Parasola auricoma

Parasola auricoma (Pat.) Redhead, Vilgalys & Hopple) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae).

Parasola auricoma

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Parasola
Gatunek	Parasola auricoma
Nazwa systematyczna
Parasola auricoma (Pat.) Redhead, Vilgalys & Hopple Taxon 50(1): 235 (2001)

Blaszki i trzon dojrzałego owocnika

Młode owocniki

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parasola, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1886 r. Narcisse Théophile Patouillard nadając mu nazwę Coprinus auricomus. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Redhead, Vilgalys & Hopple w 2001 r.

Synonimy:

• Coprinus auricomus Pat. 1886
• Coprinus hansenii J.E. Lange 1915

Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus auricomus zaproponował polską nazwę czernidłak złotawy. Po przeniesieniu do rodzaju Parasola nazwa ta stała się niespójna z obecną nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

W okresie dojrzałości osiąga średnicę 1–6 cm. Początkowo jest jajowaty, potem lekko stożkowaty lub wypukły, w końcu prawie płaski. Na całej niemal powierzchni głęboko, promieniście żłobkowany. Powierzchnia oglądana gołym okiem gładka, pod lupą drobno owłosiona, u młodych owocników pomarańczowo-brązowa, u starszych szarawa. Brak resztek zasnówki.

Blaszki

Wolne lub prawie wolne, średniogęste, początkowo białawe, potem ciemnoszare, w końcu czarne.

Trzon

Wysokość 3–12 cm, średnica do 3 mm, cylindryczny, kruchy, w środku pusty. Powierzchnia gładka lub delikatnie jedwabista, o barwie od białawej do lekko żółtawej. Pierścienia brak.

Miąższ

Cienki, bez zapachu i smaku.

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie 10–16 × 6–9 µm; z centralną porą rostkową, w KOH ciemnobrązowe. Podstawki 4-sterygmowe. Cheilocystydy cylindryczne, wrzecionowate lub workowate, około 90 × 25 µm. Pleurocystydy podobne; do około 130 × 35 µm. W hymenium występują rozproszone lub obfite grubościenne szczecinki grubościenne, do około 400 × 10 µm, w KOH ciemnoczerwone. Obecne sprzążki.

Występowanie

Znane jest występowanie Parasola auricoma w Europie, obydwu Amerykach, w Azji i na Nowej Zelandii. Jest pospolity, ale często bywa mylony z innymi gatunkami, zwłaszcza Parasola plicatilis. W. Wojewoda w 2003 r. podaje 7 stanowisk na terenie Polski. B. Gierczyk w 2011 r. podaje 5 następnych. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Saprotrof. Spotykany na ziemi i na zrębkach na łąkach, trawnikach i przydrożach.

Gatunki podobne

Wśród małych, rosnących w trawie lub zrębkach drzewnych grzybów o czerniejących blaszkach, Parasola auricoma wyróżnia się cechami zarówno makroskopijnymi, jak mikroskopijnymi. Jej charakterystyczne cechy to brak resztek zasnówki, u młodych owocników kapelusz rdzawobrązowy do pomarańczowo-brązowego, a u starszych szaro prążkowany i przypominający parasol, tylko środkowa część pozostaje pomarańczowo-brązowa. Pod mikroskopem Parasola auricoma ma dość duże, elipsoidalne zarodniki i powierzchnię kapelusza ozdobioną bardzo długimi, czerwono-brązowymi włosami. Najbardziej podobna jest Parasola plicatilis, ale jej młode owocniki nie są pomarańczowo-brązowe, a pod mikroskopem różnice są znaczne.