Męczennica jadalna

Męczennica jadalna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	męczennicowate
Rodzaj	męczennica
Gatunek	męczennica jadalna
	Nazwa systematyczna
	Passiflora edulis Sims; Bot. Mag. 45: t. 1989. 1818
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Męczennica jadalna, marakuja (Passiflora edulis Sims) – gatunek rośliny z rodziny męczennicowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej (Brazylia, Argentyna, Paragwaj), została też zawleczona i rozprzestrzeniła się w Nowej Zelandii, Afryce, Makaronezji, na Hawajach i Galapagos^[3]. Jest powszechnie uprawiana w krajach tropikalnych. W Azji popularne są dwa kultywary:

odmiana indonezyjska P. edulis forma edulis występująca w dwóch odmianach: z owocami o skórce fioletowej, zwana markisa, oraz odmiana o skórce żółtopomarańczowej o lokalnej nazwie konyal,
P. edulis forma flavicarpa o owocach żółtych, uprawiana w Malezji, Tajlandii i na Filipinach^[4].

Skórka odmiany fioletowej po zbiorze bardzo się marszczy, co jednak nie wpływa na jakość owoców. Miąższ obu odmian zawiera około 32% soku^[5].

Nazewnictwo edytuj

Męczennicę często nazywa się potocznie marakują, również takim mianem określa się jej owoce. Zwyczajowo zwana także granadillą purpurową. Z łaciny słowo passio oznacza cierpienie, flos – kwiat. Swoją nazwę rodzajową roślina nosi przez to, że przypomina sobą narzędzia męki Jezusa Chrystusa.

Morfologia edytuj

Liście

Kwiat

Pokrój

Krzewiaste pnącze o długości pędów do 15 m^[6]. Posiada pochodzące z przekształconych pędów wąsy czepne.

Liście

Naprzemianległe, głęboko 3-klapowe o piłkowanych brzegach, o długości i szerokości 5-22 cm.

Kwiaty

Bardzo charakterystyczne, białawe lub fioletowe, o średnicy 5–7 cm. Wyrastają pojedynczo w kątach liści i otoczone są od dołu 3-listkową okrywą. Mają krążkowate, silnie rozwinięte dno kwiatowe, 5-działkowy kielich, 5-płatkową koronę i złożony z 3 okółków przykoronek. Najbardziej zewnętrzny z tych okółków ma postać kolorowych nitek, wewnętrzny zaś przylega do androgyneforu, na szczycie którego znajduje się 5 pręcików otaczających 1 słupek.

Owoc

Owoce

Jajowata lub okrągława jagoda o długości 4–10 cm, z licznymi ciemnymi nasionami, otoczonymi szklistą, pomarańczową osnówką. Okrywa włóknista, ciemnopurpurowa lub żółta.

Zastosowanie edytuj

Sztuka kulinarna – owoce marakui zjada się na surowo wraz z pestkami lub bez nich. Owoce są też wykorzystywane do produkcji jogurtów, soków, lodów. Mają kleisty, galaretowaty i orzeźwiający miąższ o smaku słodko-kwaśnym.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-09] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ Wendy G. Hutton: Handy Pocket Guide to Tropical Fruits. Wyd. 1. Hong Kong: Periplus, 2004, s. 41. ISBN 978-07946-0188-1. OCLC 54668480.
↑ Gabriele Lehari: Egzotyczne owoce i warzywa w kuchni. Warszawa: Multico, 2007, s. 79. ISBN 978-83-7073-506-7.
↑ Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 208. ISBN 83-7311-378-9.

Bibliografia edytuj

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-09] (ang.).

[3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].

[hutton-4] Wendy G. Hutton: Handy Pocket Guide to Tropical Fruits. Wyd. 1. Hong Kong: Periplus, 2004, s. 41. ISBN 978-07946-0188-1. OCLC 54668480.

[5] Gabriele Lehari: Egzotyczne owoce i warzywa w kuchni. Warszawa: Multico, 2007, s. 79. ISBN 978-83-7073-506-7.

[rohwer-6] Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 208. ISBN 83-7311-378-9.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]