Moinba
Moinba (chiń. 门巴族, Ménbā Zú) – oficjalnie uznana mniejszość narodowa w Chińskiej Republice Ludowej, z grupy ludów tybetańskich. Mieszkają przede wszystkim w powiatach Medog, Nyingchi i Cona w południowym Tybecie. Zamieszkują też stan Arunachal Pradesh w Indiach. Do południowego Tybetu przybyli stosunkowo niedawno, prawdopodobnie ok. 300 lat temu. Według spisu powszechnego z 1990 liczyli 7475 członków, ale ludzi mówiących językami moinba jest dużo więcej, podobnie jak ludzi identyfikujących się kulturowo w ten sposób[1].
Populacja |
ok. 374 tys. (1990) |
---|---|
Miejsce zamieszkania | |
Język |
cuona monba, motuo monba |
Religia | |
Grupa |
ludy tybetańskie |
Języki moinba tworzą wysoce zróżnicowaną grupę, z wieloma dialektami. Dwa główne języki, wzajemnie niezrozumiałe, dzielą Moinba na dwa ludy, które są jednak oficjalnie uznane za jedną grupę[1]. Językiem cuona monba (czasem klasyfikowanym też jako dialekt języka tybetańskiego) mówi ok. 30 tysięcy osób; motuo monba – ok. 5 tysięcy[2].
Są rolnikami uprawiającymi ryż, kukurydzę, proso, grykę, soję i sezam; hodują owce i bydło, uzupełniają też dietę dzięki polowaniu. Zamieszkują izolowane obszary południowego Tybetu, wysokie góry lub głębokie doliny, w które zostali zepchnięci przez Tybetańczyków[1]. Od XIV w. do lat 50. władzę typu feudalnego na ich terenach sprawowały klasztory buddyjskie[3].
Od otaczających ich Tybetańczyków, odróżniają się strojem: w Lekpo typowy strój kobiecy to jaskrawo czerwona suknia i czerwony, stożkowaty kapelusz. W regionie Medog noszą pasiaste, wielokolorowe fartuchy[1].
Dawniej praktykowali poliandrię i poligynię, obecnie są monogamiczni. Małżonkowie zajmują podobną pozycję w małżeństwie[3]. Większość Moinba wyznaje buddyzm tybetański i jest głęboko religijna, wierzy w ostateczne osiągnięcie nirvany, po wielu cyklach wcieleń. Praktykują podobne Tybetańczykom obrządki tak jak np. pogrzeb podniebny, wodny czy kremację. Najważniejszy klasztor Moinba znajduje się w Tawang. Zachowała się też częściowo obrzędowość szamańska. Z Moinba wywodził się szósty dalajlama, Cangjang Gjaco[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e James S. Olson: An Ethnohistorical Dictionary of China. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1998, s. 238-9. ISBN 0-313-28853-4.
- ↑ Walter Schearer, Hongkai Sun: Speakers of the Non-Han Languages and Dialects of China. Lewiston: Edwin Mellen Press, 2002, s. 106-109. ISBN 0-7734-7306-8.
- ↑ a b Moinba. W: Paul Friedrich, Norma Diamond: Encyclopedia of World Cultures. T. VI: Russia and Eurasia / China. New York: G.K. Hall & Company, 1994, s. 437. ISBN 0-8161-1810-8.