Naskórek
Naskórek, epiderma (łac. epidermis) – najbardziej zewnętrzny i jednocześnie najcieńszy nabłonek okrywający powłokę ciała organizmu zwierzęcego, pochodzenia ektodermalnego, u bezkręgowców określany nazwą naskórka, epidermy[1] lub hipodermy (hypodermis)[2] – składa się z jednej warstwy komórek, u kręgowców nazywany jest naskórkiem, rzadziej epidermą[3], i jest złożony z kilku warstw.
Naskórek kręgowców jest zewnętrzną warstwą skóry – ma około 0,5 mm, przy czym grubość ta jest większa (do 1,0 – 1,5 mm) na skórze podeszwy i dłoni. Tradycyjnie uważa się[kto?], że naskórek zbudowany jest z wielowarstwowego nabłonka płaskiego rogowaciejącego, w rzeczywistości jednak tylko dwie, trzy warstwy żywych komórek leżących najbardziej powierzchownie są płaskimi. Większość keratynocytów to komórki sześcienne lub walcowate.
W skład naskórka wchodzą komórki układające się w warstwy (6-20), następujących typów:
- nabłonkowe – keratynocyty, stanowią główną masę naskórka;
- komórka Merkla – receptor dotyku;
- melanocyt;
- komórka dendrytyczna.
Unaczynienie skóry:
- sieć głęboka – skóra właściwa, tkanka podskórna
- sieć podbrodawkowa – u podstawy brodawek
- sieć powierzchowna.
Przy oziębieniu następuje odruchowy skurcz naczyń krwionośnych i mięśni stroszących włosy (mm. Arectores pilorum)
WarstwyEdytuj
Keratynocyty układają się w naskórku w 5 warstw. Idąc od błony podstawnej są to:
- warstwa podstawna (stratum basale) – najgłębiej położona część naskórka.
- warstwa kolczysta (stratum spinosum);
- warstwa ziarnista (stratum granulosum);
- warstwa jasna, inaczej świetlana (stratum intermediale, lucidum) (tylko w grubych naskórkach, np. podeszwy);
- warstwa rogowa naskórka (stratum corneum), jej część podlegająca złuszczaniu to stratum disjunctum;
Warstwa podstawna i warstwa kolczysta to warstwy żywe. Nazywa się je łącznie warstwą rozrodczą (stratum germinativum) albo strefą Malpighiego[4].
Wytwarza włosy, paznokcie, gruczoł łojowy, potowy, mlekowy (elementy martwe). Warstwa rogowa naskórka ochrania skórę przed czynnikami chorobotwórczymi. Poza tym, nie przepuszcza wody.
Melanina znajdująca się w naskórku nadaje barwę skórze i chroni przed działaniem promieniowania słonecznego.
Preparat histologiczny w MŚ, barwienie HE. Naskórek zaznaczono.
Optyczna tomografia koherencyjna skóry palca przedstawiająca warstwy naskórka. U góry znajduje się warstwa zrogowaciała z warstwą złuszczającą się, a w środku znajduje się warstwa świetlana. Na dole widoczne powierzchowna część skóry właściwej. Przewody potowe są dobrze widoczne.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.