Pawłowice (powiat poznański)

wieś w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim

Pawłowicewieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Rokietnica[4][5].

Pawłowice
wieś
Ilustracja
Centrum Pawłowic od południa
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

poznański

Gmina

Rokietnica

Liczba ludności (2022)

397[2]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

62-090[3]

Tablice rejestracyjne

PZ

SIMC

0594070

Położenie na mapie gminy Rokietnica
Mapa konturowa gminy Rokietnica, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Położenie na mapie powiatu poznańskiego
Mapa konturowa powiatu poznańskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Ziemia52°29′42″N 16°47′44″E/52,495000 16,795556[1]
Krucyfiks z 1912

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

Integralne części wsi

edytuj
Integralne części wsi Pawłowice[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
1008096 Huby część wsi

Historia

edytuj

Miejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku i ma średniowieczną metrykę. Po raz pierwszy w źródłach historycznych wieś odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1366 gdzie zapisano ją pod nazwą "Pawlovicze", 1387 "Pavlovicze", 1391 "Pavlouicz", 1392 "Pawlovicz", 1396 "Pawlovice", 1398 "Pavlovice", 1400 "Paulouice, Paulowice", 1401 "Pawłowice", 1406 "Pawlowicze", 1416 "Paulowicze", 1490 "Pawlowycze"[6].

Okolice miejscowości były zasiedlone jednak już wcześniej niż odnotowały to zachowane zapisy historyczne. W wyniku archeologicznych badań ratowniczych przeprowadzonych w latach 1874-1877 odsłonięto grodzisko nizinne, wklęsłe, otoczone wałem pierścieniowatym. Jego wiek oszacowano na IX wiek jednak nie zostało ono gruntownie zbadane ponieważ zostało całkowicie zniwelowane[6] [7].

Początkowo należała do opola chojnickiego z siedzibą w Chojnicy, które było reliktem opola - przedpaństwowej wspólnoty rodowo-terytorialnej, a w późniejszym okresie stało się administracyjnym podokręgiem kasztelanii. W 1388 Pawłowice zostały odnotowane w granicach tego opola[6].

Wieś była własnością szlachecką należącą do wielkopolskiej szlachty z rodu Stopirków, Pawłowskich i Pawłowickich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Kierskich, Przyborowskich, Chybskich, Jabłkowskich, Kębłowskich, Sobockich, Wisławskich. W 1462 miejscowość leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 odnotowana została w parafii Sobota[6].

Pierwszy zachowany zapis o wsi z 1366 wymienia świadka Jakusza dziedzica pawłowickiego zwanego też Jakubem starszym Stopirką, ojciec Mirosława i Mikołaja Stopirków z Pawłowic. W latach 1387-1409 odnotowany został w archiwach sądowych w kilku procesach majątkowych. W 1387 pozwany został przez Wszegniewa z Sadów koło Poznania oraz jego siostrę Stronisławę w sprawie rezygnacji z wiana. W latach 1387-1391 toczył procesy z Żydówką poznańską Jordanową: w 1387 o 7 grzywien i odsetki, a w 1391 o 2,5 grzywny i odsetki. W latach 1390-1392 toczył kolejne spory: w 1390 z Janem z Jabłonowa o 30 grzywien, 1390 z Wszegniewem z Sadów o 30 grzywien z tytułu poręczenia, w 1392 z Bodzętą Knyszyńskim o 7,5 grzywny. W 1400 Jakub z Pawłowic oraz jego syn Mirosław okazali dokumenty przysądnemu sądu ziemskiego poznańskiego odpierając roszczenia Mikołaja syna Mikołaja z Pawłowic do spornej części wsi. Jakusza odnotowano także w kilku innych średniowiecznych procesach. W procesie majątkowym z 1409 na rzecz jego oraz jego syna Mikołaja Stopirkę ręczyli Mikołaj Kozieł z Biezdrowa oraz Szczepan i Mikołaj z Pożarowa. Katarzyna z Pawłowic oraz jej dzieci zrezygnowali wówczas na rzecz Jakuba i Mikołaja Stopirków z połowy wsi Pawłowice[6].

