Wikipedia

Pałac Hofburg w Innsbrucku

pałac w Innsbrucku

Pałac Hofburg w Innsbrucku (niem. Hofburg Innsbruck[1]) – pałac (pierwotnie zamek) cesarski z XV wieku (kilkakrotnie przebudowywany i rozbudowywany) w Innsbrucku w Austrii; dawna rezydencja Habsburgów; jedna z głównych historycznych atrakcji turystycznych miasta[2], zabytek nieruchomy Tyrolu[1].

Pałac Hofburg w Innsbrucku
Hofburg Innsbruck
Symbol zabytku nr rej. 28762[1]
Ilustracja
Fasada wschodnia (2013)
Państwo

 Austria

Miejscowość

Innsbruck

Adres

Rennweg 1, 70101 Innsbruck[1]

Inwestor

Habsburgowie

Kondygnacje

4-5

Powierzchnia użytkowa

około 5 tys.

Rozpoczęcie budowy

XV wiek

Ważniejsze przebudowy

XVI w., XVIII w.

Pierwszy właściciel

Habsburgowie

Obecny właściciel

skarb państwa Austrii

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Innsbrucku
Mapa konturowa Innsbrucku, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Położenie na mapie Austrii
Mapa konturowa Austrii, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Położenie na mapie Tyrolu
Mapa konturowa Tyrolu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Ziemia47°16′07,9″N 11°23′40,5″E/47,268861 11,394583
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia edytuj

Hofburg jest chronologicznie drugą siedzibą władców Tyrolu, po zamku Andechs(inne języki)[3] (trzecią siedzibą był Neuer Hof (zob. Złoty Dach))[3]. Początek dziejów posiadłości wyznacza zakup kilku domów w Innsbrucku w dzielnicy Nordostdecke przez Leopolda IV Habsburga[3] (około 1380 roku[1]). Zygmunt Habsburg na bazie tych domów (m.in. części klasztoru Stams[4]) oraz jeszcze kilku dokupionych przez siebie[3] zlecił budowę zamku w 1460 roku[5] i to jego uważa się za faktycznego założyciela Hofburga[3]. Pierwotny zamek został wybudowany w stylu późnego gotyku[2] (wygląd zabudowań z tego okresu przedstawił Albrecht Dürer na akwareli pt. Hof der Innsbrucker Burg (ohne Wolken) z około 1495 roku[6]). Cesarz Maksymilian, który miał tytuł hrabiego Tyrolu[3], rzadko odwiedzał Tyrol[3], choć w Innsbrucku wziął ślub z Bianką Marią Sforzą w 1493 roku[7], która bywała na zamku[3]. Maksymilian I rozpoczął rozbudowę zamku około 1500 roku[3] (wydłużono go wówczas aż do linii murów miejskich[4]), a Niklasowi Türingowi starszemu zlecił przebudowę wieży Saggentor zwanej później Wappenturm[3] (obecnie Südturm[8]). Jörg Kölderer namalował na wieży 56 herbów rzeczywistych i uroszczonych posiadłości cesarza[3]. Sala balowa nazywana Salą Olbrzymów[9] (lub Gigantów[10]) (niem. Riesensaal[11]) została wówczas pokryta malowidłami, które przedstawiały m.in. Herkulesa[3] (stąd nazwa[12]). Zamek nawiedził pożar w 1534 roku[3], po tym zdarzeniu przebudowano go w stylu renesansowym[3] pomiędzy 1534 a 1540 rokiem[12] za panowania cesarza Ferdynanda I Habsburga[3] według projektu Luciusa de Spaciisa[1]. Powstało w tym czasie skrzydło północne i zachodnie[3]; północną część zamku budowano w latach 1533–1568[13].

W 1578 roku wzniesiono przy pałacu w kościele Hofkirche(inne języki) Srebrną Kaplicę przeznaczoną na mauzoleum arcyksięcia Ferdynanda II Habsburga i jego żony Philippine Welser(inne języki)[2]. Po śmierci Ferdynanda II zamek podupadł i w 1636 roku zdarzył się kolejny pożar rezydencji[3]. Wraz ze śmiercią Zygmunta Franciszka(inne języki) wygasła tyrolska linia Habsburgów, co skutkowało przeniesieniem rządu Tyrolu do Wiednia[3]. W zamku od tego czasu rezydowali namiestnicy i gubernatorzy oraz dwór cesarski podczas swoich podróży[3].

