Pieprzniczka szarawa
Pieprzniczka szarawa (Cantharellula umbonata (J.F. Gmel.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[2].
_Singer_176396.jpg) Pieprzniczka szarawa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Pieprzniczka szarawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Cantharellula umbonata (J.F. Gmel.) Singer Revue mycologique, Paris 1: 281 (1936) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cantharellula, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. Johann Friedrich Gmelin nadając mu nazwę Merulius umbonatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1936 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Cantharellula[2].
Niektóre synonimy naukowe:
- Agaricus molliculus Britzelm. 1885
- Cantharellus umbonatus (J.F. Gmel.) Pers. 1794
- Clitocybe mollicula (Britzelm.) Sacc. 1887
- Clitocybe umbonata (J.F. Gmel.) Konrad 1931
- Hygrophoropsis umbonata (J.F. Gmel.) Kühner & Romagn. 1953
- Merulius umbonatus J.F. Gmel. 1792
- Merulius umbonatus J.F. Gmel. 1792 subsp. umbonatus[3].
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten wcześniej opisywany był jako pieprznik pępiasty lub pieprznik pępkowaty[4].
Morfologia edytuj
Średnica 1,5–4,5 cm, za młodu łukowaty, później płaski, na koniec lejkowaty. Czasami na środku posiada brodawkowaty garbek. Powierzchnia w stanie suchym matowa z przylegającymi łuskami, w stanie wilgotnym czernieje[5]. Kolor szarobrązowy lub szary, do fiołkowego[6].
Szerokie i szeroko przyrośnięte, nieco zbiegające po trzonie. Kolor biały do kremowobiałego. Uszkodzone po chwili czernieją[5]. Są stłoczone i na końcach rozwidlone[6].
Wysokość 3–10 cm, grubość 2–6 mm, walcowaty, pełny i kruchy. Powierzchnia jasnoszarobrązowa pokryta podłużnymi białymi włókienkami, w górnej części ciemniejsza, przy podstawie pilśniowata[5].
Cienki, białawy, bez wyraźnego smaku i zapach. Uszkodzony zmienia kolor na jasnoczerwonawy[5].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki w tramie o średnicy 3,5–5,5 μm, splątane. Subhymenium dobrze rozwinięte, strzępki podobne jak w tramie, ale przeważnie zorientowane prostopadle do strzępek tramy. Podstawki wydłużone, zgrubiałe, gładkie, bezbarwne, często zawierające ciała oleiste. Mają 4 sterygmy i rozmiar 28–35 × 5–6,5 μm. Cienkościenne zarodniki mają rozmiar (7,8-) 8,5–10 (-11,1) × (2,5-) 3–3,5 (-4,2) μm i kształt od wąsko cylindrycznego do wrzecionowatego. Wyrostek wnęki słabo widoczny. Są nieco nierównoboczne. Strzępki w trzonie są równoległe, gładkie, hialinowe i mają szerokość 5–12,5 μm[7].
Występowanie i siedlisko edytuj
W Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. Podano także występowanie tego gatunku w Japonii[8]. W Niemczech i Holandii znajduje się na listach gatunków zagrożonych. W Polsce jest nieczęsty, ale nie jest zagrożony. W piśmiennictwie naukowym opisano liczne jego stanowiska na obszarze całego kraju[4].
Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na kwaśnej ziemi, wśród mchów, szczególnie pod świerkami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[5].
Znaczenie edytuj
Saprotrof[4]. W niektórych opracowaniach uważany za grzyb niejadalny[5][6], w innych za jadalny[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Cantharellula umbonata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Cantharellula umbonata [online], Rogers Mushroom [dostęp 2013-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Cantharellula umbonata [online], Mycobank [dostęp 2016-01-01].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].