Parasola auricoma (Pat.) Redhead, Vilgalys & Hopple) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].

Parasola auricoma
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

kruchaweczkowate

Rodzaj

Parasola

Gatunek

Parasola auricoma

Nazwa systematyczna
Parasola auricoma (Pat.) Redhead, Vilgalys & Hopple
Taxon 50(1): 235 (2001)
Blaszki i trzon dojrzałego owocnika
Młode owocniki

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parasola, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1886 r. Narcisse Théophile Patouillard nadając mu nazwę Coprinus auricomus[1]. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów[2]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Redhead, Vilgalys & Hopple w 2001 r.[1]

Synonimy[3]:

  • Coprinus auricomus Pat. 1886
  • Coprinus hansenii J.E. Lange 1915

Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus auricomus zaproponował polską nazwę czernidłak złotawy[4]. Po przeniesieniu do rodzaju Parasola nazwa ta stała się niespójna z obecną nazwą naukową.

Morfologia

edytuj
Kapelusz
W okresie dojrzałości osiąga średnicę 1–6 cm. Początkowo jest jajowaty, potem lekko stożkowaty lub wypukły, w końcu prawie płaski. Na całej niemal powierzchni głęboko, promieniście żłobkowany. Powierzchnia oglądana gołym okiem gładka, pod lupą drobno owłosiona, u młodych owocników pomarańczowo-brązowa, u starszych szarawa. Brak resztek zasnówki[5].
Blaszki
Wolne lub prawie wolne, średniogęste, początkowo białawe, potem ciemnoszare, w końcu czarne[5].
Trzon
Wysokość 3–12 cm, średnica do 3 mm, cylindryczny, kruchy, w środku pusty. Powierzchnia gładka lub delikatnie jedwabista, o barwie od białawej do lekko żółtawej. Pierścienia brak[5].
Miąższ
Cienki, bez zapachu i smaku[5].
Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie 10–16 × 6–9 µm; z centralną porą rostkową, w KOH ciemnobrązowe. Podstawki 4-sterygmowe. Cheilocystydy cylindryczne, wrzecionowate lub workowate, około 90 × 25 µm. Pleurocystydy podobne; do około 130 × 35 µm. W hymenium występują rozproszone lub obfite grubościenne szczecinki grubościenne, do około 400 × 10 µm, w KOH ciemnoczerwone. Obecne sprzążki[5].

Występowanie

edytuj

Znane jest występowanie Parasola auricoma w Europie, obydwu Amerykach, w Azji i na Nowej Zelandii[6]. Jest pospolity, ale często bywa mylony z innymi gatunkami, zwłaszcza Parasola plicatilis[2]. W. Wojewoda w 2003 r. podaje 7 stanowisk na terenie Polski[4]. B. Gierczyk w 2011 r. podaje 5 następnych[2]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Zaliczony w nim jest do gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].

Saprotrof. Spotykany na ziemi i na zrębkach na łąkach, trawnikach i przydrożach[2].

Gatunki podobne

edytuj

Wśród małych, rosnących w trawie lub zrębkach drzewnych grzybów o czerniejących blaszkach, Parasola auricoma wyróżnia się cechami zarówno makroskopijnymi, jak mikroskopijnymi. Jej charakterystyczne cechy to brak resztek zasnówki, u młodych owocników kapelusz rdzawobrązowy do pomarańczowo-brązowego, a u starszych szaro prążkowany i przypominający parasol, tylko środkowa część pozostaje pomarańczowo-brązowa. Pod mikroskopem Parasola auricoma ma dość duże, elipsoidalne zarodniki i powierzchnię kapelusza ozdobioną bardzo długimi, czerwono-brązowymi włosami. Najbardziej podobna jest Parasola plicatilis, ale jej młode owocniki nie są pomarańczowo-brązowe, a pod mikroskopem różnice są znaczne[5].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-16] (ang.).
  2. a b c d Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato [online], Acta Mycologica, 2011, vol. 46 (1): 27–73 [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-16] (ang.).
  4. a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
  5. a b c d e f Parasola auricoma [online], MushroomExpert [dostęp 2020-11-16] (ang.).
  6. DiscoverLife [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  7. a b Aktualne stanowiska Parasola auricoma w Polsce [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).