Muchomor cesarski
Muchomor cesarski (Amanita caesarea (Scop.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor cesarski |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita caesarea (Scop.) Pers. Syn. meth. fung. 2: 252 (Getynga, 1801) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli nadając mu nazwę Agaricus caesarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1801 r. Christian Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Amanita[2].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
- Agaricus caesareus Scop. 1772
- Amanita aurantia Lam. 1783
- Amanita aurantiaca Pers. 1801
- Amanita caesarea var. alba Gillet 1874
- Amanita caesarea var. aurantia Gillet 1874
- Amanita caesarea (Scop.) Pers. 1801) var. caesarea
- Amanita caesarea var. lutea Gillet 1874
- Amanita caesarea var. rubra Gillet 1874
- Venenarius caesareus (Scop.) Murrill 1913
- Volvoamanita caesarea (Scop.) E. Horak 1968
Nazwę polską podał Henryk Orłoś w 1949 r[4].
Morfologia
edytujŚrednica 8-20 cm, początkowo niemal kulisty, później płaskołukowaty, u starszych okazów płaski. Powierzchnia gładka i naga, czasami z resztkami osłony. Brzegi kapelusza wyraźnie prążkowane, barwa jaskrawopomarańczowa do czerwonopomarańczowej, później blednąca do złotożółtej i bladożółtej[5].
Wolne i gęste, początkowo mają kolor bladożółty, później złotożółty[5].
Wysokość do 16 cm, nieomal walcowaty, o nieco zgrubiałej podstawie otoczonej białą pochwą w postaci dużych płatów. Początkowo jest pełny, później rurkowaty. Posiada duży, żółty i zwisający pierścień[5].
Biały, tylko pod skórką złotożółty. Smak i zapach niewyraźny[5].
Występowanie i siedlisko
edytujJest pospolity na południu Europy, w Europie Środkowej jest rzadki[6]. W Polsce opisano w literaturze tylko jedno stanowisko tego gatunku – w miejscowości Bielinek nad Odrą w 1959[4]. Obecnie jest uważany za gatunek wymarły[7], możliwy jednak do znalezienia w cieplejszych regionach kraju[8].
Stadium młodociane ukazuje się nad ziemią przypominając tępy koniec jajka, potem szybko uwalnia się z osłony. Owocniki pojawiają się od lipca do października w świetlistych i ciepłych lasach liściastych pod dębami, kasztanem jadalnym, rzadziej pod bukami[5].
Znaczenie
edytujGrzyb mikoryzowy[4]. Jest jadalny. W starożytności uważany był za przysmak godny cesarskiego stołu, stąd też i jego nazwa. Obecnie nadal ceni się jego walory smakowe[6].
Gatunki podobne
edytuj- muchomor żółtawy (Amanita crocea). Jest jaśniejszy i ma trzon łuskowaty[5].
- muchomor czerwony (Amanita muscaria), który różni się ciemniejszą barwą kapelusza, białymi blaszkami i białym trzonem.
Przypisy
edytuj- ↑ Amanita caesarea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-01-08]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.