Wikipedia

Ostróżka

Ostróżka (Delphinium L.) – rodzaj roślin należących do rodziny jaskrowatych. Obejmuje około 500 gatunków (w szerokim ujęciu, obejmującym czasem wyodrębniany rodzaj ostróżeczka Consolida)[4]. Zasięg rodzaju obejmuje strefę umiarkowaną i subtropikalną półkuli północnej oraz obszary górskie w strefie równikowej w Afryce[4][5]. W Europie ma 25 przedstawicieli[5]. W Polsce z rodzaju w wąskim ujęciu występują trzy gatunki: ostróżka tatrzańska (D. oxysepalum), ostróżka wyniosła (D. elatum, której podgatunek D. elatum subsp. nacladense podnoszony bywa do rangi osobnego gatunku – ostróżki wschodniokarpackiej D. nacladense) oraz ostróżka Kotuli (D. ×kotulae). W szerszym ujęciu rodzaju należy tu także zadomowiony antropofit – ostróżeczka polna (ostróżka polna – D. consolida) i przejściowo dziczejąca ostróżeczka wschodnia (ostróżka wschodnia – D. orientalis)[6].

Ostróżka
Ilustracja
Morfologia (Delphinium grandiflorum)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

ostróżka

Nazwa systematyczna
Delphinium L.
Sp. Pl. 530. 1753
Typ nomenklatoryczny

D. peregrinum L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Ostróżka tatrzańska
Delphinium 'Magic Fountain'
Delphinium ceratophorum

Ze względu na obecność wielu alkaloidów są to rośliny trujące. Niektóre bywają jednak wykorzystywane jako rośliny lecznicze. Liczne gatunki i mieszańce uprawiane są jako rośliny ozdobne. D. semibarbatum wykorzystywana jest jako źródło żółtego barwnika i roślina włóknista[5].

Morfologia edytuj

Pokrój
Byliny, rzadziej rośliny dwuletnie i jednoroczne.
Liście
Dłoniastodzielne.
Kwiaty
Grzbieciste, o 5 działkach, górna działka tworzy ostrogę. Płatków 2, 3 górne z ostrogą, pozostałe z długim paznokciem. Liczne, ustawione spiralnie pręciki, przeważnie 3 słupki, rzadziej 4 lub 5.
Owoce
Typu mieszek, nasiona oskrzydlone.

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jaskrowatych z rzędu jaskrowców, należących do kladu dwuliściennych właściwych (eudicots)[2]. W obrębie rodziny ostróżka należy do podrodziny Ranunculoideae Arnott i plemienia Delphinieae[7]. Badania molekularne wykazały, że w obrębie tego rodzaju zagnieżdżone są gatunki rodzaju ostróżeczka Consolida[8], włączane tu w randze podrodzaju Delphinium subg. Consolida[9].

Wykaz gatunków[4][10][11]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2022-06-16].
  4. ↑ a b c d Delphinium Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-16].
  5. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 282, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 62, 69, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ Trichosanthes. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10]. (ang.).
  8. ↑ Florian Jabbour, Susanne S. Renner. Consolida and Aconitella are an annual clade of Delphinium (Ranunculaceae) that diversified in the Mediterranean basin and the Irano-Turanian region. „Taxon”. 60, 4, s. 1029-1040, 2011. DOI: 10.1002/tax.604007. 
  9. ↑ Kun-Li Xiang, Zeki Aytaç, Yang Liu, Felipe Espinosa, Florian Jabbour, James W. Byng, Cai-Fei Zhang, Andrey S. Erst, Wei Wang. Recircumscription of Delphinium subg. Delphinium (Ranunculaceae) and implications for its biogeography. „Taxon”. 66, 3, s. 554-566, 2017. 
  10. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 67. ISBN 978-83-925110-5-2.
  11. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostróżka&oldid=72985872”