Ogończyk czarnolicy
Ogończyk czarnolicy[3] (Synallaxis tithys) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w północno-zachodniej części Ameryki Południowej – na niewielkich obszarach Ekwadoru i Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[4].
Synallaxis tithys[1] | |
Taczanowski, 1877 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
ogończyk czarnolicy |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
Zasięg występowania | |
Systematyka
edytujTakson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał polski przyrodnik Władysław Taczanowski w 1877 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał mu nazwę Synallaxis tithys, a jako miejsce typowe podał Lechugal, Tumbes w Peru[5][6]. Holotypem była samica dostarczona przez Jana Sztolcmana[6]. Badania molekularne wykazały, że ogończyk czarnolicy jest najbliżej spokrewniony z ogończykiem jednobarwnym (Synallaxis unirufa), ogończykiem czarnogardłym (Synallaxis castanea), ogończykiem kreskowanym (Synallaxis cinnamomea), ogończykiem rdzawolicym (Synallaxis cherriei) i ogończykiem rdzawym (Synallaxis rutilans)[7]. Jest gatunkiem monotypowym[8][9][10].
Etymologia
edytujMorfologia
edytujMały ptak o tęczówkach od czerwonobrązowych do szarobrązowych, nogi i stopy szare lub jasnoszare, a czasami niebieskawo-rogowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Dziób dosyć długi i cienki, górna szczęka od czarnej do ciemnoszarej, żuchwa od niebieskoszarej do szarej. Gatunek ten jest w większości ciemnoszary. Czoło i okolice oczu oraz podbródek i gardło czarne. Od dzioba pod policzkami ciągnie się szary wąs, który rozszerza się i łagodnie przechodzi w szarą szyję. Góra głowy i grzbiet ciemnoszare. Plecy i zad przechodzą od szarobrązowego do ciemnobrązowego. Skrzydła płowo-rude, lotki ciemnobrązowe z rudobrązowymi obrzeżami. Ogon ciemnobrązowy, stopniowany, dość długi z ośmioma sterówkami o postrzępionych końcach. Dolne części ciała szare z bledszym odcieniem na brzuchu. Pokrywy podogonowe i boki ciała z oliwkowym odcieniem. Młode osobniki są bardziej oliwkowe, a spód ciała często mają nakrapiany[4][13].
Zasięg występowania
edytujOgończyk czarnolicy występuje w nadmorskich pasmach gór w zachodnim i południowo-zachodnim Ekwadorze oraz na niewielkim obszarze północno-zachodniego Peru[2]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 42,5 tys. km². Występuje w zakresie wysokości od 50 do 1290 m n.p.m.[13][14]
Ekologia i zachowanie
edytujJego głównym habitatem są tropikalne wilgotne lasy górskie i nizinne, także lasy wtórne; występuje głównie w gęstym podszycie[2][13] (rzadko w średnim piętrze lasów[2]), także w zaroślach przyległych do lasów[13]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[14]. Ptak ten żeruje zazwyczaj w parach, a czasami w stadach mieszanych. Raczej nie jest spotykany pojedynczo. Niewiele wiadomo na temat diety ogończyka czarnolicego. Składa się głównie z chrząszczy, prostokrzydłych i błonkoskrzydłych. Zaobserwowano, że podejmuje pokarm z liści i niewielkich gałęzi na wysokości do 2 m nad poziomem gruntu[13].
Rozmnażanie
edytujPrawie nie ma informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku. Sezon lęgowy prawdopodobnie trwa od stycznia do kwietnia. Młodego ptaka odłowiono w sierpniu. Buduje gniazda w kształcie kuli z patyków o wymiarach około 30 na 30 cm, umiejscowione na drzewach wśród pnączy na wysokości 3–7 m nad poziomem ziemi[13].
Status
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ogończyk czarnolicy jest uznawany za gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[2]. Wielkość populacji jest szacowana na więcej niż 2500, a mniej niż 10 000 dorosłych osobników, a gatunek ten określany jest od rzadkiego do pospolitego. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy ze względu na zmniejszanie się jego naturalnego habitatu[14].
BirdLife International wymienia 15 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje – 10 w Ekwadorze i 5 w Peru. Są to m.in.: Park Narodowy Cerros de Amotape, Park Narodowy Machalilla, Cordillera El Bálsamo, rezerwaty Bosque Protector Cerro Blanco, Bosque Protector Puyango[14].
Przypisy
edytuj- ↑ Synallaxis tithys, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Synallaxis tithys, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 – garncarzowate – Horneros, foliage-gleaners and spinetails (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-06-15].
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.). T. 8: Broadbills to Tapaculos. Barcelona: Lynx Edicions, 2003, s. 283. ISBN 84-87334-50-4. (ang.).
- ↑ Denis Lepage , Blackish-headed Spinetail Synallaxis tithys [online], Avibase [dostęp 2024-06-15] (ang.).
- ↑ a b c W. Taczanowski , Liste des Oiseaux recueillis en 1876 au nord du Pérou occidental par MM. Jelski et Stolzmann, „Proceedings of the Zoological Society of London”, Part 2, 1877, s. 323 (fr.).
- ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x .
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-06-15] .
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-06-15]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson , PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-06-08] (ang.).
- ↑ Synallaxis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-06-08] (ang.).
- ↑ tithys, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-06-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g J.V. Remsen, Jr. & Christopher J. Sharpe: Blackish-headed Spinetail Synallaxis tithys, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-06-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Species factsheet: Synallaxis tithys [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-06-15] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].