Piastr, piaster, piastra (wł. piastra „cienka metalowa blaszka” od gr. émplastron „tynk”)[1]moneta używana w kilku krajach Bliskiego Wschodu, współcześnie tamtejsza jednostka monetarna, spotykana tam także pod nazwami gurusz, kurusz, kirsz. Piastrami nazywano też hiszpańskie dolary. Była to także nazwa waluty Indochin Francuskich i grubych monet bitych na Dalekim Wschodzie.

Piastr z Indochin Francuskich, 1885

Piastr pojawił się w 1687[a] w imperium osmańskim jako srebrna moneta (odpowiadająca talarowi) zwana gurusz[b] o wadze początkowo 19,24 g, równa 40 para. Ulegał szybkiej dewaluacji, stając się monetą bilonową (w 1810 roku ważył już tylko 4,65 g). Od 1908 piastr równy był 1/100 funta tureckiego (liry tureckiej), a bito go w Turcji do 1928 (do 1981 bito jego wielokrotności w złocie)[c]. Od 2005 kurusz stanowi 1/100 liry tureckiej.

Obecnie piastr (występuje także pod nazwą kirsz) używany jest jako drobna moneta w:

Posługiwano się nim także w innych krajach:

Nazwę tę noszą także duże monety spotykane na Dalekim Wschodzie: bite ze srebra i złota w Annamie w latach 1820–1925 (waga 26-27,5 g) i ze srebra w Kambodży w 1860. W Indochinach Francuskich piastr równy był 100 centymom i używany był w latach 1885–1947.

  1. Wcześniej, bo już w 1624, rozpowszechniła ją w Azji Duńska Kompania Wschodnioindyjska.
  2. Inaczej: kuruş, girsh, guerche, qirsh, nazwa pochodzi od grosza europejskiego (od włoskiego grosso) i wymieniana była już w XV wieku
  3. Gurusz przestał być w praktyce używany ze względu na jego znikomą wartość.
  4. Od 2006 rząd Sudanu planuje ponowne wprowadzenie funta w miejsce dinara.
  5. Przed upowszechnieniem się na Bliskim Wschodzie talarów lewantyńskich rial był wart 20 kirszy, jednak zrównanie wartości riala z wartością większego odeń talara Marii Teresy (wartego 22 kirsze) spowodowało, że odtąd tyle wynosiła wartość także jednego riala.
  6. Od 1963 rial dzieli się na 100 halali, niemniej monety mają wciąż oznaczenia zarówno w halalach jak i w kirszach.
  7. Ze względu na utratę wartości spowodowaną przez inflację używane są tam jedynie funty.

Przypisy

edytuj