Nikolaus von Lutterotti
Nikolaus von Lutterotti, wł. Marco von Lutterotti (ur. 22 lipca 1892 w Kaltern, zm. 28 października 1955 w Stuttgarcie) – niemiecki zakonnik pochodzący z Włoch, benedyktyn, przeor w klasztorze w Krzeszowie, archiwista, historyk sztuki, historyk, kolekcjoner dewocjonaliów, autor publikacji o dziejach i osobistościach klasztoru krzeszowskiego, dziełach sztuki w nim obecnych oraz przewodników po tym zabytku.
 Tablica pamiątkowa z popiersiem Lutterottiego na cmentarzu w Kaltern | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lipca 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 października 1955 |
| Zawód, zajęcie |
benedyktyn, archiwista, historyk, historyk sztuki, pisarz, kolekcjoner |
Marco von Lutterotti uczęszczał do prowadzonej przez franciszkanów szkoły średniej w Bolzano i po uzyskaniu tam matury[1] przez dwa lata studiował teologię w Canisianum w Innsbruck[2], po czym w roku 1912 wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru Emaus w czeskiej Pradze, składając tam w 1914 r. śluby zakonne i przybierając imię zakonne Nikolaus. Przez całą I wojnę światową służył w armii austro-węgierskiej jako sanitariusz. Po wojnie studiował w klasztorze benedyktyńskim w Niemczech. W roku 1922 zamieszkał w klasztorze krzeszowskim, który zasiedlili benedyktyni usunięci przez władze czechosłowackie z Emaus. W tymże roku uzyskał tam święcenia kapłańskie, po czym pełnił m.in. obowiązki kaznodziei i archiwisty klasztornego[3]. Jako archiwista prowadził badania nad dziejami klasztoru cysterskiego w Krzeszowie i osób z nim związanych oraz wydając w ponad 70 publikacjach wyniki tych studiów, jak również przewodniki turystyczne po Krzeszowie[4][5]. Zbierał także dewocjonalia, tworząc obszerną kolekcję, obejmującą ok. 12 000 rycin, 1000 grafik i ponad 170 obrazów malowanych na szkle. Ryciny pozyskiwał głównie z Tyrolu, aczkolwiek dużo egzemplarzy zebrał na Śląsku[6]. W skład kolekcji weszły również modlitewniki z XVII wieku[7]. Ponadto napisał dzieło poświęcone historii i genealogii rodów zamieszkujących jego rodzinny Tyrol[2]. W roku 1940, gdy hitlerowskie władze zajęły znaczną część kompleksu klasztornego i większość zakonników musiała opuścić Krzeszów, von Lutterotti pozostał i w lutym 1943 mianowany został przeorem pozostałej wspólnoty zakonnej[8]. Również po zakończeniu II wojny światowej uniknął wysiedlenia, gdyż był obywatelem włoskim i mieszkał w Krzeszowie aż do 1954, pełniąc posługę duszpasterza dla pozostałych jeszcze w regionie Niemców. W listopadzie 1954 wyjechał najpierw do rodzinnego Kaltern, a w 1955 do benedyktyńskiego klasztoru w Bad Wimpfen w Badeni-Wirtembergii. W tymże roku zmarł na białaczkę w Stuttgarcie i został pochowany na cmentarzu w Bad Wimpfen przy kościele św. Korneliusza[2][9]. Cenotaf von Lutterottiego znajduje się na cmentarzu przy opactwie krzeszowskim[10]. Po śmierci zakonnicy z jego klasztoru w Bad Wimpfen wydali w 1957 r. księgę ku jego pamięci, w 1970 na rodzinnym grobowcu w Kaltern ufundowano tablicę z popiersiem Nikolausa, a w 1972 wybito medal z jego podobizną[11].
Kolekcja dewocjonaliów von Lutterottiego została mu skonfiskowana przez władze polskie w 1954 r., przed emigracją zakonnika na Zachód[12]. Następnie trafiła do zbiorów muzealnych. Olbrzymia jej większość jest własnością Muzeum Narodowego we Wrocławiu, a w jego obrębie przede wszystkim Muzeum Etnograficznego. Pojedyncze eksponaty z kolekcji znalazły się w posiadaniu Muzeum Książąt Lubomirskich Zakładu Narodowego im. Ossolińskich[13].
N. von Lutterottiemu poświęcona była wystawa czasowa „O. Nikolaus von Lutterotti OSB (1892–1955) benedyktyn w Pradze i Krzeszowie, wędrówka pomiędzy systemami” eksponowana w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze w 2021[14], zaś jego zbiorom dewocjonaliów – wystawa czasowa od listopada 2022 do stycznia 2023 r. pt. „Pasje Nikolausa von Lutterottiego” w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 9
- ↑ a b c Inge Steinsträßer, 2010: P. Nikolaus von Lutterotti, O.S.B. (1892-1955) [1]
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 9, 10
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 33
- ↑ a b Strona Muzeum Narodowego we Wrocławiu [2]
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 16
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 24-30
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 12
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 12, 14
- ↑ Oszczanowski P., 2022: Wprowadzenie. W: Dobrzyniecki A., Kurbiel J.: Święte obrazki. Pasje kolekcjonerskie i badawcze o. Nikolausa von Lutterottiego OSB (1892–1955), strona 5. Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 14
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 13, 14
- ↑ Dobrzyniecki 2022, s. 15
- ↑ Strona muzeum o wystawie [3]
Bibliografia
edytuj- Dobrzyniecki A., 2022: Pasje kolekcjonerskie i badawcze o. Nikolausa von Lutterottiego OSB (1892–1955) W: Dobrzyniecki A., Kurbiel J.: Święte obrazki. Pasje kolekcjonerskie i badawcze o. Nikolausa von Lutterottiego OSB (1892–1955). Muzeum Narodowe we Wrocławiu, stron 63.