Cesarzowa Maria Teresa Habsburg podjęła się rozbudowy Hofburga[7] (przebiegła ona w dwóch etapach[4] od 1754 roku[12]; prace wstrzymano w 1756 roku[12] podczas wojny siedmioletniej[3]) w stylu późnego baroku[12][14], z jej czasów pochodzą rokokowe ornamenty i portrety przodków Habsburgów w wielkiej sali bankietowej[2] (niem. Familien-Saal[15]). Zmiany obejmowały przekształcenie układu pomieszczeń, wydzielenie strefy reprezentacyjnej i zamkniętej, podział pomieszczeń dla dworu według płci[3]. Południowe skrzydło pałacu zaprojektował Johann Martin Gumpp młodszy(inne języki)[16], a fasadę – Konstantin Johann von Walther zu Pfeilsberg[4][12]. Z polecenia Marii Teresy na pierwszym piętrze w skrzydle południowym powstała w latach 1765–1766 kaplica pamięci cesarza Franciszka I Lotaryńskiego projektu Nicolò Pacassiego (cesarz Franciszek I zmarł w tymże pomieszczeniu)[12]. Sama Maria Teresa odwiedziła Innsbruck tylko dwa razy[3]. Obecny wygląd Hofburga w dużej części wynika ze zmian wprowadzonych za jej życia[10]. Po śmierci Marii Teresy pałac był rezydencją jej córki, Marii Elżbiety Habsburg[3]. W latach 1804–1815 była to druga rezydencja władcy Królestwa Bawarii, Maksymiliana I Wittelsbacha[3].

Za czasów arcyksięcia Karola Ludwika[17] od 1858 roku dokonano przebudowy apartamentów[17]; nad wystrojem cesarskich wnętrz z stylu drugiego rokoka pracował rzeźbiarz August La Vigne(inne języki)[18], wzorem był pałac Schönbrunn[3]. Kolejni władcy, którzy rezydowali w pałacu to: cesarz Ferdynand I Habsburg z żoną Marią Anną Sabaudzką[17], cesarz Franciszek Józef I z żoną Elżbietą Bawarską oraz jego krewni[17]. Ostatnią zmianą dokonaną w pałacu za panowania Habsburgów była instalacja łazienki i toalety z bieżącą wodą za panowania cesarza Karola I Habsburga[17].

W latach 1995–1999 przeprowadzono kompleksową rewitalizację pałacu pod kierunkiem architekta Huberta Prachensky’ego(inne języki)[17].

Współcześnie pałac należy do skarbu państwa Austrii[3]. Mieści różne instytucje, m.in. Medienzentrum, Verwaltung der Hofburg - Burghauptmannschaft oraz apartamenty[3]. Na pierwszym piętrze pałacu znajduje się Alpenverein-Museum(inne języki)[2]. Dla zwiedzających dostępnych jest 27 sal apartamentów cesarskich[10] (m.in. cesarska jadalnia[10]) wyposażonych w meble z XVII–XIX wieku[19].

Architektura edytuj

Gmach o nieregularnym kształcie, co jest wynikiem wcielania w jego strukturę istniejących wcześniej budynków[12]. Pośrodku zabudowań znajduje się duży prostokątny dziedziniec[12], od południa zamyka go skrzydło przy ulicy Hofgasse, od wschodu lekko zakrzywiona linia zabudowy wzdłuż ulicy Rennweg[12], z dwoma narożnymi wieżami[12]. Południowa fasada przypomina układem łuk triumfalny[12], a na fasadzie wschodniej znalazły się dwa sześcioosiowe ryzality[12].

Powierzchnia pałacu wynosi około 5 tys. m²[10], znajduje się w nim około 400 pomieszczeń[10]. We wschodnim skrzydle pałacu znajdują się najcenniejsze sale[12], m.in. balowa Sala Olbrzymów o długości 31 m[9] z sufitem pokrytym iluzjonistycznymi malowidłami autorstwa Franza Antona Maulbertscha z 1775 roku[2]. W kaplicy pamięci cesarza Franciszka I Lotaryńskiego znajduje się malowana płaskorzeźba przedstawiająca Boga Ojca z lamentującymi aniołami autorstwa Franza Antona Leitenstorffera(inne języki)[12].

W położonym w pobliżu rezydencji kościele Hofkirche(inne języki)[2] pierwotnie budowanym jako mauzoleum cesarza Maksymiliana I znajdują się statuy przedstawiające członków rodziny cesarskiej (28 przodków cesarza Maksymiliana I, w tym m.in. króla Artura[2]) oraz innych znaczących osób[19], a także groby cesarskie oraz grób bohatera narodowego, Andreasa Hofera[19][2]. W Hofkirche, w Srebrnej Kaplicy znajduje się ołtarz z Madonną wykonaną ze srebra[2]. Przed pałacem znajduje się duża przestrzeń dawniej zwana Renneg (tor wyścigowy), gdzie znajduje się pomnik konny Leopolda V[11] – Fontanna Leopolda(inne języki).

