Adam Ronikier

polski działacz społeczny i polityczny

Adam Feliks Ronikier (ur. 1 listopada 1881 w Warszawie, zm. 4 września 1952 w Orchard Lake) – hrabia Imperium Rosyjskiego, polski konserwatywny działacz społeczny i polityczny, współzałożyciel Stronnictwa Narodowego, prezes Rady Głównej Opiekuńczej, członek Korporacji Akademickiej Arkonia, właściciel dóbr Ryki, obywatel ziemski guberni siedleckiej w 1909[1].

Adam Ronikier
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 listopada 1881
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

4 września 1952
Orchard Lake, Michigan, USA

Życiorys

edytuj

W 1916 był członkiem Zarządu Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej[2]. Był pracownikiem Komisji do Spraw Jeńców Tymczasowej Rady Stanu[3]. W 1918 pełnił funkcję przedstawiciela Rady Regencyjnej w Berlinie. W czasie I wojny światowej był jednym z organizatorów Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) i kierował nią w latach 1916–1918. Był także pierwszym prezesem RGO podczas II wojny światowej w latach 1940–1943. Po zdymisjonowaniu przez Niemców, spotkał się z brytyjskim agentem politycznym Horacym Coockiem w Warszawie w grudniu 1943. Gestapo aresztowało Ronikiera na trzy tygodnie i przesłuchiwało w Krakowie w lutym 1944. Po uwolnieniu za radą arcybiskupa Sapiehy udał się do Korczyny do majątku generała Stanisława Szeptyckiego.

W lipcu 1944 ponownie prowadził rozmowy polityczne z Niemcami dla zapobieżenia przewidywanej masakrze młodzieży polskiej w Warszawie. Zaproponował, by Armia Krajowa przejęła Warszawę bez morderczego boju z Niemcami, na co skłonni byli przystać niektórzy politycy i wojskowi niemieccy (vide casus Paryża w sierpniu 1944). Ideę tę popierał m.in. Józef Mackiewicz.

Po powstaniu warszawskim przewodniczył obok Feliksa Burdeckiego kampanii propagandowej na rzecz wsparcia niemieckiego wysiłku wojennego przeciw ZSRR przez ludność Generalnego Gubernatorstwa. Z upoważnienia Obersturmführera SS Alfreda Kolfa i przy poparciu arcybiskupa Sapiehy założył w tym celu pod koniec października 1944 w Krakowie Biuro Studiów. W jego skład weszło ok. 70 osób reprezentujących głównie środowisko tzw. aktywistów ziemiańskich o poglądach zbliżonych do Narodowych Sił Zbrojnych[4][5][6]. Byli wśród nich Józef Mackiewicz, Aleksander Bocheński, Dominik Horodyński[a], Stanisław Stomma, Tomasz Rostworowski, Alfred Wielopolski[b], sekretarz Ronikiera Andrzej Ciechanowiecki oraz działacze RGO Kazimierz Okulicz, Stanisław Tyszkiewicz i Antoni Plater-Zyberk. Prace Biura polegały na przygotowaniu gruntu pod kolaboracyjny samorząd polski, który przejąłby odpowiedzialność za dostarczanie kontyngentów dla armii niemieckiej w zamian za umożliwienie opieki nad robotnikami przymusowymi na terenie Rzeszy i przywrócenie edukacji gimnazjalnej. W komunikatach prasy gadzinowej pojawiły się wówczas odniesienia do Polski i Polaków. Ronikier ogłosił gotowość Niemców do uznania rządu londyńskiego w obliczu utworzenia pod protekcją ZSRR Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Zaapelował o zaniechanie oporu wobec Niemców dla „ratowania polskiej siły biologicznej narodu” i zawarcia antykomunistycznego sojuszu z okupantem[7].

Hrabia Ronikier opuścił Polskę 18 stycznia 1945, tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej do Krakowa, zagrożony aresztowaniem i karą śmierci, o których usłyszał w radiu. Zmarł na emigracji w USA.

Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i 15 maja 2009 spoczęły w rodzinnym grobie na warszawskich Powązkach.

Dzieła

edytuj
  1. Horodyński odniósł się w 1950 i ponownie w 2011 do swojego udziału w pracach Biura Studiów[8], czemu towarzyszył komentarz Andrzeja Friszkego[9].
  2. W odpowiedzi na zarzuty w prasie powojennej Wielopolski zaprzeczył, jakoby brał udział w pracach Biura Studiów[10].

Przypisy

edytuj
  1. Spis alfabetyczny obywateli ziemskich Królestwa Polskiego ze wskazaniem ostatniej stacji pocztowej, 1909, s. 103.
  2. Józef Stemler, Dzieło samopomocy narodowej. Polska Macierz Szkolna 1905-1935, Warszawa 1935, s. 173.
  3. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 221.
  4. Jakóbiec 2005 ↓, s. 470.
  5. Brzoza i Sowa 2006 ↓, s. 664.
  6. Gapys 2001 ↓, s. 169.
  7. Jakóbiec 2005 ↓, s. 469–472.
  8. Horodyński 2011 ↓.
  9. Friszke 2011 ↓.
  10. Siemiński 2019 ↓, s. 58.

Bibliografia

edytuj