Ostróżka tatrzańska
gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych
Ostróżka tatrzańska[4] (Delphinium oxysepalum) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Endemit zachodniokarpacki. Jedynymi miejscami na świecie, gdzie rośnie dziko to: Tatry, Niżne Tatry, Wielki Chocz, Mała Fatra[5]. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ostróżka tatrzańska |
| Nazwa systematyczna | |
| Delphinium oxysepalum Pax & Borbás Term. Füz. 12: 647 1890[3] | |
Morfologia edytuj
- Łodyga
- Wzniesiona, soczysta, gruba, nierozgałęziona. Osiąga wysokość 50–100 cm. Górą przylegająco owłosiona, dołem gładka[6].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe, liście duże, nagie lub słabo owłosione z długimi i grubymi ogonkami. Są głęboko 5- klapowe. Ich listki są 3– wrębne, głęboko zazębione. Unerwienie liści wyraźnie promieniste.
- Kwiaty
- Na szczycie łodygi kwiaty na długich szypułkach, zebrane w grono. Kwiaty intensywnie lazurowe lub fioletowe i posiadające dużą, brodawkowatą ostrogę. Kwiat (bez ostrogi) ma długość 22–40 mm i szerokość 6–12 mm. Składa się z 5 długich działek kielicha, które pełnią rolę płatków korony. Charakterystyczną cechą gatunkową jest kształt tych działek – są one długie i mają zaostrzone końce. Cztery płatki korony są zredukowane, trudne do zauważenia. Górna działka kielicha tworzy ostrogę. Wewnątrz kwiatu 3 słupki i liczne pręciki[5][7].
- Owoc
- Nieduże, delikatnej budowy mieszki, o lekkim niebieskim zabarwieniu. Nasiona ze skrzydełkami, rozsiewane przez wiatr[6].
- Korzeń
- Grube i mocne, głęboko wrastające w glebę.
Biologia i ekologia edytuj
- Rozwój: bylina. Roślina miododajna i owadopylna, kwitnie w lipcu[6].
- Siedlisko: rośnie w ziołoroślach, poza tym spotyka się ją na zarastających piargach, wśród skał, na murawach, przy ścieżkach. Rośnie zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym. Roślina górska, granica jej pionowego zasięgu wynosi od ok. 1000 do 2100 m n.p.m.[6].
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Adenostylion[8].
- Cała roślina oprócz kwiatów jest trująca. Powoduje spadek ciśnienia, trudności w oddychaniu, przy dużych dawkach zatrzymanie pracy serca[9].
- Tworzy mieszańce z ostróżką wyniosłą (Delphinium elatum)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ a b c d Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.