Galeria edytuj

  •  
    Dziedziniec pałacu – akwarela Albrechta Dürera (około 1495)
  •  
    Wappenturm (Wieża Herbowa) wbudowana w Hofburg w 1766 roku
  •  
    Fasada południowa (z lewej), Hofgasse (2014)
  •  
    Fasada wschodnia, część centralna (2018)
  •  
    Dziedziniec (2013)
  •  
    Sala Olbrzymów (2018)
  •  
    Pomieszczenie narożne (2018)
  •  
    Fragment wystawy Maximilian 1 (2019)
  •  
    Kaplica pamięci Ferdynanda I (2018)
  •  
    Hofkirche (2018)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Karin Schmid-Pittl: Tiroler Kunstkataster. 2022-07-07. [dostęp 2023-03-31]. (niem.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j Fodor's essential Europe: the best of 25 exceptional countries, New York 2017, ISBN 978-0-14-754657-9, OCLC 969128095 [dostęp 2023-03-30].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Baugeschichte [online], maria-theresia-hofburg.antonprock.at [dostęp 2023-03-31].
  4. ↑ a b c d I. Schinnerl, Hofburg Innsbruck [online], Austria-Forum, 24 października 2011 [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  5. ↑ Walther Killy, Rudolf Vierhaus, Schmidt-Theyer, München: K.G. Saur, 2005, s. 333, ISBN 978-3-11-096629-9, OCLC 811401054 [dostęp 2023-03-30].
  6. ↑ Albrecht Dürer: Hof der Innsbrucker Burg (ohne Wolken), Aquarell, um 1495 [online], Die Welt der Habsburger [dostęp 2023-03-30] (niem.).
  7. ↑ a b Gary L. Hauck, Exploring Humanities Around the World. In Celebration of the Human Spirit, 2008, s. 350, ISBN 978-0-595-52447-1.
  8. ↑ Kaiserappartements [online], www.burghauptmannschaft.at [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  9. ↑ a b Redakcja, Oblężony przez góry [online], Dziennik Polski, 14 marca 2000 [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  10. ↑ a b c d e f Złoty Dach i pałac Hofburg z salą gigantów. Co warto zobaczyć w Innsbrucku?, [w:] TVN [online], 9 lutego 2020 [dostęp 2023-03-31].
  11. ↑ a b George Bradshaw, Bradshaw's illustrated hand-book to Switzerland and the Tyrol, London: W. J. Adams & Sons, 1894, s. 152 (ang.).
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Frank Purrmann, Hofburg - Discover Baroque Art - Virtual Museum [online], baroqueart.museumwnf.org [dostęp 2023-03-31].
  13. ↑ Gordon Campbell, The Grove encyclopedia of northern Renaissance art, New York, NY 2009, s. 98, ISBN 978-0-19-533466-1, OCLC 308217247 [dostęp 2023-03-30].
  14. ↑ Christina Antenhofer i inni, Cities as multiple landscapes : investigating the sister cities Innsbruck and New Orleans, Frankfurt 2016, s. 176, ISBN 978-3-593-50647-0, OCLC 960798088 [dostęp 2023-03-30] (ang.).
  15. ↑ Michael Elia Yonan, Empress Maria Theresa and the politics of Habsburg imperial art, University Park, Pa.: Pennsylvania State University Press, 2011, s. 98, ISBN 978-0-271-03722-6, OCLC 529958075 [dostęp 2023-03-30].
  16. ↑ James Stevens Curl, A dictionary of architecture and landscape architecture, wyd. 2nd ed, Oxford [England]: Oxford University Press, 2006, s. 339, ISBN 978-0-19-280630-7, OCLC 64585874 [dostęp 2023-03-30].
  17. ↑ a b c d e f Geschichte der Hofburg Innsbruck [online], www.burghauptmannschaft.at [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  18. ↑ Olga Stieglitz, Der Bildhauer Richard Kauffungen (1854-1942) : zwischen Ringstrasse, Künstlerhaus und Frauenkunstschule, Frankfurt am Main: P. Lang, 2008, s. 24, ISBN 978-3-631-52203-5, OCLC 228042023 [dostęp 2023-03-30].
  19. ↑ a b c Directory of museums, Macmillan, 1975, s. 24, ISBN 1-349-01488-5, OCLC 1286592730 [dostęp 2023-03-30].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_Hofburg_w_Innsbrucku&oldid=72252611”