Pawłowice (powiat poznański)
Pawłowice – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Rokietnica[4][5].
| wieś | |
 Centrum Pawłowic od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
397[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-090[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PZ |
| SIMC |
0594070 |
Położenie na mapie gminy Rokietnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu poznańskiego  | |
 52°29′42″N 16°47′44″E/52,495000 16,795556[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1008096 | Huby | część wsi |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku i ma średniowieczną metrykę. Po raz pierwszy w źródłach historycznych wieś odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1366 gdzie zapisano ją pod nazwą "Pawlovicze", 1387 "Pavlovicze", 1391 "Pavlouicz", 1392 "Pawlovicz", 1396 "Pawlovice", 1398 "Pavlovice", 1400 "Paulouice, Paulowice", 1401 "Pawłowice", 1406 "Pawlowicze", 1416 "Paulowicze", 1490 "Pawlowycze"[6].
Okolice miejscowości były zasiedlone jednak już wcześniej niż odnotowały to zachowane zapisy historyczne. W wyniku archeologicznych badań ratowniczych przeprowadzonych w latach 1874-1877 odsłonięto grodzisko nizinne, wklęsłe, otoczone wałem pierścieniowatym. Jego wiek oszacowano na IX wiek jednak nie zostało ono gruntownie zbadane ponieważ zostało całkowicie zniwelowane[6] [7].
Początkowo należała do opola chojnickiego z siedzibą w Chojnicy, które było reliktem opola - przedpaństwowej wspólnoty rodowo-terytorialnej, a w późniejszym okresie stało się administracyjnym podokręgiem kasztelanii. W 1388 Pawłowice zostały odnotowane w granicach tego opola[6].
Wieś była własnością szlachecką należącą do wielkopolskiej szlachty z rodu Stopirków, Pawłowskich i Pawłowickich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Kierskich, Przyborowskich, Chybskich, Jabłkowskich, Kębłowskich, Sobockich, Wisławskich. W 1462 miejscowość leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 odnotowana została w parafii Sobota[6].
Pierwszy zachowany zapis o wsi z 1366 wymienia świadka Jakusza dziedzica pawłowickiego zwanego też Jakubem starszym Stopirką, ojciec Mirosława i Mikołaja Stopirków z Pawłowic. W latach 1387-1409 odnotowany został w archiwach sądowych w kilku procesach majątkowych. W 1387 pozwany został przez Wszegniewa z Sadów koło Poznania oraz jego siostrę Stronisławę w sprawie rezygnacji z wiana. W latach 1387-1391 toczył procesy z Żydówką poznańską Jordanową: w 1387 o 7 grzywien i odsetki, a w 1391 o 2,5 grzywny i odsetki. W latach 1390-1392 toczył kolejne spory: w 1390 z Janem z Jabłonowa o 30 grzywien, 1390 z Wszegniewem z Sadów o 30 grzywien z tytułu poręczenia, w 1392 z Bodzętą Knyszyńskim o 7,5 grzywny. W 1400 Jakub z Pawłowic oraz jego syn Mirosław okazali dokumenty przysądnemu sądu ziemskiego poznańskiego odpierając roszczenia Mikołaja syna Mikołaja z Pawłowic do spornej części wsi. Jakusza odnotowano także w kilku innych średniowiecznych procesach. W procesie majątkowym z 1409 na rzecz jego oraz jego syna Mikołaja Stopirkę ręczyli Mikołaj Kozieł z Biezdrowa oraz Szczepan i Mikołaj z Pożarowa. Katarzyna z Pawłowic oraz jej dzieci zrezygnowali wówczas na rzecz Jakuba i Mikołaja Stopirków z połowy wsi Pawłowice[6].
W 1388 bracia oraz dziedzice pawłowiccy Mikołaj i Wincenty pozwani zostali przez Mirosława z Pawłowic. W 1389 odnotowano sprawę Wincentego o 13 grzywien i odsetki z tytułu poręczenia Żydom za swego brata niedzielnego Iwana. W 1389 pozwany został Wincenty oraz inni, którzy mieli prawa do dziedziny Pawłowice, o 40 grzywien. W latach 1388-1401 odnotowany został Mirosław Pawłowicki dziedzic we wsi. W 1396 odpierał roszczenia Świętosława Krupki ze Skórzewa do dziedziny Pawłowice, którą kupił od Wincentego Czarnocica niegdyś dziedzica w Pawłowickiego. W 1401 Wawrzyniec Łódzki z Będlewa miał zapłacić Mirosławowi dwie grzywny z tytułu poręczenia za Piotrka[6].
