować w sobotę, a święcić niedzielę. Prowadził głośną sprawę Goldsztajna, oskarżonego o łapówkarstwo. Ostatecznie Goldsztajn otrzymał upomnienie.
Mieczysław Ettinger kierował też na terenie getta podziemnym oddziałem Uniwersytetu Warszawskiego i nauczaniem prawa w latach 1941–1942. Miał wielu przyjaciół po stronie aryjskiej. Opuścił getto prawdopodobnie we wrześniu 1942 roku. Jego miejsce rzecznika dyscyplinarnego zajął Nowogrodzki.
Przeżył wojnę. Pod koniec życia pisał pamiętniki, które zaginęły w tajemniczych okolicznościach po jego śmierci.
Zmarł w Krakowie[2][3][4], po nabożeństwie pogrzebowym w kościele św. Marcina został przewieziony do Warszawy[4]. Jego grób znajduje się na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera T-2-7)[5][6].
Odznaczenia
edytuj- Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Marek Gałęzowski, Ettinger Mieczysław, w: Słownik biograficzny adwokatów polskich, tom III (zmarli w latach 1945–2010), zeszyt 1 (red. Adam Redzik), Warszawa 2018, s. 100–101.
- ↑ a b Marek Gałęzowski, Ettinger Mieczysław [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-29].
- ↑ a b Mieczysław Maślanko, Ś.P. Mieczysław Ettinger (Wspomnienie pośmiertne), „Demokratyczny Przegląd Prawniczy”, 3 (6), 1947, s. 56–57 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ a b Mieczysław Ettinger. Klepsydra [online] [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Tomasz Zbigniew Zapert, Kwatera T-2-7 [online], Do Rzeczy, 21 kwietnia 2023 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ śp. Mieczysław Ettinger [online], grobonet [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Zarządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 5 listopada 1935 r. o nadaniu odznaczenia "Wawrzyn Akademicki" (M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305).
Bibliografia
edytuj- Stanisław Gombiński „Moje wspomnienia”
- N N „Pamiętniki Żydów 302/129, w Archiwum ŻIH, tytuł: „Wspomnienia anonimowego policjanta z warszawskiego getta”
- Stanisław Adler „In the Warsaw Ghetto 1940-1943 An Account of a Witness. The Memoirs of Stanisław Adler”.
- Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 38. ISBN 83-90-66296-5.
- Marek Gałęzowski, Ettinger Mieczysław, w: Słownik biograficzny adwokatów polskich, tom III (zmarli w latach 1945–2010), zeszyt 1 (red. Adam Redzik), Warszawa 2018, s. 100–101 (tu data śmierci: 31 maja 1947).
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Mieczysława Ettingera w serwisie Polona