Naczelnik ZHP

Naczelnik ZHP – obok Przewodniczącego ZHP najwyższa funkcja w Związku Harcerstwa Polskiego.

Naczelnik ZHP

Proporzec Naczelnika ZHP, który podnosi się pod prawym salingiem jachtu na maszcie, w ośrodku, przystani lub na obozie, w czasie przebywania tam naczelnika
Stanowisko
Państwo	Polska
Data utworzenia	1919
Pierwszy Naczelnik	Stanisław Sedlaczek (Naczelnik Harcerzy ZHP), Maria Wocalewska (Naczelniczka Harcerek ZHP)
Długość kadencji	4 lat
Obecny Naczelnik	hm. Martyna Kowacka
Siedziba	budynek Głównej Kwatery ZHP
Strona internetowa

Kompetencje Naczelnika ZHP

Naczelnik ZHP:

• reprezentuje Związek Harcerstwa Polskiego na zewnątrz;
• określa organizację i zasady działania Głównej Kwatery ZHP oraz kieruje jej pracą;
• powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych i gospodarczych utworzonych przez Główną Kwaterę ZHP;
• wydaje rozkazy;
• wykonuje inne zadania określone w Statucie lub przekazane przez Zjazd ZHP albo Radę Naczelną ZHP;
• zarządza majątkiem i prowadzi gospodarkę finansową przy pomocy Skarbnika ZHP.

Historia

Przywódcy polskiego skautingu 1911-1914

Naczelna Komenda Skautowa w zaborze austriackim:

• Przewodniczący (później Naczelny Komendant Skautowy) – dr Kazimierz Wyrzykowski;
• członek Komendy (Rady Przybocznej) – Andrzej Małkowski;
• 12 grudnia 1911 roku Naczelna Komenda Skautowa przekształca się w Związkowe Naczelnictwo Skautowe, które staje się najwyższą władzą polskiego skautingu w zaborze austriackim. W skład Związkowego Naczelnictwa Skautowego weszło wielu twórczych instruktorów, m.in.: Andrzej Małkowski, Olga Drahonowska, Jadwiga Falkowska, Ignacy Kozielewski, Jerzy Grodyński, Tadeusz Strumiłło, Zygmunt Wyrobek.

Naczelna Komenda Skautowa w zaborze rosyjskim

• Przewodniczący – Gustaw Simon;
• w grudniu 1911 roku powstaje w Warszawie Naczelna Komenda Skautowa jako najwyższa władza polskiego skautingu męskiego w zaborze rosyjskim;
• latem 1914 roku Związkowe Naczelnictwo Skautowe organizuje drugi ogólnokrajowy kurs instruktorski w Skolem, na którym zaczęto prowadzić rozmowy na temat zjednoczenia całego polskiego skautingu w jedną organizację (wybuch 1 sierpnia 1914 roku I wojny światowej przerywa konstrukcje);
• wybitni instruktorzy: ks. Kazimierz Lutosławski, Alojzy Pawełek z Warszawy, Władysław Nekrasz z Kijowa.

Przywódcy polskiego skautingu w czasie I wojny światowej 1914-1918

Wypadki wojenne, wstępowanie wielu skautów i instruktorów do wojska spowodowały osłabienie pracy skautowej w Małopolsce (zabór austriacki). Ośrodek skautowy we Lwowie traci na znaczeniu. Na czoło organizacji skautowych wysuwa się ośrodek warszawski (zabór rosyjski).

W Królestwie Polskim (główna część zaboru rosyjskiego) działały cztery organizacje skautowe:

• skauting męski podległy Naczelnej Komendzie Skautowej w Warszawie (od połowy 1916 roku przyjął nazwę Związek Harcerstwa Polskiego);
• Polska Organizacja Skautowa – powstała na przełomie 1914/1915 na terenach zajętych w czasie działań wojennych przez wojska austriackie i niemieckie. Szef Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego z siedzibą w Piotrkowie ppłk Władysław Sikorski, który interesował się skautingiem, ułatwił grupie instruktorów utworzenie odrębnej organizacji skautowej niezależnej od Lwowa i Warszawy. Pierwszym Naczelnym Komendantem był Jan Sikorski. Działali tu także Tadeusz Młodkowski, Maria Wocalewska, Kazimierz Kierzkowski.
• Związek Skautek Polskich – jedyna, całkowicie odrębna i samodzielna skautowa organizacja żeńska działająca od grudnia 1914 do listopada 1916 roku. W wyniku wybuchu I wojny światowej praca skautowa w Warszawie uległa poważnemu osłabieniu, zerwane zostały więzi organizacyjne. W tej sytuacji w grudniu 1914 roku Helena Gapnerówna, Halina Kożuchowska i Irena Rebandelówna zwołały radę drużynowych, w wyniku czego utworzono Naczelną Komendę z Antoniną Walicką jako Naczelną Skautką, przyjmując nazwę Związek Skautek Polskich. Po zajęciu Warszawy przez Niemców działalność Związku polegała głównie na pomocy dla Polskiej Organizacji Wojskowej i Legionów Polskich. Związek Skautek Polskich był solidarny z Polską Organizacją Skautową.
• Junactwo – koedukacyjna organizacja młodzieży wiejskiej i robotniczej, pracująca metodami skautowymi. Działała od jesieni 1912 do listopada 1916 roku. Twórcą był Stefan Plewiński, członkami Komendy byli m.in. Władysław Radwan, Janina Porazińska. Jednym z członków Rady Przybocznej był Adam Chętnik.

hm. Antoni Olbromski.

