Mošovce

wieś i gmina na Słowacji

Mošovce (węg. Mosóc) – wieś (obec) w powiecie Turčianske Teplice, w historycznym regionie Turiec na Słowacji. Położona jest u podnóży Wielkiej Fatry, we wschodniej części Kotliny Turczańskiej.

Mošovce
Ilustracja
Panorama wsi
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 żyliński

Powiat

Turčianske Teplice

Starosta

Peter Košík[1]

Powierzchnia

58,09[2] km²

Wysokość

495 m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


1 351[3]
23,29[4] os./km²

Nr kierunkowy

+421-43

Kod pocztowy

038 21

Tablice rejestracyjne

TR

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Mošovce”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Mošovce”
Ziemia48°54′30″N 18°53′12″E/48,908333 18,886667
Strona internetowa

Jest jedną z największych miejscowości Kotliny Turczańskiej, przypominającą swym charakterem raczej niewielkie miasteczko niż tradycyjną wieś. Jest również jednym z najstarszych punktów osadniczych, a do początku XX w. jednym z głównych ośrodków gospodarczych i oświatowych Kotliny Turczańskiej.

Historia edytuj

Historia Mošoviec sięga blisko 3 tysięcy lat wstecz. Z terenu wsi (ale dziś nie wiadomo już dokładnie skąd) pochodzą znaleziska z końca epoki brązu (brązowe siekierki i naramienniki) oraz monety rzymskie. Pierwsza wzmianka pisana o Mošovcach pochodzi z 1233 roku od króla Andrzeja II. Nazwa miejscowości pochodzi od dawniejszego Mojžišovce, czyli Mojżeszowce[5].

Początkowo Mošovce tworzyły dwie osady: pierwsza, Machyuch, znajdowała się na obszarze dzisiejszego miasteczka (Stary Rad, 1233), natomiast druga, Terra Moys (1277), od której pochodzi współczesna nazwa miejscowości, leżała w miejscu obecnego Vidrmochu.

To właśnie nazwa drugiej osady, oznaczająca dosłownie „ziemia Mojša” pozwala wnioskować, że cała wioska należała niegdyś do niejakiego pana Mojša, którego imię było prawdopodobnie skrótem słowiańskiego imienia Mojtech, podobnego do współczesnych imion Vojtech lub Mojmir[potrzebny przypis]. Przez stulecia nazwa wioski podlegała częstym zmianom, począwszy od Mossovych, przez Mosocz, Mossowecz, villa regia Mayos alio nomine Mossovych, oppidioum Mayus sue Mosocz, Mosocz olim Mayus aż po dzisiejsze Mošovce.

Osobną antyczną częścią Mošoviec jest dawna osada Chornukov zachowana pod obecną nazwą Čerňakov (1252).

Na początku swojego istnienia Mošovce rozwijały się jako osada królewska, a od 1378 r., kiedy to otrzymały prawa miejskie na wzór Cieszyna, jako miasto podległe zamkowi królewskiemu w Blatnicy. W XV w. miasteczko weszło w skład „państwa” Sklabinia. W 1527 r. Mošovce dostały się pod panowanie rodziny Revay, która ograniczyła miastu przywileje na prawie 400 lat.

Pomimo niespokojnych czasów, Mošovce szybko rozwinęły się w rzemieślnicze centrum południowej części Turca. Rzemieślnicy byli zorganizowani w 15 cechów, wśród których w XVIII w. do największego znaczenia doszli kożusznicy, kuśnierze, szewcy, krawcy i płóciennicy. Najsławniejszym z nich był cech kożuszników. Najdłużej z kolei utrzymał się w mieście cech szewców.

Obecnie Mošovce są ważnym ośrodkiem turystycznym położonym w malowniczej okolicy.

Zabytki edytuj

Jednym z najbardziej interesujących zabytków jest rokokowo-klasycystyczny kasztel z drugiej połowy XVIII w. znajdujący się w ogromnym parku w stylu angielskim. Godnymi uwagi miejscami są także rodzinny dom Jana Kollara, neogotycki kościół katolicki z cennym ołtarzem wybudowany w miejscu starego kościoła parafialnego, kościół ewangelicki z 1784 roku, muzeum rzemiosła, art nouveau cieplarnia oraz pawilon z 1800 roku.

Przyroda edytuj

Okolice Mošoviec charakteryzują się wyjątkowym pięknem. Kompleks historycznych alejek wśród zieleni tworzy estetyczny i imponujący krajobraz znakomicie wkomponowany w lesiste tereny u podnóży gór Wielka Fatra. To pasmo górskie należy do najatrakcyjniejszych na Słowacji. Fantastyczne kształty z wapieni i dolomitów oraz malowniczy krajobraz Doliny Blatnickiej i Doliny Gaderskiej przyciągają turystów ze wszystkich zakątków świata.

Kultura i tradycje edytuj

Osoby związane z Mošovcami:

Współpraca partnerska edytuj

Partnerskie gminy w Polsce to:

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-11]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 58,09S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
  5. Cienkowski, W.P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, str. 142

Linki zewnętrzne edytuj