W latach 1533-1558 właścicielem we wsi był Łukasz Chybski zwany od wsi Pawłowickim, syn Andrzeja Chybskiego, brat Agnieszki Pawłowickiej żony Jerzego Kębłowskiego. W 1533 zapisał swojej żonie Dorocie córce Jana Kokalewskiego po 100 kóp groszy posagu oraz wiana na połowie połowy Pawłowic. W 1553 kupił za 400 grzywien, od Anny i Reginy, córek Andrzeja Ninińskiego i zmarłej Heleny Chybskiej, części we wsiach Chyby, Skórzewo i Przeźmirowo koło Poznania, (obecnie Przeźmierowo). W 1556 sprzedał Jakubowi Jabłkowskiemu, mężowi swej córki Zofii, połowę Pawłowic za 2000 grzywien. W 1556 zapisał swojej żonie Dorocie Kokalewskiej po 200 złotych posagu i wiana na połowie wsi Chyby i Przeźmirowo. W 1556 dał swojej córce Zofii połowę Pawłowa, a drugą połowę tej wsi zarezerwował po swej śmierci dla drugiej córki Katarzyny Pawłowickiej. W latach 1555-1558 sprzedał z zastrzezeniem prawa wykupu Wincentemu Kierskiemu: w 1555 część Skórzewa za 1400 grzywien, w 1577 połowę Chyb za 410 złotych, w 1558 połowę Chyb za 490 złotych[6].
Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1475 i 1499 wieś odnotowano w wykazie zaległości podatkowych. W 1508 miał miejsce pobór z części Wojciecha Przyborowskiego od 4 półłanków, z części Andrzeja Chybskiego od 7 półłanków. W 1510 pobrano podatki z części Barbary Pawłowickiej od 4 półłanków, z części Andrzeja Chybskiego od 8 półłanków. W 1510 w Pawłowicach był folwark, 6 łanów osiadłych, 5 łanów wymierzonych z folwarku, dwa łany opuszczone, które również wymierzone zostały z folwarku, jedna karczma z wyszynkiem. W 1563miał miejsce pobór z Pawłowic, który zapłacili Jakub Jabłkowski od dwóch łanów i od karczmy dorocznej oraz Dobrogost Sobocki od dwóch łanów. W 1577 pobór zapłaciła Anna Sobocka. W 1580 pobór zapłacił Wojciech Wisławski, z Wysławic w pow. pyzdrskim, od trzech łanów, trzech zagrodników, dwóch komorników oraz od najemnego robotnika od pługa zwanego ratajem. W latach 1581-1583 pobór z Pawłowic zapłaciła Anna Sobocka[6].
Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.
Zabytki
edytujWe wsi znajdują się pozostałości zespołu dworskiego z końca XIX wieku: obora, spichlerz i dom mieszkalny. Dwór nie ocalał[8]. Na terenie osady stoją dwa drewniane krzyże: z 1993 i starszy, na którym tabliczka głosi Krzysz postawiony Dnia 1.9.1912 (z dodatkową datą 1980)[9]. Na południowy zachód od Pawłowic rozlewa się Jezioro Kierskie Małe.
Turystyka
edytujPrzez wieś przechodzą: Transwielkopolska Trasa Rowerowa i Rowerowy Szlak Stu Jezior.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 98553
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 907 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f g h Gąsiorowski 1992 ↓, s. 614-617.
- ↑ Hanna Kóčka-Krenz, Najstarszy Poznań, s.27
- ↑ praca zbiorowa, Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, Województwo poznańskie 32, cz. 2, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, 1998, s.568, ISBN 83-86334-37-1
- ↑ tabliczki i napisy na krzyżach
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Pawłowice”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 614-617.
Linki zewnętrzne
edytuj- Pawłowice, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.