Naczelnicy Związku Harcerstwa Polskiego od 1918

Naczelnicy Harcerzy 1919–1939

• Stanisław Sedlaczek – 1919–1921,
• Henryk Glass – 22 maja 1921 – 27 kwietnia 1924,
• Adolf Heidrich – 27 kwietnia 1924 – 19 kwietnia 1925,
• Stanisław Sedlaczek – 19 kwietnia 1925 – 2 lutego 1931,
• Antoni Olbromski – 2 lutego 1931 – 1 listopada 1936,
• Tomasz Piskorski – p.o. 1936,
• Zbigniew Trylski – 1937-1939,
• Lechosław Domański – 1939.

Naczelniczki Harcerek 1919–1939

• Maria Wocalewska – 1919-1923,
• Zofia Wocalewska – 1923,
• Helena Sakowiczówna – 1923–1924,
• Maria Uklejska – 1924-1925,
• Zofia Wilczyńska – 1925-1926,
• Jadwiga Falkowska – 1926-1927,
• Maria Uklejska – 1927-1928,
• Anna Dydyńska-Paszkowska – 1928-1931,
• Jadwiga Wierzbiańska – 1931-1937,
• Maria Anna Krynicka – 1937-1945.

Naczelnicy Szarych Szeregów 1939–1945

• hm. Florian Marciniak – 27 września 1939 – 6 maja 1943,
• hm. Stanisław Broniewski – 12 maja 1943 – 3 października 1944,
• hm. Leon Marszałek – 3 października 1944 – 18 stycznia 1945.

Naczelnicy ZHP poza granicami Kraju od 1945

między innymi:

• hm. Ryszard Białous – Naczelnik Harcerzy ZHPpgK 1947
• hm. Zbigniew Trylski – Naczelnik Harcerzy ZHPpgK 1952-1955,
• hm. Ryszard Kaczorowski – Naczelnik Harcerzy ZHPpgK 1955-1967,
• hm. Jacek Bernasinski – Naczelnik Harcerzy ZHPpgK 1974-1988,
• hm. Edmund Kasprzyk – Naczelnik Harcerzy ZHPpgK
• hm. Teresa Ciecierska – Naczelniczka Harcerek ZHPpgK

Naczelnicy ZHPwN od 1927

• hm. Józef Kwietniewski 1927 – 1935,
• hm. Józef Kachel 1935 – 1939,
• hm. Robert Matysiak od września 2012.

Naczelnicy Harcerzy 1945-1948

• hm. Michał Sajkowski – grudzień 1944 – maj 1945,
• hm. Roman Kierzkowski – maj 1945 – 1948,
• hm. Stanisław Chladek – 1948.

Naczelniczki Harcerek 1945-1948

• hm. Kazimiera Świętochowska – grudzień 1944 – maj 1945,
• hm. Wiktoria Dewitz – maj 1945 – 1948.

Naczelnik Harcerstwa 1956-1964

• hm. Zofia Zakrzewska 1956-1964.

Naczelnicy ZHP od 1964

• hm. PL Wiktor Kinecki – 1964-1969,
• hm. PL Stanisław Bohdanowicz – 1969-1974,
• hm. PL Jerzy Wojciechowski – 1974-1980,
• hm. PL Andrzej Ornat – 1980-1982,
• hm. PL Ryszard Wosiński – 1982-1989,
• hm. Krzysztof Grzebyk – 1989-1990,
• hm. Ryszard Pacławski – 1990-2000,
• hm. Wiesław Maślanka – od 18 listopada 2000 do 2 grudnia 2005,
• hm. Teresa Hernik – od 3 grudnia 2005 do 9 września 2007,
• hm. Małgorzata Sinica – od 9 września 2007 do 8 grudnia 2017,
• hm. Anna Nowosad – od 8 grudnia 2017 do 6 lutego 2021,
• hm. Grzegorz Woźniak – od 13 marca 2021 do 21 maja 2022,
• hm. Martyna Kowacka – od 21 maja 2022.

• 
  hm. PL Ryszard Wosiński
• 
  hm. Wiesław Maślanka
• 
  hm. Małgorzata Sinica

Linki zewnętrzne

• Oficjalny serwis ZHP
• Oficjalny serwis ZHPwN. zhpwn.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-27)].

Bibliografia

• Leksykon harcerstwa. Olgierd Fietkiewicz (red.). Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 277-278. ISBN 83-203-1779-7.