W 1388 bracia oraz dziedzice pawłowiccy Mikołaj i Wincenty pozwani zostali przez Mirosława z Pawłowic. W 1389 odnotowano sprawę Wincentego o 13 grzywien i odsetki z tytułu poręczenia Żydom za swego brata niedzielnego Iwana. W 1389 pozwany został Wincenty oraz inni, którzy mieli prawa do dziedziny Pawłowice, o 40 grzywien. W latach 1388-1401 odnotowany został Mirosław Pawłowicki dziedzic we wsi. W 1396 odpierał roszczenia Świętosława Krupki ze Skórzewa do dziedziny Pawłowice, którą kupił od Wincentego Czarnocica niegdyś dziedzica w Pawłowickiego. W 1401 Wawrzyniec Łódzki z Będlewa miał zapłacić Mirosławowi dwie grzywny z tytułu poręczenia za Piotrka[6].

W latach 1533-1558 właścicielem we wsi był Łukasz Chybski zwany od wsi Pawłowickim, syn Andrzeja Chybskiego, brat Agnieszki Pawłowickiej żony Jerzego Kębłowskiego. W 1533 zapisał swojej żonie Dorocie córce Jana Kokalewskiego po 100 kóp groszy posagu oraz wiana na połowie połowy Pawłowic. W 1553 kupił za 400 grzywien, od Anny i Reginy, córek Andrzeja Ninińskiego i zmarłej Heleny Chybskiej, części we wsiach Chyby, Skórzewo i Przeźmirowo koło Poznania, (obecnie Przeźmierowo). W 1556 sprzedał Jakubowi Jabłkowskiemu, mężowi swej córki Zofii, połowę Pawłowic za 2000 grzywien. W 1556 zapisał swojej żonie Dorocie Kokalewskiej po 200 złotych posagu i wiana na połowie wsi Chyby i Przeźmirowo. W 1556 dał swojej córce Zofii połowę Pawłowa, a drugą połowę tej wsi zarezerwował po swej śmierci dla drugiej córki Katarzyny Pawłowickiej. W latach 1555-1558 sprzedał z zastrzezeniem prawa wykupu Wincentemu Kierskiemu: w 1555 część Skórzewa za 1400 grzywien, w 1577 połowę Chyb za 410 złotych, w 1558 połowę Chyb za 490 złotych[6].

Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1475 i 1499 wieś odnotowano w wykazie zaległości podatkowych. W 1508 miał miejsce pobór z części Wojciecha Przyborowskiego od 4 półłanków, z części Andrzeja Chybskiego od 7 półłanków. W 1510 pobrano podatki z części Barbary Pawłowickiej od 4 półłanków, z części Andrzeja Chybskiego od 8 półłanków. W 1510 w Pawłowicach był folwark, 6 łanów osiadłych, 5 łanów wymierzonych z folwarku, dwa łany opuszczone, które również wymierzone zostały z folwarku, jedna karczma z wyszynkiem. W 1563miał miejsce pobór z Pawłowic, który zapłacili Jakub Jabłkowski od dwóch łanów i od karczmy dorocznej oraz Dobrogost Sobocki od dwóch łanów. W 1577 pobór zapłaciła Anna Sobocka. W 1580 pobór zapłacił Wojciech Wisławski, z Wysławic w pow. pyzdrskim, od trzech łanów, trzech zagrodników, dwóch komorników oraz od najemnego robotnika od pługa zwanego ratajem. W latach 1581-1583 pobór z Pawłowic zapłaciła Anna Sobocka[6].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Zabytki

edytuj

We wsi znajdują się pozostałości zespołu dworskiego z końca XIX wieku: obora, spichlerz i dom mieszkalny. Dwór nie ocalał[8]. Na terenie osady stoją dwa drewniane krzyże: z 1993 i starszy, na którym tabliczka głosi Krzysz postawiony Dnia 1.9.1912 (z dodatkową datą 1980)[9]. Na południowy zachód od Pawłowic rozlewa się Jezioro Kierskie Małe.

Turystyka

edytuj

Przez wieś przechodzą: Transwielkopolska Trasa Rowerowa i Rowerowy Szlak Stu Jezior.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 98553
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 907 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. a b GUS. Rejestr TERYT
  6. a b c d e f g h Gąsiorowski 1992 ↓, s. 614-617.
  7. Hanna Kóčka-Krenz, Najstarszy Poznań, s.27
  8. praca zbiorowa, Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, Województwo poznańskie 32, cz. 2, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, 1998, s.568, ISBN 83-86334-37-1
  9. tabliczki i napisy na krzyżach

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj