Piotr Lelusz
Piotr Lelusz herbu Doliwa[1], właściwie Lelusz (łac. Lellus, zm. po 1448) – polski i wielkolitewski szlachcic, wojewoda trocki (1433–1440), pierwszy znany z imienia właściciel Szczuczyna.
| Piotr Lelusz | |
 Doliwa | |
| Data śmierci |
po 1448 |
|---|---|
| Rodzeństwo |
Kremus |
Życiorys edytuj
Lelusz był polskim i wielkolitewskim szlachiciem, który po przyjęciu chrztu otrzymał chrześcijańskie imię Piotr[2].
Pierwszym znanym nam dokumentem zawierającym informacje o Leluszu jest akt unii trockiej z 20 stycznia 1433 roku. Na akcie występuje on wraz z informacją na temat pełnionego przez niego urzędu wojewody trockiego[3][2].
.png)
W 1434 roku przywiesił swoją pieczęć z herbem Doliwa do aktu unii grodzieńskiej. W otoku pieczęci widnieje napis[2]:
† 𝔰𝔦𝔤𝔦𝔩𝔩𝔲𝔪 𝔩𝔢𝔩𝔲𝔰𝔰𝔷𝔬𝔴𝔞
Co po przetłumaczeniu z języka łacińskiego na polski oznacza:
† pieczęć lelusza
W 1436 r. wspólnie z Andruszką Wiazowiczem i Iwaszką Prostwiłowiczem-Skinderem, ufundował w Szczuczynie kościół parafialny p.w. Najświętszej Maryi Panny i św. Jakuba Apostoła[4]. W tym samym roku jako przedstawiciel dyplomatyczny posłował do Złotej Ordy[5].
Był odpowiedzialny za osiedlanie ludzi wokół miasteczka Ostryna. Posiadał majątek Zubrewicze leżący między Bobrujskiem a Mozyrzem[5].
W 1440 r. wziął udział wraz z Janem Dowgirdem i książętami Czartoryskimi w zamachu na życie wielkiego księcia litewskiego, Zygmunta Kiejstutowicza, wskutek czego, po objęciu władzy w Wielkim Księstwie Litewskim przez Kazimierza Jagiellończyka, stracił urząd wojewody trockiego[2][6][5], na rzecz Jana Gasztołda[6].
Lelusza udaje się jeszcze odnaleźć w 1448 roku, kiedy to składa zeznanie, że otrzymał dwa jeziora Leki na granicy pod Jurborkiem od Zygmunta Kiejstutowicza[6].
Polski historyk, Władysław Semkowicz, wspomina też o istnieniu Lelusza Girstowtowicza (Kirstoutouicza), który podpisał się na akcie poręki za Bratoszę w końcu XIV lub początku XV wieku. Z powodu braku wystarczającej ilości źródeł historycznych, nie ma pewności, czy omawiany Lelusz jest z nim w jakikolwiek sposób powiązany[2]. Semkowicz zaznacza, że w latach 1444–1452 udaje się spotkać niejakiego Laluszija, w charakterze starosty grodzieńskiego, jednakże również nie ma pewności co do tego, czy są oni tą samą osobą[6].
Życie prywatne edytuj
Piotr Lelusz należał do tego samego rodu co Piotr Naczko – bojar wielkolitewski, adoptowany przez przedstawicieli polskiego rodu Doliwów, podczas unii horodelskiej[2]. W jednym z dokumentów historycznych udało się odnaleźć informacje o istnieniu jego brata, noszącego imię Kremus[4]. Potomstwo Lelusza nie jest znane[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Minakowski ↓.
- ↑ a b c d e f Semkowicz 1928 ↓, s. 139.
- ↑ Semkowicz, Kutrzeba 1932 ↓, s. 94.
- ↑ a b Grzymała-Przybytko ↓.
- ↑ a b c Petrauskas 2004 ↓.
- ↑ a b c d e Semkowicz 1928 ↓, s. 140.
Bibliografia edytuj
- Władysław Semkowicz, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. 1926-1927, t. VIII, Kraków: Polskie Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 230.
- Władysław Semkowicz, Stanisław Kutrzeba, Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791. Kraków 1932, s. 94., Kraków: Polska akademia umiejętności & Warszawskie towarzystwo naukowe, 1932, s. 230.
- Rimvydas Petrauskas, Lietuvos Diduomenė XIV a. Pabaigoje – XV a., Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2004, s. 379, ISBN 9955-445-67-X.
Linki zewnętrzne edytuj
- Antoni Grzymała-Przybytko: Historia Szczuczyna. pawet.net. [dostęp 2021-08-11]. (pol.).
- Marek Minakowski: Piotr Lelusz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-08-11]. (pol.).