Moritz Fasal
Moritz Fasal (ur. 10 stycznia 1841 w Cieszynie, zm. 4 lutego 1919 tamże) – żydowski przedsiębiorca z Cieszyna, producent wódek i likierów, cesarsko-królewski dostawca dworu.
 Nagrobek Moritza Fasala na Nowym Cmentarzu Żydowskim w Cieszynie | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 stycznia 1841 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lutego 1919 |
| Zawód, zajęcie |
producent wódek i likierów |
| Małżeństwo |
Fanny Fasal |
| Dzieci |
Adolf, Olga, Gabriela, Leon, Oskar, Aurelia, Sydonia |
| Odznaczenia | |
| |
Potomek tzw. tolerowanych Żydów, którzy mogli mieszkać na Śląsku Cieszyńskim od 1752. Na polecenie cesarza Józefa II musieli przybrać niemieckie nazwiska, stąd przodek Moritza Salomon Löbl z Kocobędza przybrał nazwisko Fasal. Ojciec Moritza, Natan (zm. 1877), był kupcem.
Moritz zaczynał swoją kupiecką karierę jako pomocnik krewniaka Józefa, kupca z cieszyńskiego przedmieścia Kamieniec, zamieszkałego w dzielnicy Saska Kępa pod numerem 56. W 1868 założył własną firmę produkującą likiery, wódki gatunkowe i wodę sodową. Później, jeszcze przed 1874, założył nową, większą fabrykę likierów i został właścicielem domu na Saskiej Kępie 56. Prowadził także sklep firmowy, gospodę oraz mały sklepik z papierosami i prasą. W 1875 firmę Fasala wpisano do ksiąg handlowych sądu okręgowego w Cieszynie.
Z biegiem lat jeszcze bardziej rozwinął swoją działalność. Produkty Fasala były nagradzane na licznych wystawach, m.in. w 1880 na II Śląskiej Wystawie przemysłowej i rolniczej w Cieszynie czy na międzynarodowej wystawie poświęconej higienie w Brukseli w 1892. W latach 80. XIX wieku firma zrezygnowała z produkcji rosolisów i postawiła na likiery ziołowe, wodę sodową, soki i syropy owocowe. W 1886 miała już swoje składy w Wiedniu, Opawie i Karniowie. Od 1894 Fasal mógł na swoich wyrobach zamieszczać cesarskiego orła. Uhonorowaniem działalności przedsiębiorcy było przyznanie mu w 1903 tytułu cesarsko-królewskiego dostawcy dworu. W praktyce tytuł ten nie oznaczał, że faktycznie dostarczał produkty na stół cesarza, jednak było to prestiżowe wyróżnienie[1].
Był radnym miasta Cieszyna w latach 1879–1913, do 1917 przewodniczącym Towarzystwa Krajcarowego pomagającego najuboższym uczniom. Był też założycielem zakładu na Saskiej Kępie, zajmującego się rozdawaniem darmowej zupy biednym dzieciom. Działał też charytatywnie na inne sposoby – rocznie fundował około 400 par obuwia dla biednych dzieci[1] oraz wsparł finansowo budowę kościoła katolickiego w Dąbrowie.
Był członkiem Czytelni Niemieckiej w Cieszynie i Związku Weteranów Wojennych, cenzorem Komunalnej Kasy Oszczędności, członkiem zarządu kasy oszczędności Towarzystwa Rzemieślniczego (późniejszego Banku Rzemiosła), współzałożycielem i przewodniczącym stowarzyszenia Talmud-Thora, skarbnikiem koła Czerwonego Krzyża w Cieszynie. Cesarz Franciszek Józef I nadał mu Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z Koroną[1].
Jego żoną była Fanny angażująca się w działalność charytatywną. Z tego małżeństwa pochodzili Adolf, Olga, Gabriela, Leon, Oskar, Aurelia i Sydonia[2].
Zmarł 4 lutego 1919 w Cieszynie i został pochowany obok zmarłej w roku 1916 żony na Nowym Cmentarzu Żydowskim.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Janusz Spyra: Fabryka likierów i wody sodowej Maurycego Fasala w Cieszynie. [dostęp 2008-12-07]. (pol.).
- ↑ Keith Kaye: Moritz Fasal. [dostęp 2008-12-07]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Janusz Spyra: Fabryka likierów i wody sodowej Maurycego Fasala w Cieszynie. [dostęp 2008-12-07]. (pol.).
- Janusz Spyra: Moritz Fasal. [dostęp 2008-12-07]. (pol.).