Omięk[1][2][3] (Lagria) – rodzaj chrząszczy z rodziny czarnuchowatych i podrodziny omiękowatych.

Omięk
Lagria
Fabricius, 1775
Ilustracja
omięk powolny, samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Nadrodzina

czarnuchy

Rodzina

czarnuchowate

Podrodzina

omiękowate

Plemię

Lagriini

Podplemię

Lagriina

Rodzaj

omięk

Synonimy
  • Lachna Billberg, 1820
Omięk baryłkarz
Lagria rufipennis
Lagria vulnerata
Lagria grenieri

Morfologia

edytuj

Owad dorosły

edytuj

Chrząszcze o wydłużonym, grzbietobrzusznie spłaszczonym[4], u samic szerszym niż u samców ciele długości od 4 do 16 mm[3], porośniętym gęstym, złocistożółtym owłosieniem. Głowa jest czarna[4], kulista, zaopatrzona w duże[3], poprzeczne, silnie wyrojone oczy[4] oraz długie[3], ciemne, matowe wskutek mikroziarenkowania, ciemno owłosione czułki o członie drugim najkrótszym, członach od trzeciego do dziesiątego rozszerzonych ku szczytowi, a członie jedenastym najdłuższym[4]. Warga górna ma zaokrąglone kąty przednie i wycięty brzeg przedni[3]. Samice mają bardzo szerokie czoło, samce zaś czoło wąskie i silnie wyłupiaste oczy[3]. Przedplecze jest czarne, tak szerokie jak głowa mierzona z oczami[4], zazwyczaj walcowate, rzadziej w tyle rozszerzone[3]. Pokrywy są ochrowożółte do brunatnych[3][4], w tyle rozszerzone i tam dwukrotnie szersze od przedplecza[3]. Powierzchnia pokryw jest bezładnie punktowana[4]. Podgięcia pokryw dochodzą do ich wierzchołków[3]. Odnóża są brązowoczarne, smukłe[4], o goleniach pozbawionych guzków czy kolców[3]. Odwłok ma widoczne błony międzysegmentalne pomiędzy trzecim i czwartym oraz czwartym i piątym z widocznych sternitów[4].

Stadia rozwojowe

edytuj

Jaja są żółtawo zabarwione, owalne, o gładkim chorionie, długości poniżej 1 mm i szerokości około 0,5 mm[3].

Larwy mają ciało ciemnobrunatne, gęsto owłosione, w kształcie walcowate, lekko spłaszczone, w spoczynku łukowato wygięte. Kulista głowa ma wyraźne szwy czołowy i ciemieniowy. Zaopatrzona jest w pięć par oczek larwalnych oraz trójczłonowe czułki o członie pierwszym pierścieniowatym, drugim buławkowatym, a trzecim krótko-stożkowatym. Przedtułów jest niewiele dłuższy niż śródtułów i zatułów. Odnóża są czteroczłonowe, pozbawione kolców, zwieńczone jednym pazurkiem. Owalne przetchlinki leżą na śródpiersiu i pleurach segmentów odwłoka od pierwszego do ósmego[3].

Poczwarka ma ciało od 2,5 do 3 razy dłuższe niż szerokie, żółtawe, gęsto porośnięte brunatnymi włoskami, u samic bardziej krępe niż u samców. Czułki sięgają do ud ostatniej pary odnóży, a pochewki skrzydeł do czwartego lub piątego segmentu odwłoka. Pleuryty segmentów odwłoka od pierwszego do ósmego mają boczne wyrostki, na sześciu pierwszych ampułkowate[3].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owady te zamieszkują głównie lasy, zarośla i zakrzewienia. Jaja składane są do gleby i pod martwą materię roślinną. Larwy żerują na opadłym listowiu i innych rozkładających się szczątkach roślinnych. Osobniki dorosłe bytują na rozmaitych roślinach. Odżywiają się żywymi i suchymi liśćmi drzew i krzewów oraz cienką korą[3].

Rodzaj najliczniej reprezentowany jest w krainach etiopskiej i orientalnej[3]. W Palearktyce występuje około 40 gatunków[4], z których dwa obecne są w Europie Środkowej, w tym w Polsce – omięk baryłkarz i omięk powolny[4][3]. Niecałe 30 gatunków stwierdzono w krainie australijskiej. Brak natomiast gatunków rodzimych dla Ameryk[3].

Taksonomia

edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa[5]. Obejmuje blisko 200 opisanych gatunków[3], w tym[5]:

Przypisy

edytuj
  1. Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Dział I zoologiczny, oddział zwierząt bezkręgowych. IV. Chrząszcze czyli tęgoskrzydłe (Coleoptera). Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 179.
  2. Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931.
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Bolesław Burakowski: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 88-90 Rozmiazgowate – Pythidae, Omiękowate – Lagriidae, Cisawkowate – Alleculidae. Wrocław: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
  4. a b c d e f g h i j k Vladimir Novák: Beetles of the family Tenebrionidae of Central Europe. Praga: Academia, 2014, s. 203-239, seria: Zoological Keys.
  5. a b genus Lagria Fabricius, 1775. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-08-11].