Okeanos (stgr. Ὠκεανός Ōkeanós, łac. Oceanus) – w mitologii greckiej największy z tytanów, personifikacja tzw. morza zewnętrznego.

Okeanos
Ὠκεανός
bóg morza zewnętrznego, ojciec wszystkich rzek
Ilustracja
Występowanie

mitologia grecka

Teren kultu

starożytna Grecja

Rodzina
Ojciec

Uranos

Matka

Gaja

Żona

Tetyda

Dzieci

okeanidy,
3000 synów (rzeki)
Amfitryta, Metyda

Uchodził za najstarszego syna Uranosa i Gai. Był mężem i bratem tytanidy Tetydy, z którą miał niezwykłą liczbę potomstwa – rzek wpadających do morza: ok. 3000 córek okeanid (wśród nich Urania i Eurynome)[1] i tyluż synów oraz Metydę (Metis) – boginię mądrości[2]. Wskutek tego uważany był za stwórcę (ojca) wszystkich rzek, m.in. takich jak Skamander, Meander, Granikos, Simois oraz Nil[3].

Prawdopodobnie najstarsze z bóstw morskich; uosabiał rzekę opływającą świat zgodnie z pojęciami geograficznymi z najwcześniejszych epok greckiej kultury[4]. Władca głębokich i bezkresnych wód, w rozumieniu Greków – „morza zewnętrznego”, od którego powstało określenie „ocean” jako rozległych wód wokół znanego świata[5]. W starszych wersjach mitu była to ogromna rzeka oblewająca ziemię dokoła albo olbrzymie morze, po którym pływała ziemia w kształcie tarczy.

Rządził morzami za czasów tytanów, jednak po pokonaniu ich przez Zeusa zmuszony został do przekazania władzy na rzecz Posejdona[6]. Wtedy odosobnił się i przestał opuszczać swój pałac położony na krańcu świata. Na fryzie pergamońskiego ołtarza Zeusa przedstawiono go wraz z Nereusem i Doris w walce z gigantami.

Przypisy edytuj

  1. Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1997, s. 300. Najpiękniejszą była Amfitryta, o którą starał się i której małżonkiem został Posejdon (J. Parandowski: Mitologia, dz. cyt., s. 102-103).
  2. Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Świat Książki, 2000, s. 600.
  3. Również mitycznych – np. rzeki Styks, będącej najstarszą z jego córek (J. Parandowski: Mitologia, dz. cyt., s. 41).
  4. Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: WAiF, 1979, s. 55.
  5. Por. Zygmunt Kubiak: Literatura Greków i Rzymian.
  6. W zmaganiach tych nie uczestniczył, dlatego potraktowano go łagodniej (J. Parandowski: Mitologia, dz. cyt., s. 105).

Bibliografia edytuj