Obrona cywilna – system, którego celem jest ochrona ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu skutków klęsk żywiołowych i katastrof.

Plakat brytyjski z I wojny światowej, zwracający uwagę na zagrożenie, jakie stanowi powietrzne bombardowanie z niemieckich sterowców

Obrona cywilna w Polsce

edytuj

Aktualny stan prawny

edytuj

Z dniem 23 kwietnia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2024 r. poz. 248). Nowa ustawa uchyliła starą ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2021 r. poz. 372, z późn. zm.), która w Dziale IV wyczerpująco regulowała problematykę obrony cywilnej. Nowa ustawa nie zawiera takich przepisów, i tym samym, obecnie w Polsce nie ma podstaw prawnych funkcjonowania obrony cywilnej[1].

Rys historyczny

edytuj

Do 22 kwietnia 2022 r. organizacją obrony cywilnej w Polsce zajmowała się Obrona Cywilna Kraju, której szefem był Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej. Szefowie Obrony Cywilnej na poziomie gminy, powiatu i województwa opracowywali i opiniowali tzw. plany obrony cywilnej, które były najważniejszą instrukcją dla władz cywilnych w przypadku wystąpienia zagrożenia dla ludności.

Szefem Obrony Cywilnej na poziomie województwa był wojewoda, na poziomie powiatu lub miasta na prawach powiatustarosta lub prezydent miasta, na poziomie gminywójt, burmistrz, prezydent miasta.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi były formacje obrony cywilnej, które składać się mogły z oddziałów przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych, jak i jednostek specjalistycznych (np. ratownictwa). Były tworzone decyzją terenowych organów administracyjnych oraz pracodawców.

Służba w strukturach Obrony Cywilnej Kraju była obowiązkiem obywatela RP, na mocy ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Odbywała się ona na zasadach zbliżonych do służby wojskowej. Mogła być zarządzona jako służba zastępcza.

Znak graficzny

edytuj
 
Znak graficzny OC

Międzynarodowym znakiem graficznym obrony cywilnej jest niebieski trójkąt równoboczny na pomarańczowym tle, niedotykający wierzchołkami krawędzi[2]. Na mocy norm prawa międzynarodowego, mienie oznaczone tym znakiem nie podlega konfiskacie przez obce wojska w czasie wojny. Nie należy mylić go z oznakowaniem pojazdów specjalnych (czarny trójkąt w żółtym lub czerwonym kole) używanych m.in. w Siłach Zbrojnych RP.

Przypisy

edytuj
  1. Luka prawna: Od soboty nie ma podstawy prawnej dla obrony cywilnej w Polsce. samorzad.infor.pl. [dostęp 2022-08-03].
  2. Art. 66 Protokołu dodatkowego (Protokołu I) do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczącego ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Dz.U. z 1992 r. nr 41, poz. 175).

Linki zewnętrzne

edytuj